Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Page 24

að myndast sérfélög, þ.e. sveina- og meistarafélög, á
stærri stöðum; í Reykjavík fyrir mörgum áratugum í
flestum faggreinum.
En það, sem skóp Landssambandi iðnaðarmanna
mesta örðugleika á þessum árum var, þegar aðildar-
félög þess, sem sum voru samansett af meisturum og
sveinum, iðnaðarmannafélögin og svo að sjálfsögðu
sveinafélögin, sögðu sig úr Landssainbandi iðnaðar-
manna. Astæðan var sú, að launþegum þótti sínum
hag betur borgið að vera í félagi, sem gjaldgengt var í
Alþýðusambandi Islands, sem þegar hafði komið
því í gegn, að launþegar félaga innan A.S.I. höfðu
ýmis hlunnindi framyfír aðra launþega í landinu,
auk þess að vera beinn samningsaðili um kaup og
kjör, sem Landssambandið hafði aldrei komið
nærri. Til viðbótar þessu ltöfðu meistarafélög á
skyldum verksviðum myndað samsteypur, til að
styrkja stöðu sína bæði inn- og útávið. Má þar nefna
Meistarasamband byggingamanna, Samband málm-
og skipasmiðja o.fl. samsteypur. Þetta var eðlileg
framþróun, að skyldar starfstéttir mynduðu með sér
betri samstöðu um sín sérmál og ykju mátt sinn til að
koma fram sínum hagsmunamálum.
Ég held, að í stórum dráttum hafí málin verið að
smáþróast í þessa átt, sem þegar hefír verið lýst, á
þeim árum, sem ég sat í Landssambandsstjórn. Ég
var í Landssambandsstjórn frá árinu 1964 til ársins
1973, og forseti Landssambands iðnaðarmanna var
ég kosinn árið 1972 á 34. Iðnþingi íslendinga í Vest-
mannaeyjum til 3 ára, en það varð nú breyting á því,
eins og síðar kemur fram.
Kjarni málsins var, að Landssamband iðnaðar-
manna réði yfir alltof litlu fjármagni, til að sinna
þeirri starfsemi, sem snéri að sambandsfélögunum,
og þau áttu nóg með sig, hvað fjármálin snerti.
Þá varð uppi sú hugmynd að setja nokkurt gjald á
alla iðnaðarstarfssemi, eða á sama stofn og iðnlána-
sjóðsgjaldið var innheimt af, og fá hið opinbera til að
innheimta það á sama hátt og iðnlánasjóðsgjaldið.
Gjald þetta skyldi vera 0.1 % af gjaldstofni og átti að
renna að hálfu til Félags íslenskra iðnrekenda og að
hálfu til Landssambands iðnaðarmanna, en Sam-
band ísl. samvinnufélaga átti að fá til baka það, sem
þeir greiddu vegna þessa gjalds, til eigin uppbygg-
ingar á iðnaðarmálum. Iðnaðarráðherra, Magnús
Kjartansson, gaf mér vilyrði fyrir því að stuðla að
því, að þetta mál fengi góðan framgang, ef aðilar,
sem að þessu stóðu, væru heils hugar um þessar
tillögur, sem og varð. Nokkur dráttur varð nú samt á
því, að frumvarp um þetta mál yrði lagt fyrir Al-
þingi. Sigurður Kristinsson, núverandi forseti
Landssambandsins, tók upp málið á ný við Gunnar
Thoroddsen, þáverandi iðnaðarráðherra, sem kom
þessu máli í gegnum Alþingi. Hafí þeir þakkir fyrir
það.
Um skipulagsmálin, sem voru á döfínni þetta ár,
segi ég í setningarræðu á Iðnþingi í Hafnarfirði árið
1973 eftirfarandi:
„Aðalbreytingarnar, sem þar koma fram, eru að
gert er ráð fyrir, að Iðnþingskuli haldin annað hvert
ár framvegis. Framkvæmdastjórn sambandsins skal
skipuð 7 mönnum, eins og nú, en kjörnum á annan
hátt, það er, að framvegis skulu aðeins forseti og
varaforseti kosnir á Iðnþingi, en hinir 5 tilnefndir
heima í héraði, ef svo má segja, það er hjá stéttarsam-
böndum og iðnaðarmannafélögunum. Þá er gert
ráð fyrir kjöri til 2ja ára í stað 3ja ára nú. Ennfremur
er gert ráð fyrir stórri stjórn, sem er nefnd í tillög-
unum sambandsstjórn, sem skipuð er 20 mönnum,
auk framkvæmdastjórnar. Kjör sambandsstjórnar
er til 2ja ára í senn. 10 stjórnarmenn verði kosnir á
Iðnþingi, en 10 tilnefndir frá aðildarfélögum og
samböndum. Þessar breytingar eru fyrst og fremst
gerðar til þess að skapa meiri samtengingu og áhrif
hinna mörgu iðngreina, sem í sambandinu eru.“
Ennfremur segi ég: „Þess skal getið hér, að allir
stjórnarmenn, sem nú eru í stjórn Landssambands-
ins og kjörnir voru til lengri tíma en til þessa þings,
hafa Iýst því yfír, að umboð þeirra falli niður um leið
og lagafrumvarp þetta öðlast gildi.“
Ég 'vildi gjarnan, að þetta komi fram, þegar ég
rifja upp þessi mál. Það, að allir stjórnarmenn um-
yrðalaust leggðu niður umboð sín, þótt þeir væru
kosnir til fleiri ára í stjórnina, sýnir, að þeir höfðu trú
á breytingum og að þær voru nauðsyn, til þess að
auka samheldni innan sambandsins. Ég minnist
þess, að ég var þessum meðstjórnendum mínum
þakklátur, hvernig þeir brugðust við í þessum mál-
um. Það var annað með mig, ég hafði unnið Iengi að
félagsmálum iðnaðarmanna, og gaf þess vegna ekki
kost á mér til endurkjörs, enda skapaði það aukið
traust á skipulagsbreytinguna að fá nýjan starfskraft
í forystuna.
Þessar hugleiðingar eru orðnar meiri að vöxtum
en var í upphafi ætlunin. Það væri freistandi að
minnast margra manna, sem mér hlotnaðist sá heið-
ur að vinna með, en þeir höfðu unnið að ýmsum
þeim málum, sem þá voru baráttumál og urðu að
veruleika. Ég minni á iðnaðarlöggjöf, iðnskólann á
Skólavörðuholti, Iðnaðarbankann og margt fleira,
sem varð að veruleika, og okkur fínnst nú sjálfsagð-
ur hlutur. Við hugsum ekki út í það, livað mikið starf
liggur að baki því að koma þessu í framkvæmd. Ég
minnist líka Iðnþinganna, bæði bér í Reykjavík og
úti á landi. Þau voru bæði gagnleg og ánægjuleg.
Menn ræddu þar mál, sem voru þá efst á baugi og
gerðu samþykktir og áskoranir á viðkomandi stjórn-
völd eftir því hver málaflokkurinn var. Annað, sem
vannst með þessum þingum út um landsbyggðina,
voru nánari kynni, bæði manna á milli og eins á
22
Timaril iðnaðarmanna