Vikan - 25.01.1962, Blaðsíða 10

Meðan miðstöðvarhitun og raf-
magn voru meðal þeirra lífsgæða,
sem enn höfðu ekki verið upp fund-
in, gegndi arinninn þvi hlutverlci að
hita hibýli manna. Þannig hafði það
verið frá örófi alda i þeim hlutum
heimsins, þar sem nokkru máli skipti
að mannabústaðir gætu á stundum
verið ögn skjólbetri en mörkin ogs
viðavangurinn. Ekki kann ég
segja frá því, hvar raunverulegur jf
var fyrst notaður i veröldinni,|
en svo kynlega ber við, að þá fyrst|
förum við Íslendingar að nota arin,®
við höfum tiltæk þau upphitun-
artæki, sem gera hann óþarfan. Enda
ir það ekki af praktiskum ástæðum,
að menn hafa arin í ibúðinni nú á
iögum; fremur til híbýlaprýði og
krauts og til þess að geta skapað
bað sérstaka andrúmsloft, sem þvi
ýlgir að sitja i rökkrinu fyrir fram-
>n eldinn, horft á leik loganna og
ilustað á snark brennandi viðar.
Það er ekki langt síðan nágrannar
ikkar i Evrópulöndum þekktu þá ,> -
ipphitun eina, sem eldur á arni veitti,
og sjálfsagt er það víða til enn. Égj
hef til dæmis búið i nýju húsi hjáj
"jölskyldu í Manehester í Englandij
og ekki var þar önnur upphitun enj
’rinn í miðju húsi. Fjölskyldan satj
'raman við eldinn á kvöldin, en núj
var ekki lengur horft á eldinn, heldurj
í sjónvarpið.
Á Norðurlöndum er arinninn mjögj
vinsæll enn þann dag í dag og munj
óhætt að segja, að til dæmis i Noregi !
é vart byggt svo einbýlishús, að j
'kki sé þar „peis“. Það er þó engan j
æginn svo, að nauðsyn reki til, held-
ir er verið að viðhalda skemmtileg-j
im hlut á heimilinu, sem tæknin get-
ir ekki að öllu leyti leyst af hólmi.f
Það sannast á þessu eins og mörgu |
öðru, að fslendingar eru merkilegj
Sióð. Að vísu kyntu fornmenn lang-i
elda á skálagólfi, enda nýkomnir j
"■ustan yfir haf. Sá siður lagðist síð- i
i.r niður og öld fram af öld sátu menn c
)g sv.áfu í köldum baðstofum og þótti sj j
illgott meðan ekki botnfraus í koppn-
'im. Sums staðar var byggður pallur
vfir fjósið til að fá hitann af kún-
ím, en eldur aðeins kveiktur í lilóð- '
'im í eldhúsi. Það verður ])ó að segja _
forfeðrum okkar til afsökunar, að . ■
aðstaðan til upphitunar með eldi var £
gjörólík hér og á Norðurlöndunum, "
þar sem trjáviður er nógur, en á ís-j
landí skörti áévinlega eldivið.
Það e'r nálfega eingöngu bundið við}
einbýlishús, að ríienn hafi arin í i
íbúðinni og kemur það af nokkru 'jii
leyíi til af því, að séfstakan reykháf i
þarf að hafa og það er Vandkvæðum fj
bundið i sambýlishúsum.
í einbýlishúsum er það hins Vegarí
eklci neinum vandkvæðum bundíð að '■
byggja arin og það fer í vöxt, að mettrt
liti á arininn sem sjálfsagða skrauÞ
fjöður. Það eru óteljandi möguleikar
að gera arininn að listrænum mið-
punkti ibúðarinnar; byggja hann inn
i horn, út úr vegg, skipta með honum
stofunni og jafnvel að hafa hann á
ffús 09 búsbÚDdður
miðju gólfi. Efnisnotkunin skiptir
ekki minna máli og þar eru margir
kostir fyrir hendi. Margir hafa notað
ísleflzkt grjót með afbragðsárangri.
Þar er eínkum fernt, sem kemur til
grcina: Sæbarðir hnullungar, þunn
ar grágrýtishellur, hraunhellur og
blandaðar tegundir með mismunandi
litbrigðum. Þá má steypa arininn á
venjulegan hátt og mála eða flisa-
leggja eða jafnvel smíða hann úr
járni. Erlendis er það algengast að
arinninn sé hlaðinn Frh. á bls. 42.
/WNN IIBIIÐM
1) Steinsteyptúr arinn, notaður til þess að skipta
stofunni og mynda skemmtilega umgjörð um setu-
krókinn. Undirstaðan er úr múrsteini. 2) Hér er
arinútskotið steinsteypt, eldfastur steinn í botni,
en bríkin til hægri er hlaðin úr sæbörðum hnull-
ungum og ögn inndregin. 3) Opið eldstæði úr eld-
föstum steini, strompur úr málmi, en bakveggur
úr Ijósum múrsteini. 4) Arinn úr íslenzkum hraun-
hellum, eldstæðið úr eldföstum steini. 5) Arinn í
horni. Hér er steinsteypa og múrsteinn notað
saman og fæst með því skemmtilegt samspil.
10 VIKAN
VIKAN 11