Fréttablaðið - 18.12.2009, Blaðsíða 38

38 18. desember 2009 FÖSTUDAGUR
1.990kr.Verð frá
Boltar
HOLTAGÖRÐUM GLÆSIBÆ KRINGLUNNI SMÁRALIND SÍMI 545 1500
UMRÆÐAN
Stefán Jón Hafstein
skrifar um skýrslu
rannsóknarnefndar
um bankahrunið
Verstu fréttir sem nokk-ur nefnd getur fært
þjóð sinni.“
(Páll Hreinsson, for-
maður rannsókarnefndar um
Hrunið).
Við vitum orðið svo margt um
Hrunið – og það er skelfilegt.
Rannsóknarnefndin sem Alþingi
skipaði mun væntanlega kort-
leggja og tímasetja mínútu fyrir
mínútu hvernig rangar ákvarð-
anir og vanhæfni á öllum stig-
um leiddu þessa litlu þjóð fram af
hengiflugi. Engin ástæða er til að
óttast kattarþvott því alltof marg-
ir vita alltof margt nú þegar. Séu
tíðindin jafn vond og formaður
nefndarinnar hefur varað við þarf
ríkisstjórn og Alþingi að gera við-
bragðsáætlun. Rík ástæða er til að
vara afleiðingum af því að hefð-
bundin íslensk „umræðuhefð“
stjórni uppgjörinu. Smjörklípu-
meistarar eru tilbúnir, fjölmiðlar
veikburða, bloggheimar óáreið-
anlegir og þúsund og ein ræða
um ICESAVE á Alþingi bendir
ekki til að sá fundarsalur nægi.
Gæta verður þess að þeir sem
hafa hagsmuni af því að draga úr
fólki mátt, svipta trú á framtíð
Íslands og fæla það frá þátttöku
í mótun Nýja Íslands nái ekki að
eyðileggja þetta tækifæri til heið-
arlegs uppgjörs með því að steypa
öllu í rugl.
Umræðuvaldið til fólksins
Meginkjarni málsins er þessi: Þótt
formlega skili nefndin skýrslu
sinni til Alþingis, þá á þjóðin
þessa skýrslu. Hún er til þjóðar-
innar. Alþingi, sem ber hluta sak-
arinnar, þarf auðvitað að fara með
hana í skipulegan farveg og níu
manna nefnd allra flokka sýnist
í lagi. Forseti þingsins hefur gert
grein fyrir þessari hlið málsins
með skýrum hætti. En Alþingi
verður að skilja að þjóðin er ekki
áhorfandi að uppgjörinu. Við-
bragðsáætlun í þá átt sem hér er
lýst gæti gagnast:
1) Skýrslan í heild er birt á Net-
inu samtímis því að hún er afhent
Alþingi. Nefndin birtir líka, sam-
tímis, vandaða samantekt um
meginniðurstöður sem hvaða
meðalmaður getur lesið á hálf-
tíma. Prentuð útgáfa skýrslu og
samantektar liggi fyrir á
öllum bókasöfnum – strax.
Sama dag sýna sjónvarps-
stöðvarnar ítarlega heim-
ildarmynd um niðurstöðu
skýrslunnar, sem unnin
er fyrirfram. Þetta er
gert til að almenningur
sé á sama rásmarki og
spunakerlingar og leið-
arasmiðir.
2) Rannsóknarnefnd-
in heldur í kjölfarið opna fundi
í 2-4 helstu þéttbýlisstöðum þar
sem almenningi gefst kostur á
að spyrja beint og milliliðalaust
um efni og tilurð skýrslunnar.
Frá þessum fundum er auðvitað
útvarpað og sjónvarpað. Boðið er
upp á símatíma í útvarpi til upp-
lýsingar. Þessir fundir eru vand-
lega skipulagðir og stýrt af festu.
Byrjað í Háskólabíói. Þetta mun
gera mikið til að auka trúverð-
ugleika nefndarmanna og færa
umræðuna á jafn vitrænt plan og
skýrslan gefur tilefni til.
3) Heimasíða skýrslunnar er
þannig gerð að almenningur getur
kynnt sér samantektina og skýrsl-
una í heild, og komið á framfæri
athugasemdum og ábendingum
undir nafni, þannig að aðrir geti
skoðað og tekið afstöðu til. Þannig
verður til „þjóðfundur“ á Netinu.
Nauðsynlegt er að málsgrein-
ar skýrslunnar séu tölusettar og
hægt að setja inn athugasemdir
við hvern tölulið. Á stuttum tíma
mun koma í ljós hvort skýrslan
fullnægir kröfum að bestu manna
yfirsýn, ekki bara þeirra sem nú
hafa drögin undir höndum til að
gera athugasemdir við.
4) Hugsanlega skilar nefndin
fyrst lokadrögum (ekki fullnað-
arskýrslu) sem birt eru Alþingi
og almenningi samtímis; nefnd-
in kallar eftir athugasemdum.
Búast má við að í meira en 1000
bls. skýrslu séu einhverjar yfir-
sjónir og villur sem auðvelt er að
leiðrétta. Þá má líka reikna með
að áður óþekktar heimildir komi
fram um einstök mál; a.m.k. er
rétt að gefa því tækifæri. Þetta
er leið til að komast hjá því að
smjörklípur taki völdin í umræð-
unni strax á fyrstu dögum.
Að loknu upplýsinga- og
umræðuferli ákveður nefndin
hvort ástæða sé til að hagga ein-
hverju í skýrslunni, ef ekki, stend-
ur hún sem lokaplagg.
5) Allt undirliggjandi efni er
birt, nema sérstakar ástæður
varni því, svo sem ríkisleyndar-
mál eða viðkvæm einkamál.
Alþingi mun eftir sem áður
ákveða formlega málsmeðferð.
Ekki verður stofnaður alþýðu-
dómstóll. Með einhverri aðferð
í líkingu við þá sem hér er lýst
er bæði upplýsingin og umræðu-
valdið færð út til þjóðarinnar. Þar
með verður skýrslan hugsanlega
sá hreinsunareldur sem þörf er
á. Loksins vottaði fyrir því sem
hægt er að kalla Nýja Ísland.
Þjóðin á skýrsluna
UMRÆÐAN
Ásgrímur Sverrisson skrifar um
niðurskurð til kvikmyndagerðar
Fleira er líkt með Íslandi og Írlandi en nöfnin. Bæði lönd-
in styðja t.d. kvikmyndagerð með
opinberu fé. Bæði löndin fengu
rækilega að kenna á því við banka-
hrunið í fyrra og þurfa að skera
verulega niður í opinberri þjónustu.
Á Íslandi var gert ráð fyrir 34% niður-
skurði á fé til kvikmyndagerðar í fjárlaga-
frumvarpi. Á Írlandi lagði sérstök nefnd til
í sumar að Írski kvikmyndasjóðurinn yrði
lagður niður.
Galnar hugmyndir báðar, en kannski
skiljanlegar þegar menn eru í heljargreip-
um örvæntingar gagnvart þrítugum hamr-
inum. Yfirleitt endar það þó með því að
menn skríða upp úr holunni og taka sig
saman í andlitinu.
En ólíkt hafast menn að
Á Írlandi ákváðu þeir á dögunum að loka
ekki Írska kvikmyndasjóðnum. Í staðinn
var ákveðið að skera framlög til hans
niður um 5%, ögn minna en 6% meðaltals
niðurskurður til listgreina.
Þeir eru sem sagt komn-
ir upp úr holunni. Þeir munu
hafa komist að þessari niður-
stöðu vegna hins menningarlega,
sjálfsmyndarlega, ímyndarlega og
efnahagslega gildis kvikmynda
fyrir Írland. Menningarmálaráð-
herrann Martin Cullen hafði sér-
staka forgöngu um að berja þetta
í gegn og lagði hann sérstaka
áherslu á mikilvægi menningar
og skapandi starfa fyrir landið á alþjóð-
legum vettvangi.
Á Íslandi lagði Fjárlaganefnd Alþingis
hins vegar til á dögunum að draga lítils-
háttar úr niðurskurðinum; frá 34% í 23%.
Hér eru menn sem sagt enn þá í holunni.
Þegar fjárlagafrumvarpið var lagt fram
tók Katrín Jakobsdóttir menningarmála-
ráðherra skýrt fram í viðtali við Frétta-
blaðið að þarna sé ekki verið að horfa til
listgreinarinnar sem slíkrar og að hún
skildi vel áhyggjur kvikmyndagerðar-
manna. Jafnframt sagðist hún reikna með
að menn myndu horfa til þess að íslensk
kvikmyndagerð taki ekki bara við pen-
ingum heldur skili líka tekjum aftur í
ríkiskassann.
Ekkert hefur enn komið fram um að hún
meini stakt orð. Niðurskurður til annarra
listgreina er að meðaltali um 4%. Engin
fer yfir 6%. Nema kvikmyndagerð. Gerð
er tillaga um sexfalt hærri niðurskurð af
dýnamískri listgrein sem skilar ríkissjóði
meiri tekjum en nemur framlögum. Þetta
er hugsað sem sárabót frá upphaflegri til-
lögu sem kvað á um rúmlega áttfalt hærri
niðurskurð.
Hvers vegna?
Það er ekki svo að kvikmyndagerðar-
menn skilji ekki að skera þarf niður. Þeir
skilja bara ekki hvers vegna stjórnvöld
leggja sig sérstaklega fram um að skera
aðeins þessa tilteknu listgrein niður við
trog.
Eins og Bandalag íslenskra listamanna
og hagsmunasamtök kvikmyndagerðar-
manna hafa rækilega bent á, er
niðurskurður af þessari stærðargráðu
glapræði. Fjöldi starfa glatast, erlend
fjárfesting fer forgörðum, tekjur ríkisins
minnka en útgjöld aukast.
Norsk stjórnvöld hafa tilkynnt að fram-
lög til kvikmyndagerðar verði aukin um
8% á næsta ári. Var þegar vel í lagt hjá
Norðmönnum, en engu að síður er þetta
mesta hækkun í einu lagi á framlögum
til kvikmyndagerðar þar í landi. Í þessu
samhengi má benda á að samkvæmt sam-
komulagi menntamálaráðuneytis og aðila
kvikmyndagerðar frá 2006 stóð til að
auka framlög árið 2010 um 13%. Kvik-
myndagerðarmenn hafa byggt upp starf-
semi sína á undanförnum árum miðað við
þetta samkomulag. Heildarniðurskurður
2010 miðað við samkomulagið og núver-
andi niðurskurðartillögu, nemur því um
36%. Raunlækkun er svo enn meiri.
Verkin tala. Þessar tillögur, sem að
sjálfsögðu eiga uppruna sinn í ráðuneyt-
inu þrátt fyrir að ætla megi annað af mál-
flutningi ráðherrans, sýna hvar áhersl-
urnar liggja. Ráðherrann kýs að skera
margfalt niður framlög til kvikmynda-
gerðar miðað við aðrar listgreinar. Nái
þetta fram að ganga verður hinu mikla
uppbyggingarstarfi áratugarins í kvik-
mynda- og sjónvarpsmyndagerð rústað,
um leið og tekjur ríkissjóðs minnka enn
frekar.
Verður þetta arfleifð menningarmála-
ráðherrans?
Höfundur er kvikmyndagerðarmaður og
ritstjóri Iceland Cinema Now.
Ólíkt hafast menn að
ÁSGRÍMUR
SVERRISSON
STEFÁN JÓN
HAFSTEIN
Allt undirliggjandi efni er birt,
nema sérstakar ástæður varni
því, svo sem ríkisleyndarmál
eða viðkvæm einkamál.
UMRÆÐAN
Ingibjörg Hinriksdóttir
skrifar um bæjarmál í
Kópavogi
Enn sem fyrr eru sjálf-stæðismenn í Kópavogi
við sama heygarðshornið í
málgagni sínu Vogum sem
kom út í vikunni. Í nafn-
lausum pistli aftarlega í blaðinu er
því haldið fram að undirrituð vilji
leggja niður Kópavog. Vísað er í
grein sem ég ritaði í blað Samfylk-
ingarinnar, Kópavog, fyrr í mánuð-
inum en þar ræddi ég um samein-
ingu sveitarfélaga.
Á þeim tímum sem við stöndum
nú frammi fyrir, og ber ekki síst
að „þakka“ Sjálfstæðisflokknum
fyrir, þarf að leita allra leiða til að
draga úr kostnaði og helst er um
það rætt að það verði gert á þann
hátt að ekki verði dregið úr vel-
ferðarþjónustu og stuðningi við þá
sem minnst mega sín. Margar til-
lögur hafa komið fram og í grein
minni tæpi ég á einni, þ.e. samein-
ingu sveitarfélaga. Umræðan um
sameiningu sveitarfélaga er ekki
ný af nálinni en hefur á síðustu
árum fengið byr í seglin,
ekki síst vegna aukinna
verkefna sem flust hafa
frá ríki til sveitarfélaga
og þeirra verkefna sem
væntanleg eru. Einhverra
hluta vegna hefur kast-
ljósinu helst verið beint út
á landsbyggðina en ekki
til þeirra sveitarfélaga
sem eru hér á höfuðborg-
arsvæðinu. Í grein minni í
Kópavogi velti ég því fyrir mér af
hverju ekki sé horft til höfuðborg-
arsvæðisins. Eftir að hafa nefnt
nær öll sveitarfélögin á svæðinu
spyr ég hvaða rök hnígi að því að
„Kópavogur sé sérstakt sveitarfé-
lag, með alla þá yfirstjórn, nefnd-
ir og ráð sem kosta íbúa sveitar-
félagsins umtalsverðan hluta af
skatttekjunum?“
Vogar, blað Sjálfstæðisflokksins
í Kópavogi, kýs að snúa út úr þess-
um orðum mínum og fara rangt
með. Þetta gerir hinn nafnlausi
blaðamaður Voga að því er virðist
til þess eins að gera lítið úr mér.
Nafnleysið er undarlegt í ljósi þess
að sá háttur hefur undanfarið verið
harðlega gagnrýndur af sjálfstæð-
ismönnum. Ég tek þetta þó ekki
nærri mér, en mér finnst miður að
ekki sé hægt að ræða þessi mál af
alvöru. Viðhorf sjálfstæðismanna í
Kópavogi, sem speglast í litlu frétt-
inni í Vogum, sýnir svo ekki verði
um villst að þeir eru fastir í fortíð-
inni. Þeir þora ekki að horfa fram
á veginn, lausn þeirra að efna-
hagsvandanum virðist felast í því
að þeirra fólk, þeir sömu og settu
Ísland á hausinn, haldi sínum hlut
óskertum. Niðurskurður og hag-
ræðing er ákjósanleg, nema þegar
hætta er á að þeir sjálfir gætu
misst spón úr aski sínum.
Undirrituð er tilbúin til að ræða
á málefnalegan hátt um samein-
ingu sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu, þar sem bærinn minn,
Kópavogur, verður ekki undanskil-
inn að neinu leyti. Með sameiningu
sveitarfélaga gæti hann mögulega
horfið inn í Reykjavík. Kópavogs-
bær gæti einnig stækkað enn frá
því sem nú er með sameiningu við
hluta Reykjavíkur eða við önnur
nærliggjandi sveitarfélög. Þann
möguleika sjá íhaldsmenn í Sjálf-
stæðisflokknum í Kópavogi ekki
og ætli það lýsi þröngsýni þeirra
ekki best.
Höfundur er varabæjarfulltrúi
Samfylkingarinnar í Kópavogi.
Fastir í fortíðinni
INGIBJÖRG
HINRIKSDÓTTIR