Tímarit iðnaðarmanna - 01.09.1964, Blaðsíða 29

Atvinnutekjur alþýðustétta
1 13. hefti tímarits Framkvæmdabanka Islands, „Or
þjóðarbúskapnum“, sem út kom í febrúar sl., birtist
grein um atvinnutekjur alþýðustétta. Skýrsla sú, sem
þar er fjallað um, var unnin á vegum Efnahagsstofn-
unarinnar og var byggð á úrtaksathugunum þeim, sem
árlega eru gerðar af Hagstofu íslands, um atvinnutekj-
ur verkamanna, sjómanna og iðnaðarmanna. Hér á
eftir er birtur útdráttur úr skýrslunni, en gera má ráð
fyrir, að mörgum iðnaðarmönnum kunni að þykja efni
skýrslunnar all forvitnilegt.
Tilefni skýrslusöfnunar um atvinnutekjur var það
ákvæði laga um verðlagningu landbúnaðarvara, að
bændum skyldu tryggð sambærileg kjör við það, sem
aðrar vinnustéttir bæru úr býtum. Með „öðrum vinnu-
stéttum“ er átt við verkamenn, sjómenn og iðnaðar-
menn, en þær stéttir í heild hafa oft verið nefndar „al-
þýðustéttir“. Með verkamönnum eru í skýrslum þess-
um auk almennra verkamanna við flutninga, vöruaf-
greiðslu og byggingarframkvæmdir, taldir iðnverka-
menn, og liggur ekki fyrir nein greining frá öðrum
verkamönnum. Til sjómanna teljast bæði fiskimenn og
farmenn, en yfirmenn eru undanskildir. Til iðnaðar-
manna teljast allir faglærðir menn, einnig í þjónustu-
greinum. Iðnmeistarar eru og taldir með, ef tekjur
þeirra eru að yfirgnæfandi hluta launatekjur.
Sé litið á þróun peningateknanna, kemur í ljós, að
á því 15 ára tímabili, 1948-1962, sem tekið er til athug-
unar, hafa meðalatvinnutekjur þessara stétta hækkað
úr kr. 25.560 í kr. 103.616, eða rúmlega fjórfaldast. Flest
árin varð mjög veruleg hækkun peningatekna, en að-
eins eitt árið, 1949, lækkuðu þær lítils háttar. Hækk-
unin varð mjög misjöfn frá ári til árs, allt frá 1% árið
1957 upp í 21.3% árið 1962. En meðalhækkunin var
10.5% á ári. Enda þótt tölur þessar séu talandi tákn um
verðbólguþróun þá, sem átt hefur sér stað á tímabil-
inu, verður þó hækkunin öll ekki rakin til hennar, held-
ur hefur einnig átt sér stað hækkun raunverulegra
tekna. Með því að umreikna atvinnutekjurnar til verð-
lags ákveðins árs eftir vísitölu neyzluvöruverðlags má
fá sæmilega raunhæfa mynd af raunverulegum atvinnu-
tekjum með sambærilegum kaupmætti öll árin. Kemur
þá í ljós, að miðað við árið 1948 hnignar kaupmætti
teknanna um 25% á fyrstu 4 árum tímabilsins og varð
lægstur árið 1952, aðeins 75% af því, sem hann hafði
verið við upphaf þess. Upp frá 1952 jókst kaupmáttur
atvinnuteknanna hröðum skrefum. í kauptúnum náði
hann þegar árið 1953 fram úr því, sem hann hafði verið
1948. Sama árangri varð hins vegar ekki náð í kaup-
stöðunum fyrr en árið 1955. Sama ár náði landsmeðal-
talið og meðaltöl allra stéttanna einnig sama eða meiri
kaupmætti og árið 1948. í Reykjavík komst kaupmátt-
ur teknanna árið 1956 sem næst því, sem verið hafði
árið 1948, en síðan kom nokkur afturkippur í vöxt
kaupmáttarins og varð hann ekki sá sami og árið 1948
fyrr en árið 1959. Kaupmáttur teknanna hélt síðan
áfram að aukast út tímabilið og var orðinn 19.6%
meiri við lok þess, árið 1962, en við upphaf þess. Með-
alaukningin allt tímabilið er aðeins um 1.3% á ári, sem
teljast verður mjög lítið. En þegar þess er gætt, að
þessi aukning kemur öll á árin eftir 1955 og er því um
2.3% á ári, verður ekki annað séð, en að hún geti talizt
fullnægjandi á því tímabili.
Flokkun atvinnuteknanna eftir stéttum er til frá og
með árinu 1951 og er samanburður á tekjum stéttanna
mjög fróðlegur. T. d. kemur í ljós, að verkamenn bera
greinilega tiltölulega skarðari hlut frá borði þau ár,
sem stórverkföll hafa verið háð, svo sem árin 1952 og
1955. Að öðru leyti á sér stað veruleg samfylgni milli
tekjuaukningar verkamanna og iðnaðarmanna og er
lítill munur flest árin. Á tímabilinu 1951-1962 aukast
raunverulegar tekjur verkamanna um 15%, en iðnaðar-
manna um 16%. Þessar tölur gefa ótvírætt til kynna
hversu óraunhæfur samanburður einstakra kauptaxta
er, en sú leið er oft farin, þegar bera á saman lífskjör
eða afkomumöguleika ýmissa stétta eða starfshópa í
þjóðfélaginu. Mismunurinn á þróun tekna verkamanna
og iðnaðarmanna verður að teljast lítilfjörlegur í sam-
anburði við þau frávik frá þróun meðalteknanna, sem
fram komu í tekjum sjómanna. Fram til ársins 1958 juk-
ust tekjur sjómanna hægar en meðaltalið, en síðustu
5 ár tímabilsins jukust peningatekjur sjómanna um
16% til jafnaðar á ári. I lok tímabilsins voru raunveru-
legar tekjur sjómanna 35% hærri en þær höfðu verið
við upphaf þess og hafði því þróun raunverulegra at-
vinnutekna sjómanna verið mun hagstæðari en þróun
raunverulegra atvinnutekna verkamanna og iðnaðar-
manna.
Skýrsla Efnahagsstofnunarinnar sýnir einnig hverjar
TÍMARIT IÐNAÐARMANNA