Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Page 69

mikla styrkjakerfi, sem þar viðgengst, gerir iðnaðar-
uppbyggingu hérlendis mjög erfiða og getur nánast
útilokað samkeppni íslenskra fyrirtækja. Þetta þýðir,
að í raun verða rekstrarskilyrði íslensks iðnaðar ekki
sambærileg við rekstrarskilyrði í samkeppnislönd-
unum, þótt ýmsum hindrunum verði rutt úr vegi,
sem nú koma í veg fyrir eðlilega samkeppni. Rekstr-
arskilyrði verða þá fyrst sambærileg \ ið hina erlendu
aðila, að iðnaðurinn hérlendis njóti hliðstæðra
stuðningsaðgerða eða ígildis þeirra starfsskilyrða,
sem tíðkast erlendis.
A undanförnum mánuðum ogárum hefur dregið
úr svokölluðum beinum stuðningsaðgerðum er-
lendis, enda í samræmi við þann yfirlýsta tilgang
með þessum aðgerðum, að þær væru til bráða-
birgða. Hitt stendur þó eftir, að samkeppnisþjóð-
irnar verja hlutfallslega margfalt meira fé til rann-
sókna, þróunar og nýsköpunar í iðnaði heldur en
Islendingar gera. Ennfremur eiga sér stað allvíð-
tækar stuðningsaðgerðir \ ið einstök svæði, sem jafn-
vel eru margfalt fjölmennari en Island, undir merki
byggðastefnu. Það er að sönnu ljóst, að erfitt verður
fyrir Islendinga að halda sínum hlut í þessum efnum
fyrir ríkum og stórum þjctðum, og víst er um það, að
velgengni f iðnaði ræðst fremur af almennum rekstr-
arskilyrðum heldur en framlögum samkvæmt fjár-
lögum. Hitt er jafnljóst, að íslenskur iðnaður fær
ekki staðist samkepni frá löndum, sem búa betur að
sínum iðnaði að þessu leyti en gert er hér á landi.
Þess er að vænta, að Alþingi og ríkisstjórn móti í sam-
ráði við helstu félagasamtök og aðra aðila, sem að
iðnaðarmálum vinna, skýra stefnu um, hvernig
brugðist skuli við áhrifum erlendra styrktaraðgerða,
bæði beinna og óbeinna, á íslenskan iðnað.
Ekki er nægilegt, að innlendur iðnaður Húi við
sambærileg kjör og erlendir keppinautar Itans njóta.
Enn er ónefnt það atriði, sent ef til vill skiptir mestu
máli, þegar til lengri tíma er litið, en það er, að eigi
iðnaðurinn að keppa á eðlilegum samkeppnis-
grundvelli, þarf hann að fá sambærileg kjör ogaðrir
atvinnuvegir hér innanlands. Þetta hefur mörgum
veist erfitt að skilja, og hefur sú krafa, að jafna
rekstrarskilyrðin innanlands, ekki síður valdið deil-
um heldur en samanburðurinn við starfsskilyrði er-
lendis. Þetta byggist ekki síst á því, að auk þess sem
margir telja erfitt að sýna fram á, hvað það sé í
íslensku hagkerfi, sem geti mismunað atvinnuveg-
unum, þá þykir þessi krafa í hæsta máta ósanngjörn,
og hefur hún valdið sárindum meðal margra góðra
manna. Hefur þess jafnvel orðið vart að undan-
förnu, að ýmsir líta á baráttu iðnaðarins fyrir bætt-
um kjörum sem sanngirniskröfu eða dlfinningamál,
er byggist á skírskotun til siðferðilegra raka, eins
konar rödd hrópandans í eyðimörkinni, sem boðar
réttlæti ájörðu. Það er að sönnu vel, ef einhverjir líta
svo á, að hér sé réttlætismál á ferðinni. Sjónarmið
iðnaðarins í þessu máli byggjast þó á allt öðru en
tilfinningum og óljósum sanngirnisviðmiðunum,
þótt svo geti auðvitað í einhverjum tilfellum átt við.
Meginatriðið er, að vegna þess margflókna sam-
hengis, sem er í hagkerfmu, getur sú staða komið
upp, að séu starfsskilyrði iðnaðarins lakari en ann-
arra greina, sérstaklega þó sjávarútvegs, þá verði
samkeppnisstaða hans í hættu alveg á sarna hátt og
þegar starfsskilyrði erlendra keppinauta eru betri
en íslenskra fi amleiðenda. Þetta byggist m. a. á því,
að við ákvörðun um skráningu gengis, er að mestu
miðað \ ið afkomu sjávarútvegs.
Búi sjávarútvegurinn við betri starfsskilyrði en
iðnaðurinn, t. d. lægri álögur á ýmsa rekstrarþætti,
verður hann hæfari til þess að búa við hærra gengi
en ella og þar með lægri tekjur af útflutningi sínum.
Skekkt gengisskráning vegna mismunar í aðstöðu
kemur sér afar illa fyrir iðnaðinn, sem ekki aðeins
verður fyrir skakkaföllum á erlendum markaði,
heldur ekki síður á innlendum markaði, þegar inn-
flutt vara flæðir yfir landið nánast á útsöluverði eins
og nú síðastliðið ár. Þetta hljómar eins og skólabók-
arlexía og ætti að vera óþarfi að tíunda hér, svo ljóst
sent þetta er flestum. Þegar hins vegar er haft í huga,
hvílíkar deilur, orðræður og dlfinningasemi þessi
einföldu sannindi hafa haft í för með sér, ogað hver
ráðamaðurinn á eftir öðrum lýsir því yfir, að gengis-
þróun s. 1. árs hafi næstum eingöngu liaft vandamál
í för nteð sér fyrir útflutningsiðnað og sjávarútveg,
þá verður ekki hjá því komist að leggja ríka áherslu á
þetta einu sinni enn.
Sambúðarvandi sjávarútvegs og iðnaðar varð-
andi gengisskráningu er staðreynd, sem menn verða
að skilja. Það er hins vegar fráleitt að líta svo á, að hér
sé ávallt um andstæða hagsmuni að ræða. Það væri
viturlegra að skoða þessa hluti í samhengi og líta á
lausn þessara mála sem þjóðfélagslega lausn, en ekki
annað hvort sem iðnaðarmál eða sjávarútvegsmál,
eins og oft vill við brenna. Það má vísa til þess í þessu
sambandi, að það var ekki bara iðnaðurinn, er gekk í
EFTA og gerði viðskiptasamningana við EBE. Það
voru auðvitað hagsmunir þjóðfélagsins alls, sem
hafðir voru í huga, og ekki síst hagsntunir neytenda.
Og víst er um það, að það var ekki síst sjávarútvegur-
inn, er naut góðs af samningunum við Efnahags-
bandalagið. Með fríverslunarsamningunum var ver-
ið að taka þá stefnu að gjörbreyta búskaparháttum
hér á landi. Ég spyr, er ekki kominn tími til þess, að
allir skilji það?
Það er að sjálfsögðu matsatriði, hve ntikil áhrif
mismunur á starfsskilyrðum iðnaðar annars vegar
og annarra atvinnuvega hins vegar hefur á gengis-
skráninguna. Er forráðamenn iðnaðar benda á
atriði, sem eru óhagstæð iðnaðinum, benda tals-
Tvnarit iðnaðarmanna
67