Vikan - 09.06.1966, Blaðsíða 11

ráð fyrir því að þeir sálarpartar, sem
farnir kunna að vera úr líkamanum,
séu á sveimi á næstu grösum, að
minnsta kosti meðan sjúklingurinn
dregur andann. Kínverjar síðari tíma
telja að sálin sé saman sett úr tíu
pörtum. Þar af teljast þrír æðri, en
sjö óæðri tegundar. Forn kínversk
frumspeki taldi sálarpartana tvo,
sheng og kwei.
Tökum dæmi, sem nálega allir, sem
dvalizt hafa í Kína, hafa séð oftar
en einu sínni. Kínversk kona á dauð-
veikt barn inni í húsinu, og sér að
mjög er af því dregið, svo að sumir
partar sálarinnar hljóta að vera farnir
úr líkamanum. Þá tekur hún einhverja
flík, skyrtu, jakka eða kjól, sem barnið
á, fer með flíkina út, veifar henni og
hrópar: „Hwei lai, hwei lai!“ Það er:
„Snúið aftur, snúið aftur!“ Þessu held-
ur hún áfram fram eftir nóttu, unz
öll von er úti — eða barninu batnar.
Oft má heyra þessi hróp í nætur-
kyrrðinni, þegar farsóttir ganga.
En sé um fullorðinn mann að ræða
og séu sumir sálarpartarnir farnir úr
honum, þá vinna særingamennirnir
með hljóðfærum sínum og svörtubók-
um fyrir utan húsið, syngja, öskra og
hamast, svo að svitinn bogar af þeim
þegar heitt er í veðri.
Ef dauðinn ber að dyrum
Vera má að ekki takist að endur-
heimta sálarpartana, og deyr þá
sjúklingurinn, og þá gjörbreytist öll
athöfnin. Þegar maðurinn er dáinn,
þá verður sál hans að hættulegum
anda, ef ekki er rétt að öllu farið.
Þá þarf að búa svo um að hann komi
ekki aftur í það hús sem hann fór úr.
Allt verður til að vinna svo að hann
gangi ekki aftur og valdi reimleikum,
slysum eða öðru tjóni á þeim, sem í
húsinu búa eftir hans dag. Þess vegna
má ekki bera lík út um þær dyr, sem
menn nota daglega. Mörg kínversk
svefnherbergi hafa varahurð, sem
aldrei er notuð nema þegar bera skal
Það þóttl gott í Kína að' prestur skrifaði
myrkrahöfðingjanum línu og bæði hann að
snúa hinum látna til betri heimkynna. l>ess-
um bréfum var komiö tll skila með því aö
presturinn brenndi bréfið — fyrir ríflega
þóknun.
Þegar maður varð alvarlega
veikur, trúðu Kínverjar aö
partar af sálinni yfirgæfu
líkamann. Þessvegna reið
á að fara út og reyna að
dusta þessum sálarpörtum
inn í húsið að nýju.
út lík. í borgum er oft farið með lík
út um glugga, og verður þá að taka
gluggann úr og slá upp1 vinnupöll-
um fyrir utan húsið og setja upp
stiga. Þetta eru varúðairráðstafanir,
sem gerðar eru ef svo illa skyldi tak-
ast til að hinn framliðni gengi aftur
og leitaði síns fyrri staðar, en hann
ratar ekki aðra leið inn en þá, sem
líkið fór út. Komi hann að lokaðri
hurð eða glugga, þá kemst hann ekki
inn.
Fyrstu dagana eftir andlátið er hætt-
an talin mjög mikil. Mesta hættan er
sú að andinn reiðist og verði flqkku-
djöfull, sem hvergi tollir, og þar að
auki illskufullur, hrekkvís og hefni
gjarn. Slíkir andar kallast á kínversku
„kiang-shi“, og það er trú manna að
til séu heilar hersveitir af þeim. En
heiðnir menn kæra sig að jafnaði ekki
um nein sambönd við slíka anda, nema
ef þeir ætla að ná sér niðri á óvinum
sínum. Sumir fremja sjálfsmorð í þeim
tilgangi að ganga aftur og hefna sín.
En friðsamir og hjálpfúsir andar eru
viðmælanlegir á þrem stöðum, við
andatöfluna, gröfina og forfeðrahöll-
ina. Til þess að tryggja sér vinsam-
lega afstöðu hins framliðna, fórna
menn fallegum hana þegar eftir að
hinn framliðni er skilinn við.
Umbúnaður um lík
framliðinna
Kínverjar ganga flestum mönnum
betur frá likum og eru í því efni gjör-
ólíkir Indverjum og Tíbetbúum. Menn
færa lík framliðinna í góð föt, láta
hinn framliðna hafa húfu á höfði og
nýja skó á fótum. Oft eru silfurpen-
ingar látnir í hendur honum og stund-
um er gullmoli látinn í munn hans,
svo að aðrir andar skuli skilja að hér
er enginn aumingi á ferð. Hann getur
borgað fyrir sig í gulli og silfri. Lík-
kistan er einatt smíðuð mörgum árum
áður en maðurinn deyr, og góð lík-
kista, sem búin er að standa lengi í
heimahúsum, er hin mesta huggun
kínverskra gamalmenna. Kistan er
smíðuð úr fyrsta flokks viði, kamfóru-
tré eða cypressu, sem eru dýrar og
ilmandi viðartegundir. Þykkt kistunn-
ar er sjaldan undir 15—20 cm, og þykir
hinn mesti nirfilsháttur að smíða hana
úr tveggja þumlunga borðum eða
þynnri, eins og gert er hjá oss. Utan
um líkið eru oft látin nokkur hundr-
uð pund af kalki í kistuna, og þegar
þetta kemur í jörðina, harðnar það
líkt og steypa, og líkið kann þannig
að varðveitast öldum eftir að kistan
er fúnuð. Með því að kisturnar verða
þungar af því að mikið kalk er í þeim
og viðurinn þykkur, þarf venjulega
16 menn til að bera eina kistu til graf-
ar. En kistur auðugra manna og höfð-
ingja þarf þrjátíu og tvo menn til að
bera í senn, og ganga þó margir burð-
arkarlar lausir til að leysa þá af sem
þreyttir verða. Ég hef oft séð kistu
borna af þrjátíu og tveim mönnum
í senn. Til þess að koma svo mörgum
mönnum að einni kistu, þarf mikinn
útbúnað, ekki færri en fimm burðar-
tré og mikið af köðlum.
HelRÍathafnir við jarðarfarir
Mikið er um að vera við kínverska
jarðarför. Vér höfum þegar nefnt han-
ann, sem fórnað er strax eftir andlát
hins framliðna. Til viðbótar er fórnað
kjöti, víni, hrísgrjónum og öðrum mat-
vælum. Menn búa til gervihúsgögn úr
pappír, sömuleiðis brúður, hesta og
peninga, burðarstóla og búsáhöld, allt
úr pappír. Þessu er öllu brennt á
opnu svæði skammt frá heimili hins
framliðna, og um leið og því er brennt,
er álitið að það fari inn í annan heim
og verði þar til afriota fyrir hinn fram-
liðna. Brúðurnar eiga að vera þjónar hins
framliðna. Þessi siður er leifar af enn
eldri siðum, það var að drepa hjákonur
og þræla látinna höfðingja, til að þess-
ar persónur skyldu fylgja þeim og
þjóna í öðrum heimi. Mannúðlegir
keisarar í fornöld skipuðu svo fyrir
að þessa siði skyldi leggja niður, en
grafa brúðir með látnum.
Að hjákonur gengju í dauðann með
bónda sínum af fúsum vilja, var sið-
ur ,sem varðveittist lengur en hinn,
að drepa þræla við jarðarfarir. Sið-
urinn var aftur tekinn upp á Yuen
tímabilinu, það er á 13. öld, og hélzt
á Ming öldinni, næstu aldir á eftir,
en var svo aftur lagður niður af ein-
um Ming keisaranna.
Framhald á bls. 41.
VIKAN 23. tbl.