Vikan - 08.11.1962, Qupperneq 4

Það er hverri húsmóður í
blóð borið að hafa gaman af
bakstri og matreiðslu en að-
stæður þeirra eru ótrúlega
misjafnar.
En hafi þær eignast Ken-
wood-hrærivél, þá verður
þetta leikur einn. Kenwood-
hrærivélin vinnur fyrir þær
öll erfiðustu verkin. Hún
hrærir, hnoðar, pískar og
hakkar og auk þess eru til
ýmiss önnur hjálpartæki fyrir
vélina. Sem sagt Kenwood
léttir húsmóðirinni heimilis-
störfin. Það er þess vegna,
sem hver hagsýn húsmóðir
velur Kenwood hrærivélina.
Verð kr. 4.890,00.
AFBORGUN ARSKILMÁLAR
Uekla
Austurstræti 14
Sími 11687.
Talmál - Ritmál...
Kæri Póstur.
Ég var að koma úr Háskólabíói,
þar sem ég sá íslenzku bíómyndina
„79 af stöðinni“. Myndin var að
mörgu leyti ágæt, þótt ýmislegt
hefði auðvitað mátt betur fara, eins
og gagnrýnendur blaðanna eru
margbúnir að sýna fram á.
En mig langar til að leggja út
af einu, sem stakk mig allillilega.
Það er þessi gífurlega klaufska
flestra íslendinga við að skrifa
venjulegt talmál, þegar slíkt á við.
Ég get vel afsakað mærð og orða-
flúr á prenti, en sjaldnast fer slíkt
jafnvel í munni manna. Ég man soss-
um ekki mörg dæmi um slíkt í
þessari mynd, og ekki segi ég, að
hún sé neitt verri en ýmislegt ann-
að, en myndin varð einfaldlega til
að hvetja mig til að hripa niður
þessar lítilfjörlegu hugleiðingar
mínar. Málið, sem leikurunum er
lagt í munn, hljómar oft bókstaf-
lega hlægilega, vantar alla lipurð.
Tyggjójórtrandi símastúlka í mynd-
inni er t. d. látin segja (minnir mig)
„Ég hef sagt, að þú sért við“. Þetta
heitir á eðlilegu talmáli: Ég er bú-
in... o. s. frv. Og fábrotnir leigu-
bílsstjórar, sem ekki sitja og velta
fyrir sér hinztu rökum tilverunnar
á hverjum degi (þótt myndin vilji
svo vera láta) segja í myndinni t. d.
„einungis" og „einnig“ í staðinn fyrir
bara og líka. Það er undarlegt, hvað
flestir þeir, sem ætla sér að skrifa
talað mál, fara klaufalega að.
Þetta snobberí fyrir ritmáli geng-
ur orðið svo langt, að sami hlutur-
inn heitir ólíkum nöfnum í talmáli
og ritmáli. Ágætisorð, sem eru búin
að vinna sér fastan sess í munni
fólks, eru hreint og beint bannorð
á prenti. Fólkið heldur dauðahaldi
í þessi ritmálsorð, úthrópar sjálft
sig sem einhverja menningar- og
málhreinsunarpostula, en það áttar
sig ekki á því, að ef það notaði
sum þessi ritmálsorð í töluðu máli,
yrði beinlínis hlegið að því.
Hvað er sosum að orðum eins og
fótbolti, bíll, bremsa, bíó? Hvers-
vegna er verið að rembast við að
halda í orðin knattspyrna, bifreið,
hemlar og kvikmyndahús? Ég skil
það ekki. Þessi fjögur orð eru aðeins
fjögur lítil dæmi um þennan kjána-
skap. Ég sé, að þessi skrif mín eru
orðin á við eina meðal doktors-
ritgerð, svo ég ætla að fara að slá
botninn í þetta. Ég þakka svo pent
fyrir mig og bið að heilsa.
Dúlli.
Sljóleiki.
Póstur sæll!
Mig langar að segja þér svolítið,
og ég veit vel, að það er margbúið
að skrifa um þetta, en meðan þessi
fjári viðgengst, finnst mér árakornið
ástæða til að hamra járnið.
Ég á von á barni og þar af leið-
andi komin með heljarmikla bumbu
framan á mig, sem ekki dylst nein-
um, enda er ég ekkert að reyna að
fara í felur með það.
Ég fer með strætó í bæinn næst-
um á hverjum degi, og eins og stræt-
óum er tamt, er minn strætó yfir-
leitt fullur og fátt um sæti. Og ef
maður fær ekki sæti strax, þá eru
sáralitlar líkur á því að maður fái
sæti, hvernig sem maður er á sig
kominn. Það er oft verið að kvarta
yfir því, að unga fólkið sé ekki
skjótt til að standa upp fyrir gamla
fólkinu, en mín reynsla er sú, að
unga fólkið sé ekkert verra en hvað
annað fólk. Ég skal ekki segja, hvort
minn strætó er einhver undantekn-
ing, en síðustu, ja, hundrað skiptin,
sem ég hef farið með strætónum
mínum — með bumbuna út í loftið
— hefur mér verið boðið sæti, ja,
sex sinnum, og það eru engar ýkjur.
Eins og gefur að skilja er mér kunn-
ugt um aðrar konur, sem eins er
ástatt fyrir og mér, og flestar þeirra
þurfa að fara í strætó, sumar jafn-
vel mörgum sinnum á dag, og það
er svo skrýtið með það, að þær hafa
nákvæmlega sömu sögu að segja.
Og gamalmennin — biddu fyrir þér
— farlama gamalmenni verða veskú
að húka upprétt með sína gigt og
hvaðeina, á meðan hressilegir bisn-
esmenn sitja sem fastast á sínum
rassi og horfa sljóum augum út í
buskann. Þetta gremst mér svo
ósegjanlega, að ég er að sturlast —
því miður hef ég ekki þann kjark
að taka til máls um þetta í strætón-
um. Hvernig í ósköpunum get ég
einhvem veginn hefnt mín á þess-
um sljóu, sinnuleysingjum?
Gefðu mér einhver, bara einhver
ráð, Vika mín.
B. K. L.
— Það er ósköp lítið hægt að
gera nema hamra á þessu í sí-
fellu. En ég get bent þér á eitt,
sem e. t. v. gæti veitt þér ein-
hverja móralska uppreisn: Sigt-
aðu út einhvern sljóleikadurtinn,
sem aldrei dettur í hug að standa
upp fyrir þinni bumbu, svo að
ekki sé talað um farlama gamal-
mennin. Næst þegar þér tekst að
fá sæti og honum ekki, skalt
ÞÚ STANDA UPP FYRIR HON-
UM með alla þina breiðu bumbu.
Ef hann skammast sín ekki —
ja, þá getum við alveg eins gef-
izt upp í baráttunni gegn þessum
hugsunarlausu herrum.
Stefnuljós...
Góða Vika mín, bentu þessum
bílstjórum á, að stefnuljósin séu til
að tilkynna, að bíllinn ætli að fara
að taka beygju, en ekki, að hann
sé búinn að því.
Gúi.
... á stefnuljós ofan...
Póstur góður.
Þú ert oft drjúgur með að leysa
úr spurningum þeirra, sem eitthvað
vilja fræðast. Mig langar að segja
þér dálitla sögu og spyrja þig svo.
Sagan er svona: Um daginn ók ég
út í Hafnarfjörð. Þegar ég kom í
brekkuna sunnan við Kópavog, var
á undan mér stór steypubíll, sem
ég sá hvorki undir, yfir né fram
hjá. Ég þorði ekki að fara fram úr,
af því ég vissi að við vorum rétt