Iðnneminn - 01.10.1993, Síða 13

I HITA KREPPUNNAR
Nemendur mega ekki hafa nokkur afskipti af
stjómmálum út á við, hvorki í ræðu né riti, né
taka þátt í deilum um hagsmunabaráttu félaga
eða stétta í landinu, meðan þeir em nemendur í
skólanum.
Nemendur mega aldrei ölvaðir vera og eigi
má á þeim sjást að þeir hafi áfengis neytt. Brot
gegn þessu fyrirmæli varðar missi allra
hlunninda, endurtekið brot burtvísun úr skóla,
annað hvort um skeið eða að fullu og öllu.
Og þannig getur fyrsta brot gegn þessu
fyrirmæli verið háttað, t.d. að það skerði
virðingu skólans, að vísa beri nemanda úr
skóla þegar í stað.“
Hér fer ekkert á milli mála. Fyllirí og afskipti af pólitfk
era lögð að jöfnu og ráðherrann segist láta „fyrirmæli"
þetta ganga út „að gefnu tilefni“. Einhverjir skólanemar
hafa sýnilega verið að skipta sér af pólitík, aðrir hafa
líklega fengið sér í staupinu, jafnvel hefur hugsanlega mátt
merkja á einstaka manni snert af timburmönnum!
Enda þótt fyrirmæli ráðherrans um „stjórn og aga í
skólum landsins" leiddu ekki til stórfenglegra hreinsana í
skólunum, þá vitna þau um spennuna í andrúmsloftinu.
Vissulega vom nokkrir nemendur úr liði kommúnista
reknir úr skólum fyrir afskipti af pólitík, en fáum sögum
fer af öðmm brottrekstrum.
Þjóðlífið allt er í mikilli deiglu þessi árin. Boðaföllin frá
Evrópu berast hingað. Svokallaðir þjóðemissinnar gera
vart við sig. Greinilegt er að skoðanir þeirra eiga rót að
rekja og hugmyndafræðilegan skyldleika til nasista í
Þýskalandi. Ungir menn og ákafir klæðast brúnum
skyrtum og fylkja liði, mestan part til að berja á
kommúnistum og fylgjendum þeirra. „Þjóðemishreyf-
ingin“ nær þó lítilli útbreiðslu hér en eins og gefur að
skilja verður hennar ekki síst vart í skólum. Fáir ganga
henni á hönd en orðfærið sem fylgir þessum hræringum,
og birtist í blöðunum, er til marks um undirölduna.
„Einn úr 4. bekk"
Vinnudagur iðnnema í Reykjavík er langur árið 1932 og
lengist enn árið eftir. Menn byrja að vinna kl. átta á
morgnana og eiga að vera mættir í skólann klukkan sex
síðdegis, að lokinni vinnu. Kennt er til hálf tíu. Unnið er á
laugardögum. Þrátt fyrir þetta og þrátt fyrir að
kennslumálaráðherrann sé ekki hrifinn af því að nemendur
séu að skipta sér af þjóðfélagsmálum þá taka nokknr
nemendur í Iðnskólanum í Reykjavík sig saman haustið
1932 og hefja útgáfu á litlu blaði sem fær nafnið
IÐNNEMINN. Fyrsta tölublaðið er ekki dagsett, ekki
heldur annað, en ljóst er að þau koma bæði út fyrir áramót,
hið fyrra að líkindum í nóvember. Blaðið er fjórar síður í
litlu broti. Hvergi kemur fram hver er ritstjóri eða
ábyrgðarmaður. Allar greinar em nafnlausar, en merktar:
„Einn úr 4. bekk“, „Nokkrir iðnnemar" eða þ.u.l. í þriðja
tölublaðinu sem kemur út, snemma árs 1933 er svo frá því
Jónas Jónsson dóms- og kennslumálaráðherra. Hann
lagði fyllirí og afskipti afpólitík aðjöfnu.
skýrt að ritstjóri og ábyrgðarmaður blaðsins sé Guðjón
Guðmundsson. Síðan koma út tvö blöð í viðbót á vegum
þessa sama hóps en haustið 1933 tekur Skólafélag
Iðnskólans við blaðinu og gefur það út næstu árin. Á 15
ára afmæli blaðsins ritar Guðjón Guðmundsson grein í
Iðnnemann og segir meðal annars:
„í raun og vem er þó Iðnneminn 16 ára á
þessu hausti, því undanfari hins núverandi
Iðnnema var blað með sama nafni, gefið út
einn vetur sem prentað handrit - að mig minnir
til að fara eitthvað í kringum lagabókstafi - af
okkur nokkmm nemendum í Iðnskólanum. Er
þetta fyrirmálsblað tvímælalaust afdrifarrkasti
þátturinn í sögu Iðnnemans, því að með því var
sannað að möguleiki fyrir útgáfu blaðs var fyrir
hendi, en þeir vom ekki margir sem trúðu því
þá. Það hefði sjálfsagt mátt telja þá nemendur á
fingmm annarrar handar, sem hefðu trúað því
þá, að Iðnneminn myndi lifa sæmilegu lífi í 15
ár, því sannast að segja áttum við ekkert annað
að leggja af mörkum til blaðaútgáfu, en áhuga
fárra iðnnema í skólanum, en áttum hins vegar
við að etja allmikið skilningsleysi og jafnvel
andúð margra iðnnema, iðnaðarmanna og
annarra manna er að þeim málum unnu...
Félagsfundir vom oft haldnir í
Málfundafélaginu, sem stofnað var um þetta