Vikan - 24.05.1962, Síða 12

SJÖTTI KAFLI.
SAMFELLD SIGURGANGA.
Þótt Goebbels væri einhver skefja-
lausasti stríðsæsingamaður allra tíma,
vildi hann ekki að til styrjaldar kæmi.
Hann hafði þegar komizt að raun um
hvílík kraftaverk mátti vinna með á-
róðri og hótunum, ekki hvað sízt þegar
voldugur her var hafður að bakhjarli,
og þannig vildi hann leggja heiminn
undir stefnu nazista og foringjann. Fyrir
skarpskyggni sína sá hann fram á Það,
að ef til styrjaldar kæmi, yrðu leiðtog-
ar flokksins að afsala nokkru af völdum
sinum i hendur herforingjunum, og hann
hafði megnustu andúð á þeim og hern-
um og vantreysti Þeim í alla staði — áreiðanlega í og með vegna þess,
að herinn hafði eitt sinn gert hann afturreka og dæmt hann óvígfæran.
Þarna reyndist Goebbels sjálfum foringjanum glöggskyggnari. Hinir
miklu og auðunnu sigrar í byrjun styrjaldarinnar höfðu aftur á móti
örlagaríkustu áhrif á Hitler. Honum kom ekki til hugar að þakka hernum
sigrana, heldur eingöngu sjálfum sér. Þann 10. október, 1939, lét hann
svo ummælt, er hann ávarpaði æðstu foringja hersins: „Ég geri mér Ijóst,
að ég á engan minn líka .... aö skarpskyggni mín og dómgreind er ó-
viöjafnanleg. Ég mun því lekki víkja fyrir neinum, heldur tortíma hverjum
þeim, sem reynir aö bera mig ráöum .... Síöustu árin hef ég fengiö
óyggjandi sannanir fyrir óskeikulleika mínum, og nú er ég ekk>i lengur
í vafa um spádómsgáfu mína ...
Það var svo hlutverk Goebbels að renna stoðum undir þessar full-
dreginn út í Compiégneskóginn, svo vopnahléssamningarnir við hið sigr-
aða Frakkland yrðu undirritaðir á sama stað. Hitler sat svo vitanlega
í stólnum, sem Foch marskálkur hafði setið i forðum og las fyrir skil-
málana. Slik leiksýningaratriði kunni foringinn vel að meta.
Þegar Goebbels virtist kominn í algera sjálfheldu fyrir óvænta rás
atburðanna, greip hann til óskammfeilninnar og lét sér livergi bregða.
Þvi ber tilkynningin um „bandalag" Rússa og þýzku nazistanna i blaði
hans, „Der Angriff", ljósast vitni. „Heimurinn stendur nú andspænis ó-
lýsanlega þýðingarmikilli staðreynd: Tvö stórveldi hafa orðið ásátt um
algera samstöðu í utanríkismálum á þeim grundvelli, sem traust og hefð-
bundin vinátta þeirra á milli hefur skapað“. Miðað við hinn skefjalausa
andkommúnistiska áróður, sem Goebbels hafði rekið allt frá því hann
kom til skjalanna, verður þessi yfirlýsing að teljast frækilegt kollstökk.
Hann átti eftir að endurtaka það stökk — og það aftur á bak. Auk
þess fengu hinir miklu sigrar honum meir en nóg að starfa. Áróðurs-
kerfið varð að ná til allra hinna herteknu landa; þar krafðist vitanlega
allt endurskipulags, útbreiðslumálaráðuneytið tók yíirumsjón með öllum
útvarpsstöðvum og blöðum og hafði hönd í bagga með öllum kvikmynda-
húsum. Og það var ekki nóg að skipuleggja nákvæmlega allan útvarps-
flutning, það varð líka að sjá svo um að fólkið hlustaði ekki á erlendar
stöðvar, og í herteknu löndunum var það eftirlit býsna örðugt viðfangs,
þrátt fyrir hörðustu refsingar ef út af var brotið. Það féll og í hlut
Goebbels, sem var útbreiðslumálaráðherra, að undirbúa þjóðir þeirra landa,
sem hernema skyldi, undir Það sem koma átti — fyrsta stigið var í því
fólgið að láta sem bezt að viðkomandi þjóð í þýzkum útvarpssendingum
og fullvissa hana um ævarandi vináttu Þýzkalands; annað stigið var svo
það, að halda áfram vináttuloforðunum við þjóðina sjálfa, en ráðast á
stefnu stjórnar hennar, fyrst vægilega en síðan æ harðara, og svo var það
þriðja stigið — að skýra þjóðinni frá því, að því miður væri nú svo komið,
i
yrðingar foringjans með áróðursnilli sinni, hvort sem hann trúði þeim
sjálfur eða ekki. Sennilega hefur hann þó aldrei dregið ofurmennsku
foringjans í efa; Þegar hann dró i vafa réttmæti skipana hans, hefur
hann að öllum líkindum kennt um þreytu hans eða misvitrum ráðgjöfum.
Og hann varð að sætta sig við það sem orðið var; styrjöldin var stað-
jfeynd og nú kom til hans kasta fremur en nokkru sinni fyrr.
Goebbels lét ekki á sér standa. En nú kom að þvi að honum brást boga-
listin. Ekki fyrir það, að hann skorti snilli, heldur fyrst og fremst að
hann allsendis ófróður um skaphöfn og viðhorf annarra þjóða; fyrir bragð-
ið skaut hann oft langt yfir markið, einmítt þegar hann vildi beita sem
mestri snilld. Þetta átti sér ekki einungis stað, þegar hann hugðist með
áróðri sínum afla þýzka hernum álits og virðingar í hersetnum og sigruðum
iöndum — en reyndin varð yfirleitt gagnstæð •— heldur og þegar hann
vildi afla þýzku stjórninni samúðar og virðingar meðal hlutlausra þjóða,
eins og dæmið um „Atheniu“ sannar óvefengjanlega. Farþegaskipið
Athenia var skotið í kaf af þýzkum kafbáti, er það var á leið til Banda-
ríkjanna með konur og börn — en Goebbels lýsti því óðara yfir, að
Churchill hefði látið brezkan kafbát sökkva skipinu, i því skyni að geta
notað það sem áróður gegn Þjóðverjum!
En sviösetningargáfan brást honum ekki. Þegar Frakkland gafst upp,
var það samkvæmt uppástungu Goebbels, að lestarvagninn, sem Foch
hafði notað fyrir fundarstað forðum, þegar fulltrúar hins sigraða Þýzka-
lands undirrituðu vopnahlésskilmálana, árði 1918, var tekinn af safninu og
12 VIKAN
að Þýzkaland gæti ekki látið stjórn hennar haldast það lengur uppi að
sýna af sér slíkan fjandskap og yrði því að láta til skarar skríða. Um leið
var það tekið fram, að þarna væru alvarlegir atburðir í vændum — að
sjálfsögðu mætti gera ráð fyrir blóðugum átökum, nema þjóðin sjálf
gerði það upp við sig að taka þýzka innrásarhernum sem bæri, eða sem
einlægum, frelsandi vinum. Loks var það fjórða og síðasta stigið — að
skapa sem mestan ótta og öngþveiti með þjóðinni, unz hernáminu var
lokið og þýzka útbreiðslumálaráðuneytið gat tekið allan útvarpsrekst-
ur þar í sínar hendur.
Sú áróðursstyrjöld, sem Goebbels stóð fyrir „á bylgjum ljósvakans“ á
styrjaldarárunum, mun lengi i minnum höfð. Menn munu þó fyrst og
fremst muna hinar blygðunarlausu árásir hans og álygar á foryztumenn
óvinaþjóðanna og hina óskammfeilnu rangtúlkun hans á þeim staðreynd-
um, sem hann taldi þurfa hagræðingar við. En þar með er sú styrjaldar-
saga sízt öll sögð — útvarpsstyrjöld hans var blátt áfram meistaraverk
hvað allt skipulag snerti, háð á öllum vígstöðvum, og í öllum löndum
andstæðinganna að auki, og hið tröllauknasta fyrirtæki. Hitt er svo annað
mál, að Goebbels skaut oft langt yfir markið, eins og fyrr er getið, vegna
þess að hann þekkti ekki skaplyndi Þeirra þjóða, sem hann beindi orðum
sínum til — hann heíði til dæmis varla gert það að aðalatriðinu í á-
róðrinum, sem hann ætlaði brezkum eyrum, að kalla Churchill aldrei ann-
að en ,,lygalávarðinn“ og „aðmírál hafsbotnsins", hefði hann haft minnstu
hugmynd um sérkenni brezkrar skapgerðar.