Vikan - 25.01.1962, Blaðsíða 34

Eigið þér eld?
11
Ég var farþegi á öðru farrými
Ceres, en ]>að farrými var á aftur-
þiljum. Öðru farrými var skipt í
tvennt, langsum eftir skipinu og
voru karlar stjórnborðsmegin, en
kvenfólkið á bakborða. Þegar kom
út frá Skagaströnd, var skipið von
bráðar komið í stórsjó, blindösku-
byl og storm. Ceres lét mjög illa, hjó
ilJþyrmilegá upp og niður á bárun-
um, valt og hossaðist til. Allir á skip-
inu sem sjóveiki gátu fengið á ann-
að borð, urðu fárveikir af henni. Af
farþegum bý/.t ég við að ég hafi
verið sá eini, sem ekki varð sjó-
veikur, enda var ég vanur volkinu
og sjóveiki hefi ég aldrei fengið
um ævina. Svo mikið er annars víst,
að ég sá engan farþega uppistand-
andi þessa nótt. Flestir héldu sig
því i rúmum sínum undir þiljum.
Þegar víð vorum nýlagðir af stað
frá Skagastránd, hej'rði ég köll og
mikið hljóð úr kvennafarrýminu á
öðru plássi. Fór ég þangað inn til
])ess að forvitnast um, hvað væri um
að vera, því þjónninn lét hvergi sjá
sig þá, né heldur annan tíma þessa
nótt. Lá hann víst i makindum í
kojunni sinni. Það var ófögur sjón,
sem blasti við mir, þegar ég var
kominn inn til kvennanna.
Kýraugun, svonefndu, sem voru á
hiið skipsins, stóðu hálfopin, svo
sjcrinn gusaðist inn um þau öðru
hverju, eftir því, sem Ceres valt á
bárunum. Stóð sjógusan þá yfir
kojurnar, s.-m kvenfólkið lá i. Allt
var skiijaniega á floti þarna inni,
bæði í kojunum við skipshliðina
og eins á góll'inu, en þar var ökkia
vatn. Sjórinn á gólfinu suliaðist auð-
vitað til eftir veltunni og í honum
flaut eitt og annað lauslegt. Það
þarf ekki að tuka það fram að kon-
urnar voru bæði yfir sig hræddar og
sjóveikar. Ég snaraðist þvi til og
byrjaði að loka kýraugunum og að
reyna að róa konurnar, sem héldu
dauðalialdi í kojurnar tii að kastast
ekki fram úr á veltunni.
Mitt annað verk þarna inni hjá
konunum var að hughreysta þær
og binda niður í kojurnar svo þær
yltu c-kki frarnúr. Dugði nú ekki að
hugsa um ])að, þó maður yrði, sem
kallað er nærgönguil við þær, bless-
aðar, sem fáklæddar voru í kojun-
um, þvi nauðsyn brýtur það sem
kailað er velsæmi, þegar svona
stendur á. Þessu næst fór ég og
sótti kalt vatn, bæði tii að gefa þeim
að drekka og baða þær með, bæði
brjóst og enni. Hresstust þær nú
heldur við þessar aðgerðir, og þarna
34 VIKAN
var ég alla nóttina við að hjúkra
konunum, eftir því sem tök voru á.
Hafði ég nóg að gera unz skipið
lagðist í var á Norðurfirði. Þar fór
ég í koju, klukkan níu um morgun-
inn, en Ceres lá um kyrrt við akk-
eri í tvo sóiarhringa.
12
Þegar ég vaknaði aftur um há-
degisbilið sama daginn, fór ég fljót-
lega yfir í kvennafarrýmið til að
sjá hvernig sjúklingum mínum frá
því um nóttina iiði. Var allt fólk-
ið, konur og börn, farið að hress-
ast talsvert og öll sjóveiki rokin
út í veður og vind, enda kyrrt á leg-
unni.
Það þarf ekki að taka það fram,
að ég fékk mörg þakkarorð frá
konunum fyrir hjálpina. Ekki hafði
danski þjónninn, sem starfa átti á
plássinu, enn látið sjá sig. Hefur
víst verið enn að jafna sig eftir
næturvotkið. Meðal farþega á pláss-
inu, sem hafa orðið mér minnisstæð-
ir, eru frú Gíslína, kona Einars Hjör-
leifssonar Iívarans, skálds og rit-
höfundar. Var hún að flytjast bú-
ferlum til Akureyrar með mörg ung-
börn þeirra hjóna. Einar var farinn
á undan til Akureyrar þar sem hann
var ráðinn til blaðaútgáfu. Hafði
hann farið á undan til þess að undir-
búa komu fjölskyldu sinnar. Önnur
kona, sem þarna var farþegi, var
frú Guðrún Pétursson, ættuð úr Eng-
ey, sem litlu síðar varð kona Bene-
dikts Sveinssoiiar, alþingismanns og
forseta Alþingis. Mig minnir, að
Guðrún hafi verið á leið til Blöndu-
óss, til að taka við kennslustörfum
við kvennaskólann þar, en hún var
ágætlega menntuð kona og vel gáfuð,
að mér hefur verið sagt.
Meðan ég stóð við á kvennafar-
rýminu, kom þjónninn danski inn.
Hans fyrsta verk var, er hann sá
mig, að ráðast á mig með svívirðing-
um og reka mig á dyr. Ég hefði ekk-
ert leyfi til að vera þarna inni.
En þetta snérist nú heldur í liönd-
unum á þjóninum, ])vi þarna átti ég
málsvara góða og marga. Sérstak-
lega létu þær Gtsíina og Guðrún
þjóninn heyra það óþvegið fyrir
frammistöðuna og það endaði með
því, að þær visuðu honum á dyr fyr-
ir það að sinna ekki hjálparköllum
þeirra um nóttina, svo sem honum
bar skylda til. Skipuðu þær honum
að láta ekki framar sjá sig þar inni.
Þjónsnefnan hörfaði ringlaður út og
þorði ekki að lála sjá sig þar aflur.
Hann varð því að vílija en ég hélt
veiii.
En þarna fylgdi böggull skamm-
rifi. Ég varð því að vinna störf
þjónsins það sem eftir var leiðar-
innar og gekk það ágætlega.
13
í byrjun október kom Ceres til
, Akureyrar. Þá var það aðalatvinna
sjómanna þar um það leyti árs, að
veiða síld með lagnetum á opnum
bátum. Veiðarnar fóru fram í Eyja-
f'irði. Þrír menn voru á hverjum
báti og höfðu flestir tvær setningar;
einstaka þrjár. í hverri setningu
voru þrjú lagnet, 15 faðma löng, og
4 faðma djúp, eða því sem næst.
Veiðisvæðið var Akureyrarpollur og
eitthvað út með firðinum, sitt hvor-
um megin, allt út undir Svalharðs-
eyri að austan verðu og Dagverðar-
eyri að vestan. Kom fyrir að farið
var allt út að Fagrabæ að austan.
Venjulegast veiddust í allar setn-
ingarnar hjá hverjum bát 3—4 tunn-
ur af sild stundum minna, stundum
meira, eins og gengur.
Sigurður fór síðar á lagnetaveiðar.
Það má geta þess, að eitt sinn var
hann óvenju heppinn, fékk 15 tunn-
ur, sem var næsta sjaldgæft. Það
kom því snemma í ljós, hvert efni
Sigurður var í síldveiðimann.
Hér er átt við mældar síldar-
tunnur, og var sildin seld á G—8
kr. tunnan, aðallega til kaupmanna.
Þeir létu svo salta síldina niður í
norskar sildartunnur og fluttu til
Danmerkur, en þar var þessi sild
seld.
Það var kallað að vitja um, i hvert
sinn sem síldin var tekin út net-
unum. Það var gert snemma á
morgnana. Var báturinn látinn fara
undir netin frá enda til enda á
hverri setningu. Netið dregið yfir
bátinn og sildin hrist úr. Þessi að-
ferð við að vitja um net vaú kölluð
að fara undir netin og var það að
sjálfsögðu réttnefni.
14
Það blés ekki byrlega fyrir Sig-
urði fyrstu dagana á Akureyri. Eins
og sagt var frá áður, þá voru sjó-
menn í óða önn að veiða síld 1 lag-
net. Voru allir búnir að ráða sér
menn. í tvær vikur gekk Sigurður
þvi iðjuiaus, þó ekki væri það að
lians skapi. Hann hefði helzt viljað
komast á iagnetaveiðar, en það var
ógjörningur eins og á stóð. Þegar
honum var farið að leiðast iðjuleys-
ið, iét liann riða sér 6 þorskanet,
hvert 30 faðma langt og 4 faðma
djúpt. Riðinn var aðeins minni en
nú er á þorskanetum. Um þessar
framkvæmdir segir Sigurður á þessa
ieið:
Þegar ég var búin að fá netin,
fékk ég mér leigða norsklagaða
sjettu og 10 ára gamlan ungiing fyr-
ir háseta. Lagði ég þessi net i tveim-
ur setningum í Akureyrarpoll. Fisk-
aði ég vel i netin. Fékk stundum
hlaðna sjettuna í lögn.
Mest var þetta 14—18 tommu fisk-
ur og einstaka stærri. Þorskur var
það og er stærðin eðlileg, þvi rið-
inn var einmitt gerður fyrir 14—
18 tommu fisk, því þorskurinn á
pollinum var mest af þeirri stærð.
Fiskinn seldi ég blautan upp úr
sjó, flattan. Var verðið 4 aurar
kílóið fyrir hann fiattan. Ekki var
nú fiskverðið hærra i þá daga.
1 liverri vitjun urðum við að
draga netin inn í sjettuna. Greiddum
við fiskinn úr og logðum svo netin
niður i bátinn jafnóðum. Siðan lögð-
um við þau á nýjan leik. Við gátum
ekki farið undir netin, eins og þeir
á sildveiðinni, þvi fiskurinn, sem
í þeim var, flækti þau um sig og
vatt þau oft upp í göndul. Netin
varð því að greiða vel, áður en hægt
var að leggja þau á ný.
Ég stundaði þorskanetavedðina
fram að jólum. Eftir því, sem ég bezt
veit, held ég að þetta hafi verið
fyrsta tilraun til þorskanetaveiða
fyrir Norðurlandi.
15
í ársbyrjun 1902 var ég formaður
með lagnótaúthald fyrir Einar
Gunnarsson, kaupmann á Akureyri.
Var hvorttveggja nýtt, bátur og net.
Hásetar á bátnum með mér voru
Jón bróðir min og Kristján fóstur-
bróðir minn. Þeir höfðu verið i land-
nótabrúki fyr um haustið, sem Egg-
ert Laxdal, kaupmaður á Akureyri
átti. Kristján sem undirnótabassi.
Um það leyti, sem við byrjuðum
þessar veiðar, var Eyjafjörður lagð-
ur með hestheldum isi allt út undir
Hjalteyri. Hélzt þá ís á firðinum
fram undir vor. Við lögðum netin
undir ísinn og þurftum því engan
bátinn. Niðurlag i næsta blaði.
Clark Gable
Framh. af bls. 15.
bezt að segja Þá höfðum við bæði
fengið meir en nóg af slíku.
Þau þrjátíu ár, sem Clark hafði
verið frægur maður, hafði hann ver-
ið yfirleitt allstaðar og séð alla skap-
aða hluti. Nú þráði hann eingöngu
þann frið og ánægju, sem hann gat
fundið heima. Ég hafði tekið mikinn
þátt í samkvæmislífinu og fengið
meira en nægju mína af þvílíku. Clark
túlkaði afstöðu okkar beggja prýði-
lega með einni setningu, sem hann
hafði á hraðbergi þegar þessháttar
bar á góma: ,,Kathleen — við höfum
bæði setið við alla þessa elda.“
Og svo undum við heima við okk-
ar eigin eld og njóta ylsins. Við nám-
um þá list að hafast ekki að, og við
námum hana til fullnustu. Dag nokk-
urn sagði Clark: „Mig langar til að
vita hvernig það muni vera að draga
sig í hlé!“ Og hann lét ekki sitja við
orðin tóm. Hann tók sér árs hvíld
frá störfum, og í alla þessa tólf mán-
uði vorum við saman hvern einasta
dag. Þeir voru svo fljótir að líða að
engu tali tók, og okkur leiddist aldrei.
Kvöld nokkurt, þegar við sátum
úti á veröndinni og vorum að dást
að limfegurð álmtrés, sem hann hafði
gróðursett þá fyrir skömmu, varð
Clark að orði: „Kathleen — við kunn-
um betur Þá list en nokkur hjón
önnur í heimi, að hafast ekkert að,
en lifa lífinu í ró og næði. Og nú vil
ég hvergi fara,“ bætti hann við, „þú
hefur gert mér lífið svo þægilegt. Þú
og börnin — þið hafið veitt mér það,
sem ég hafði ekki kynnzt áður, fjöl-
skyldulíf eins og það getur verið
bezt. Það var einmanalegt hér áður,
nú er það raunverulegt heimili."
Vegna Clarks og stjúpbarna hans
er það fastur ásetningur minn að
svo verði einnig framvegis. En það
verður mér örðugt á stundum, því
að nú er aftur orðið einmanalegt.
Þegar mér verður litið um öxl, got
ég sagt með sanni, að aldrei hafi
komið til ósamlyndis okkar á milli
í hjónabandinu. Hvorugt okkar þoldi
nöldur eða rifrildi. Vitanlega vorum
við ósammála endrum og eins. Hvaða
hjón skyldu vera alger undantekn-
ing hvað það snertir. Við gættum
þessu engu að síður vandlega að ræða
aldrei í, áheyrn barnanna það, sem
okkur bar á milli. Þau mál ræddum
við ævinlega í einrúmi, þangað til
niðurstaða var fengin, og svo var
aldrei framar á það minnzt. Þar var
ekki um neinn sigur eða ósigur að
ræða.
Þessum rökræðum lauk alltaf í
gamni, enda þótt hvort um sig hefði
sótt og varið mál sitt af kappi. Hlát-
urinn þurrkaði út alla beiskju, og
það var eins og Ijúfur blær úr lundi
færi um svefnherbergið okkar, sef-
andi angan þrunginn. Svo gengum
við til rekkju, lásum nokkra stund,
buðum hvort öðru góða nótt með
kossi og sofnuðum rótt.