Tímarit iðnaðarmanna - 01.09.1964, Blaðsíða 11

Mölunin byggist á því, að myllan er hlaðin næst'um
til hálfs með kúlum úr hörðu efni, svo sem postulíni,
stáli eða algengast völusteinum úr tinnu. Þegar myllan
hefur verið fyllt af málningarefnum og er látin snúast,
berast kúlurnar upp eftir hliðum sívalningsins og er
snúningshraðinn valinn þannig, að þær fari ekki hring-
inn, en falli aftur af þyngd sinni niður í gegnum efnið.
Þannig mylja kúlurnar efnið á milli sín.
Kúlumyllur hafa ýmsa yfirburði umfram þrívalsa. 1
fyrsta lagi má hlaða þær með duftum og fljótandi efn-
um án undangenginnar hrærzlu. Þær eru alveg lokaðar
og tapast þvi engin upplausnarefni vegna uppgufunar
og loks geta þær gengið án eftirlits og er að því mikill
vinnusparnaður. Hinsvegar eru þær mjög seinvirkar og
þurfa oft að ganga dögum saman til þess að ná æski-
legum fínleika.
Miklar nýjungar og endurbætur á málningarvinnslu-
vélum hafa verið gerðar undanfarið, sem ekki verður
þó farið út í að lýsa hér.
Þriðja stig málningargerðarinnar er þynning og litun.
Þynningin fer fram í pottum eða geymslum með fær-
anlegum eða föstum hræritækjum, sem ýmist eru hæg-
gengir skrúfuspaðar eða hraðgengar skrúfur. Við þynn-
inguna er blandað saman við rifna málningarefnið því,
sem eftir stendur af efnum í fullbúna málningu, svo
sem bindiefnum, þynningarefnum, þurrkefnum o. fl.
Hrærzlan verður að tryggja fullkomna blöndun efn-
anna.
Litun fer einnig fram í þynningargeymunum. Lita-
sérfræðingur ber saman litafyrirmynd og málninguna
á geyminum og bætir í sterkum, rifnum litum, eftir því
sem við á.
Um lokaþáttinn, þ. e. frágang málningarinnar til
dreifingar skal ég vera stuttorður. Áður en gengið er
frá henni, þurfa þó allar prófanir, sem gera þarf, að
hafa sýnt að hún sé í lagi. Þá er hún fyrst síuð, sett á
umbúðir með álímdum miðum og pökkuð í pappa-
kassa.
Undirbúningur grunnilata.
Framfarir síðari ára í þessum iðnaði hafa leitt til
þess að farið er að framleiða margvísleg lökk og máln-
ingar, sem þola meiri áreynslu en þýddi að bjóða nokk-
urri málningu áður. Þrátt fyrir þetta gildir enn hin sí-
gilda regla, að hversu góð og sterk sem málningin er,
verða hinir miklu kcstir hennar að engu ef flöturinn
sem hún á að verja er ekki rétt undir hana búinn. Það
er t. d. ekki hægt að búast við góðri viðloðun ef málað
er yfir fleti, sót eða önnur óhreinindi. Feiti getur auk
þess leystst upp í málningunni og valdið því, að hún
þorni seinna eða jafnvel alls ekki og að hún nái ekki
fullri hörku né styrkleika o. s. frv. Við lökkun á iðn-
aðarvörum er vandleg hreinsun fyrir lökkun orðin
nokkurn veginn viðurkennd staðreynd, en við málningu
íbúða og húsa er það jafnvel til að málningin sé notuð
til að hylja skít og óhrjálleika.
Undirbúningur grunnflata undir málningu fer eftir
því úr hvaða efni þeir eru gerðir.
Við er að jafnaði bezt að slípa vel áður en lakkað
eða málað er, en treysta ekki á að málningin fylli ó-
jöfnur og minnka um leið spartlingar, sem ávallt
draga nokkuð úr endingu málningarinnar. Við, sem á
að mála með latexmálningu, ber að grunnmála áður
með olíumálningu, vegna þess að vatnið í latexmáln-
ingunni ýfir yfirborðið á ógrunnuðum við. Undir lökk,
sem innihalda sterk upplausnarefni svo sem sellulósa-
lökk eða epoxylökk, má ekki bera fernisolíu eða olíu-
málningu, þar sem þau hleypa henni upp sem kallað er.
Ný fínhúðun inniheldur óbundið kalk og er því
mjög lútarkennd. Þessvegna er ekki rétt að bera á hana
fernisolíu eða olíumálningu, sem sápast auðveldlega.
Latexmálningar sápast aftur á móti ekki eða miklu
síður. Það er því ágætt að grunna nýja fínhúðun með
vel þynntri latexmálningu, hvort sem ætlunin er að
olíumála eða nota latexmálningu áfram. Algengur mis-
skilningur er, að fernisolían bindi fínhúðunina, sem
hefur mjög lítinn styrkleika þegar hún er ný. Olían
gengur svo að segja ekkert inn i fínhúðunina, en kæm-
ist raki að innanfrá, sápast hún undir eins og getur þá
losnað frá á stærri eða minni svæðum. Gamla fínhúð-
un má þó olíubera eða olíumála.
Viðloðun lakka við steinsteypt gólf batnar mjög ef
borin er á þau þynnt saltsýra, t. d. 10% saltsýra og
þvegin af með hreinu vatni. Sýran leysir upp lausa
sementshúð, sem ávallt hylur yfirborð steinsteypu, ger-
ir yfirborðið hrjúfara og eyðir úr því lút, ef þau eru
ný.
Hreinsun á járni og öðrum málmum undir málningu,
mun ég ræða í sambandi við ryðvörn.
Áhöldin
Til skamms tíma voru penslar svo til einustu áhöld-
in, sem notuð voru til að mála með. Síðar var farið að
nota úðara og málningarvalsa eða „rúllur“ eins og þeir
nefnast almennt í daglegu tali. Málningarúðun gefur
mjög jafna húð, en krefst talsverðrar æfingar og er því
nær eingöngu notuð við iðnaðarlökkun. „Rúllurnar"
eru aftur á móti mjög auðveldar í meðförum og fljót-
legt að mála með þeim. Þær eru því yfirleitt notaðar til
málningar á stórum sléttum flötum, svo sem á loft og
veggi íbúða, utanhússmálningu á steinhúsum o. fl. Við
málningu á kverkum, gluggum og hurðum eru penslar
TIMARIT IÐNAÐARMANNA
91