Vikan - 23.03.1961, Blaðsíða 7

Þú lézt hugann reika til háaldraðra hofa og
dynbjallnanna i Kvan-jin-musterinu með silfur-
hijóminn, — þangað til dyravörðurinn kom og
sparkaði þér út á regnvota götuna. Minning-
arnar frá löngu liðnum dögum, veruleiki, sem
átti sér ekki lengur stað, sveif á þig eins og
höfugt vin.
Þær stundir komu meira að segja, að þú dirfð-
ist að hugsa til þeirra daga, er þú gazt enn
hlegið. En þegar svo ramman þef af hvítlauk
og svita lagði af skítugri skyrtunni þinni, að
hann gekk af draumi þinum dauðum, reistu
þegjandi á fætur. Þá gekkstu hljóður þina leið,
svo að ég stóð aleinn eftir.
Helzt var þá að sjá sem þig langaði mest
til að leggja út á þann óraveg, er skildi þig
frá bernskubænum, til þess að leita löngu
týndrar æsku á leirgötum hans. En — þú fórst
bara þvert yfir götuna, yfir i japanska sendi-
ráðið, og tókst á leigu vagninn þinn til næstu
tólf stunda.
LANGT í fjarska og fjarri þér stóðu hofin
miklu í höfgum blundi. Kvan-jin-musterið lika
og kvæðin gömlu blunduðu óræð og hljóð. En
úti fyrir öskraði Sanghai. Þar orgaði og hrein
það helviti, sem þeir rilctu yfir, hinir japönsku
djöflar og hvítu mennirnir, sem þú hataðir.
Naktar iljar dráttardrengjanna skullu án afláts
á malbikuðum götum.
Þarna var sú veröld, er þin beið, full af rotn-
un, eldrauðum umferðarljósum og illum fnyk af
bráðnandi malbiki i brennandi sólarhitanum.
Yfirbragð hins ævaforna, grálynda lífs: barátt-
an fyrir hrísgrjónaskálinni — og silfurhljóm-
urinn i hlátri riku frúnna, sem þú ókst til dans-
leikjanna i vagni þinum. Ég held ég hafi skilið
þig, Sén-Li, er þú sagðir eitt sinn við mig:
„Gamall dráttarjálkur slær ekki aftur undan
sér, herra. Sá, sem er orðinn jafnþreyttur og
slitinn sem ég, getur ekkert annað en látið sig
dreyma. Og jafnvel það getur stundum verið
nógu erfitt.“
Þú gerðir sannarlega ekki miklar kröfur til
lífsins, Sén-Li. En jafnvel þær kröfur voru of
miklar fyrir Shanghai. í þeirri borg getur mað-
ur ekki látið sig dreyma án þess að farast. Það
fékkst þú að reyna.
SVO var það sólheiðan júlídag. Sanghai ang-
aði i sólskininu, titraði i tibránni. Hitasóttin
heltók fólkið, yfirbugaði það, svo að menn
hrundu niður eins og göturakkar úr óþrifum.
Rika fólkið þyrptist upp í hressandi fjallaloftið,
upp til Ku-ling. Ég minnist þess enn, hvernig
þú þverbeygðir með vagninn þinn inn á Hong-
Iíong-veginn út af Sesjúan-götu, — hvernig þú
greipst andann á lofti — með galopnum munni.
En það var ekkert lifsloft framar til fyrir
Sén-Lí i Shanghai. í þinum augum var Hong-
Kong-vegurinn eins og snarbrött hlíð, er lá upp
i heiðbláan himininn. Og enn opnaðir þú munn-
inn — eins og í krampa, likt og þú vildir æpa
upp yfir þig ... En það var bara stuna frá lung-
um þínum ofreyndum, sem þú reyndir að koma
upp. Þú megnaðir það ekki framar, Sén-Lí.
Hægra hné þitt krepptist upp að bolnum. Yagn-
inn var enn á fullri ferð og ýtti á eftir, beint
inn í bak þitt, bogið og feyskið. — Þú hrasaðir,
hrauzt yfir brotinn kjálkann á vagninum —
og féllst endilangur á grúfu á götuna. Enn lyftir
þú höfðinu um þverhandarbreidd: Það rann
blóð úr vitum þinum.
Glæsilegur, hvitur herramaður steig úr vagni
þinum, másandi og blásandi, og brá upp hend-
inni. Það var ekki þin vegna, — en fimm aðrir
dráttardrengir þutu til, er þeir sáu merki þetta.
Hvíti maðurinn steig upp i einn vagnanna, leit
kviðandi á klukku sina og þaut af stað. 1 hans
augum var þetta ekkert annað en töf og tima-
eyðsla. Það eru alltaf einhverjir dráttardreng-
ir að láta lífið á götunum í Shanghai. Hver
skyldi fást um það? Bersýnilegt var, að mann-
inum hafði ekki einu sinni orðið hugsað til
þess. Hann virtist hafa annað merkilegra i
kollinum en þótt einn dráttardrengur félli, —
kannski verðbréfin hans hafi verið að falla?
Hann hefði ekki einu sinni skilið það, þótt
honum hefði verið sagt, að hann væri hugsunar-
laus og hrottafenginn.
En þú, Sén-Li, lást í göturæsinu með hægri
handlegginn brotinn. Þú hélzt krampakenndu
taki um tuskuna, er þú notaðir til að þurrka
framan úr þér svitann á hlaupunum ...
SJÁLFSAGT var það heilt kvigildi manna, er
sá þig falla. Þeir litu ekki einu sinni við. Að-
eins fáeinir dráttardrengir stóðu kyrrir og há-
tíðlegir i hæfilegri fjarlægð. Ekki snertu þeir
við þér. Þeir vildu vera alveg lausir við þetta
mál, — bæði vegna lögreglunnar og vegna þess,
að menn verða nú einu sinni að deyja í Shang-
hai, — til þess að hinir fái lifað deginum leng-
ur. Beizkur sannleikur þetta: Því fleiri sem
deyja, þvi betra útlit fyrir hina að geta lifað.
Þetta vissir þú líka, Sén-Lí. Þér voru kunn
hin óskrifuðu og ómannúðlegu lög þíns risa-
vaxna lands, að milljónir hljóta að deyja fyrir
þá sölc, að þeir geta ekki lifað, — ekki fyrir
elli sakir og sjúkleika. Ónei, ekki það, heldur
vegna þess, Sén-Li, að þjóð, sem er fjögur
hundruð og tuttugu milljónir manna, á þess
engin tök lengur að stilla hungur sitt, vegna
þess að ofbeldi, valdagræðgi og himinhrópandi
ranglæti er það, sem ræður.
Því er það, að dráttardrengirnir vilja vera
vissir um, að þú sért áreiðanlega dauður. Og
]Dað ert þú.
Hvernig Sén-Lí deyr, það er það, sem þeir
vilja sjá.
Andlit þitt verður sviplaust, og friður færist
yfir það. Þú æpir ekki, grætur ekki, hreyfir
hvorki legg né lið framar. Varir þínar opnast
rétt ofurlitla ögn. Dráttardrengirnir halda
áfram. Þú dóst ekki öðruvísi en allir hinir.
Og ég stend hér enn þá eftir, óþarfur og til
einskis nýtur. En þit ert svifinn, Sén-Li, hina
mörg þúsund milna löngu leið, heim til lands
þinna drauma ...
Þeir fleygðu líki þínu upp á vagn hjá mörg-
um öðrum. Malbikið saug blóðpollinn í sig, og
sólin reyndi að brenna hann burtu. Að tveimur
stundum liðnum var þetta ekki orðið annað en
dökkrauður depill í jaðrinum á Hong-Kong-
vegi.
NÆSTA kvöld sat annar dráttardrengur í
stigakróknum þinum. Þetta var svo sjálfgefið,
eins og hann hefði verið að biða eftir bana-
stund þinni til þess að geta komizt yfir królt-
inn. Hann hét Feng.
— Þekktir þú Sén-Li? spurði ég hann.
Feng kinkaði kolli til samþykkis og hló hæ-
versklega. Hann hafði þó áreiðanlega ekkert
kannazt við þig. En hann kunni á þessa lang-
nefjuðu djöfla með gleraugun, og honum hafði
lærzt að svara aldrei neitandi, ef þeir spurðu
einhvers. Ég fékk honum hálfan dollar og sagði
honum að kaupa reykelsi fyrir það. Hann átti
að brenna það í musterinu fyrir þig, Sén-Li,
til þess að veslings, þjakaða sálin þín þyrfti
ekki að svelta hinum megin, — eins og þeir
segja. Hver hefði svo sem annars átt að gera
þetta fyrir þig?
Þú áttir engan, Sén-Li, er stungið gæti fáein-
um rerykelsisprjónum niður i sandinn i eirskál-
inni miklu og kveikt i þeim.
Kvöldið eftir var Feng kominn þarna aftur.
Ég spurði hann:
— Hefur þú fært reykfórnina fyrir Sén-Li?
Hann hló og var ósegjanlega hamingjusamur:
— Já, herra. Einn prjón ...
Hann þagnaði og kveikti í pipu sinni. Síðan
bætti hann við með hægð:
— Þvi miður skuldaði Sén-Li mér eitt
tóbaksstykki. Það varð ég að draga frá, til þess
að hann þyrfti ekki að sitja í skuld hinum meg-
in. Þess vegna varð það ekki nema einn prjónn,
herra.
Þykk og grá reykský gusu upp úr pípu Fengs.
Hann hallaði sér aftur á bak og lygndi aug-
unum ánægjulega. Honum fannst málið liggja
ljóst fyrir, hvað sig snerti. Ég kinkaði kolli og
hélt áfram upp stigann. Ekki get ég þó sagt, að
mér liði vel.
TÆPLEGA voru liðnar tíu mínútur, þegar kin-
versk stúlka kom inn í herbergið til min. Hún
kastaði á mig kveðju, lagði farangur sinn ró-
lega á rúm mitt, strauk kakkalakkana af borð-
dúknum með flötum lófa og hagaði sér í öllu
næsta heimalega.
Enginn vafi lék á, að þetta var portkona.
Einhver i þessu mikla húsi hafði pantað hana,
og svo hlaut hún að hafa farið herbergjavillt,
— hugsaði ég. En nú var hún setzt á rúmið
mitt. Hún var stóreyg — eins og kálfur á skurð-
arborði og sagði snöktandi:
— Vinur þinn, Sén-Li, er látinn, herra?
Meira þurfti hún ekki heldur að segja. Feng,
skálkurinn sá, hafði þá sagt stúlkunni frá öllu
saman og vísað henni upp til min. Hún átti
að aumka mig, hugga mig og hafa fé út úr mér
fyrir allt saman ... Ég stakk seðli i lófa henn-
ar. Síðan gaf ég henni kurteislega, en ótviræða
bendingu um að hafa sig á brott.
— Ég hef ekkert fengið að borða I dag, herra,
sagði hún sorgmædd.
Nú er ég síður en svo neitt ómenni, — og
svangur var ég líka, — nema þarna snæddum
við, klukkan tvö um nóttina, hrisgrjón og
grænmeti og feitikökur — uppi á rúminu mínu.
— Þegar treginn er mikill, er tregt um söng-
inn, stundi mærin, er hún var mett orðin. Hún
var að þurrka af hendinni á fitugum fötum sín-
um, þegar ég ýtti henni með hægð til dyra. Og
nú brá svo við, að hún fór af fúsum vilja.
ÞAÐ var ekki fyrr en nokkrum mínútum sið-
ar, sem ég veitti því eftirtekt, að armbands-
úrið mitt hafði líka fyigzt brott með henni —
af fúsum vilja.
Jæja, telpa mín, svo að það var þess vegna,
sem þér fannst allt i einu timi til þess kominn
að hypja þig, sagði ég við sjálfan mig og flýtti
(Framliald á bls. 26.)
vikan 7