Tímarit iðnaðarmanna - 01.09.1964, Page 15

Mjög gagnger hreinsun fæst með sandblæstri. Kvarz-
sandi eða stálsalla er þá blásið á flötinn af miklu afli
með þar til gerðum tækjum. Sandblásturstækin má út-
búa þannig, að þau sogi sandinn í sig aftur, hreinsi hann
og noti á ný. Sandblástur gefur einhverja beztu hreins-
un undir ryðvarnarmálningu og málmhúðun sem völ er
á, en er all kostnaðarsöm og ekki er alltaf hægt að
koma henni við.
Allgóða hreinsun má fá með vélknúnum slípuskíf-
um, vírburstum og meitlum, eða með blástursloga á-
samt sköfu.
Þegar ekki er hægt að framkvæma rækilega hreinsun
með neinni af fyrrgreindum aðferðum verður að kom-
ast af með handverkfæri, svo sem sköfur, vírbursta eða
sandpappír. Eldhúð næst þó varla með þessum verk-
færum og er oft gripið til þess ráðs að láta hlutinn
standa úti svo að ryð myndist undir eldhúðinni og
sprengi hana frá, og bursta siðan ryðið af.
Ryðvarnargrunnmálningar einkennast fyrst og
fremst af því að þær innihalda svokölluð ryðvarnar-
litaduft. Þekktust er blýmenja, sem er rautt blýsam-
band er tefur fyrir eða stöðvar ryðmyndun á járni.
Blýmenjumálning er venjulega löguð af línolíu eða
fernis og þornar nokkuð seint, en er annars ein af
beztu ryðvarnarmálningunum. Blýmenja, sem löguð er
með fljótþornandi bindiefnum, tekur öðrum ryðvarn-
arefnum ekki fram um gæði en er dýrari og óþægilegri
i notkun.
Zinkkrómat er annað þekkt ryðvarnarduft. Það er
gult að lit og hefur gefið ágæta raun með ýmsum fljót-
þornandi bindiefnum. Fjöldi annarra ryðvarnardufta
eru notuð með góðum árangri og hafa ýmsa kosti, t. d.
í fljótþornandi ljósum ryðvarnarmálningum.
Ryðvarnargrunnmálning þarf að væta vel járnið og
mynda harða samfellda húð með góðri viðloðun við
járn.
Reynslan hefur sýnt, að ekki er einhlítt að hafa ryð-
varnarefni í málningu ef málningarhúðin er mjög þunn.
Talið er að þykkt málningar, sem eigi að veita góða
ryðvörn utanhúss, þurfi að nema að minnsta kosti 1/8
úr mm, en sú þykkt næst venjulega ekki með minna en
þremur umferðum af málningu.
Málmhúðun er miklu yngri aðferð til ryðvarnar en
málning. Ryðvörn málmhúðunar byggist á því, að járn-
ið er húðað með samfelldri húð af málmi, sem tærist
síður en járn. Auk þess eru sumir málmar þess eðlis að
komi gat á húðina tærast þeir sjálfir í stað járnsins, og
er zink gott dæmi um slíka vörn.
Ýmsar aðferðir eru notaðar við málmhúðun á járni,
en þýðingarmest þeirra allra er þó húðun með raf-
magnsstraumi. Járnhlutum, sem húða skal, er þá difið
TfMARlT IÐNAÐARMANNA
í upplausn af söltum þess málms, sem húðað er með.
Rakstraum er hleypt í gegnum upplausnina þannig að
járnið sé neikvæði póllinn en hinn málmurinn eða ann-
ar viðeigandi Ieiðari sá jákvæði. Jákvætt hlaðnar
málmjónir reika þá að járnpólnum, afhlaðast þar og
setjast í jöfnu lagi á yfirborð járnsins. Þykkt málmhúð-
arinnar má oftast ráða með því að hafa hlutina lengur
eða skemur í baðinu, en sumir málmar leyfa þó ekki
nema örþunna samfellda húð.
Af öðrum aðferðum til málmhúðunar má nefna svo-
nefnda heita húðun, sem framkvæmd er með því að
dýfa járnhlutnum í bráðinn málminn, og málmúðun.
Heit málmhúðun gefur yfirleitt þykka húð og venju-
lega ójafnari og stökkari en með rafmagnsaðferðinni.
Við málmúðun er venjulega notaður strengur eða
vír úr þeim málmi, sem úðað er með. Vírinn er brædd-
ur í úðunartækjunum og síðan úðað með heitum loft-
straumi á hlutina sem húða skal. Þessi húðun verður
jafnan mött og ekki eins samfelld og hinar fyrri, en
myndar góðan grunn fyrir málningu.
Algengustu málmar til húðunar á járni í ryðvarnar-
skyni eru zink, tin, nikkel og króm.
Zinkhúðun gengur í daglegu tali undir nafninu
galvanisering og er mjög mikið notuð til ryðvarnar á
þakjárn, vatnsleiðslur, girðingarefni o. m. fl. Tinhúð-
un er mest notuð á dósablikk. Nikkelhúðun er mjög
þolin gagnvart tærandi efnum og er því notuð á ýmsa
vélahluta og áhöld í efnaiðnaði, en aðalnotkun hennar
mun þó vera sem burðarhúð undir krómhúðun. Erfitt
er að fá nægilega þykka krómhúð á járn, en ofan á
nikkel eg eir gefur þunn krómhúð ágæta tæringarvörn
og hið bjarta og skæra útlit krómsins.
Málmhúðun hefur ýmsa glæsilega eiginleika sem
ryðvarnarefni, en getur þó ekki nema að mjög tak-
mörkuðu leyti komið í stað ryðvarnarmálningar. 1
fyrsta lagi verður að einskorða málmhúðun við málm-
húðunartækin, sem yfirleitt eru alveg staðbundin, nema
málmhúðunartæki, sem flytja má nokkuð á milli staða.
Ryðvarnarmálningu má hinsvegar koma við hvar sem
er og fjölbreytni hennar er takmarkalítil. Notkun
málningar til ryðvarnar er því meiri en af öllum öðrum
efnum samanlagt.
Ný iðngrein?
Stálskipasmíðastöðin Stálvík hf. í Arnarvogi hefur
sótt um til iðnaðarmálaráðuneytisins, að stálskipasmíði
verði gerð að sérstakri, löggiltri iðngrein. Málið hefur
borizt Landssambandi iðnaðarmanna til umsagnar og
verður væntanlega lagt fyrir næsta iðnþing til af-
greiðslu.
99