Vikan - 22.12.1969, Blaðsíða 30

Ráðgátan Greta Garbo
Framhald af bls. 11
látin leika stúlku af sænskum
ættum, Önnu Christie, í sam-
nefndri sögu eftir Eugene O'
Neill. Að vísu voru meinbugir á
þessu, Anna Christie var vænd-
iskona. Það var ekki beint ákjós-
anlegt hlutverk fyrir þessa gyðju
fegurðarinnar. Eða var það? En
það þýddi ekki að vera með
vangaveltur, það varð að
hrökkva eða stökkva, og 14. marz
árið 1930 talaði Greta Garbo í
fyrsta sinn af kvikmyndatjald-
inu. Frumsýningin var í Capitol
í New York.
Leikstjórinn, Clarence Brown
kom því svo fvrir að Greta Gar-
bo kom ekki fram í myndinni
fyrr en nokkuð var liðið á, en þá
opnuðust dyr á hafnarknæpunni,
þar sem stóð: „Fyrir konur“ og
Greta Garbo kom í ljós. Hún var
i pilsgopa, peysu, með kraga upp
í háls. Hún er þreytuleg og held-
ur á slitinni ferðatösku. í heila
mínútu, og það er töluverður
tími i kvikmynd, segir hún ekki
nokkurt orð. Svo setur hún frá
sér töskuna, gengur að einu borð-
inu og hnígur niður á stól. Þjónn-
inn kemur til hennar. Svo heyr-
ast fyrstu orð Gretu Garbo frá
kvikmyndatjaldinu -það er eig-
inlega ekki hægt að þýða þau):
„Gimme a whisky. Ginger ale
on the side“. Þegar þjónninn
gengur í burtu, kallar hún á eft-
ir honum: „And don'be stingy,
ba-be!“ Áhrifin voru snögg, —
næstum lamandi
A þessu augnabliki töfraði
Greta Garbo áheyrendur með
röddinni, eins og hún hafði áður
töfrað áhorfendur með fegurð-
inni. „Picture Play“ skrifaði: —
„Röddin sem skók heiminn! Það
var auðvitað Garbo, en þótt ég
ætti lífið að leysa, þá veit ég
ekki hvort það var baryton eða
bassi. Þessi rödd heyrðist fyrst í
„Anna Christie", og það er eng-
in henni lík, það var rödd Gretu
Garbo.“ Annar gagnrýnandi
sagði: „Rödd hennar er djúp,
lág, kontraalt, og hefur allt til
að bera sem hæfir töfrum þess-
arar frægu, sænsku stjörnu, og
slær því enn föstu að hún er og
verður fremst allra kvikmynda-
leikara."
En Greta Garbo var ekki sjálf
á sama máli. „Er þetta ekki
hræðilegt?" hvíslaði hún, þegar
hún sá myndina í fyrsta sinn,
með sænskum vini sínum. „Hef-
ur nokkur Svíi komið þannig
fram?“
Greta Garbo hafði lengi haft
það I huga að leika „Heilaga Jó-
hönnu“, en eftir mikla umhugs-
un hætti hún við það áform, þótt
MGM hefðu fullan hug á að gera
myndina. Hún hafði meiri áhuga
á að leika „Dorian Grey“, eftir
skáldsögu Oscars Wilde. Hana
hafði lengi langað til að leika
eitthvert hiutverk í karlmanns-
fötum.
Það voru margir sem höfðu
hug á að kynnast Gretu Garbo,
og meðal þeirra var Leopold
Stokowski, hinn frægi hljóm-
sveitarstjóri Philadelphiu sym-
foníuhljómsveitarinnar, sem þá
var farinn að koma fram í kvik-
myndum (100 menn of ein
stúlka). Gegnum Anitu Loos
(sem sagði að karlmenn væru
hrifnastir af ljóshærðum stúlk-
um, en kvæntust þeim dökk-
hærðu) kynntust þau.
Hann varð strax mjög hrifinn
af Garbo og lét það óspart í ljós.
Greta hreyfst með, og það varð
til þess að þau fóru hina marg
umtöluðu ferð til Ítalíu.
Þessi ferð þeirra var eiginlega
líkari flótta, því að blaðamenn
og ljósmyndarar eltu þau á
blygðunarlausan hátt. Þetta var
að mörgu leyti Stokowski að
kenna, því hann var ekki eins
þögull og Greta og atvikin urðu
oft hlægileg. Hann sagði t. d. að
örlög þeirra væru ráðin af æðri
máttarvöldum. Hann líkti þeim
við Cosimu og Richard Wagner,
og stakk upp á því í fullri al-
vöru að kvikmynd yrði gerð, þar
sem þau léku „Tristan og Is-
olde“.
Þetta kom auðvitað aldrei til
greina, því hvorugt þeirra hafði
söngrödd. En þetta samband end-
aði á þann hátt, að þegar þau
komu aftur til Ameríku kvænt-
ist Stokowski Gloriu Vanderbilt
og Greta Garbo sneri aftur til
kvikmyndaveranna. . . .
☆
Margir viltir fóru
Framhald af bls. 19
ir menn. Finnst þér þetta hafa
breyzt?“
„Nei. Ég er það heppinn að ég
get ekki sagt að ég hafi kynnzt
öð:ru en góðum mönnum á lífs-
leiðinni, að vísu misjafnlega
góðum. Til voru menn sem mann
fýsti ekkert að hafa mikil sam-
skipti við, en það sannar ekkert
að þeir hafi verið vondir menn.
Það gat alveg eins legið mín
megin. En allur fjöldinn var
þannig að maður sóttist eftir því
að þekkja þá og vildi viðhalda
kynningunni löngu eftir að mað-
ur hætti á sjónum. Suma þessa
menn, þá sem enn eru á lífi, hitti
ég enn, alltaf öðru hvoru, en þeir
eru bara svo iskyggilega margir
farnir.“
„Nú hefur þú sennilega verið
á sjó í Halaveðrinu árið 1925,
eða varstu í landi þá?“
„Nei, ég var nú á sjónum, og
á því skipinu sem brotnaði mest,
Hilmi frá Reykjavík, með Pétri
Maack skipstjóra. Það er eigin-
lega ekki hægt að lýsa því, það
ná engin orð yfir veðrið meðan
það var verst. Það var 18—20
stiga gaddur og sjórinn fauk um
allt eins og lausamjöll. Við fór-
um nú ekki að brotna neitt að
ráði fyrr en tekið var að lægja
á ný, á sunnudeginum, en það
var einn sjór sem mölvaði allt
sem brotnað gat ofanþilja. Bát-
arnir fóru, bátadekkið, mastrið,
stýrið og yfirleitt allt saman.
Þetta var kulsjór sem kom á
skipið bakborðsmegin, og þeir
sögðu mér strákarnir í brúnni
að þeir hefðu ekki látið sér detta
annað í hug en að sjórinn dytti
bara yfir skipið.
Já, þetta var ægilegt, en Hilm-
ir var seigur, og allt fór vel í
lokin. En þegar maður hefur
lent í svona nokkru, þá vill mað-
ur helzt sem minnst tala um það.
Og það varð ekkert vart við að
mannskapurinn væri hræddur.“
„En hvenær hættir þú svo á
sjónum?“
„Nítján hundruð þrjátíu og
átta. Þá varð ég að hætta. Auð-
vitað ætlaði ég alltaf aftur, en
drengirnir mínir, sem þá voru
orðnir stálpaðir, harðneituðu. Og
í rauninni var maður á sjónum
meira af nauðsyn en löngun, og
hafi ég einhvern tíma verið not-
hæfur til sjós, sem hlýtur eigin-
lega að vera, þvi mér hélzt pláss
svona lengi, þá var það vegna
þess að ég lagði mig alltaf fram
við að læra hvert verk á dekk-
inu. Ég var orðinn bátsmaður
undir lokin, og ég get ekki sagt
annað en að það hafi komið mér
að góðum notum hér, hvar ég
hef verið síðan 1941. En ég er nú
orðinn svo gamall að ég verð að
fara að hætta.“
Jón Sigurðsson er orðinn sjö-
tíu og fjögurra ára, sem er tölu-
vert langur tími, en hann ber
það ekki með sér. Hann er hress
og sáttur við tilveruna — hann
hefur aldrei kynnzt neinu nema
góðum mönnum, en eins og sjá
má af þessari ferskeytlu sem
Jón orti fyrir mörgum árum, er
lífsspeki hans einföld og góð:
Sjálfsaet fækka mundu mein,
meira ljós af degi,
ef við tækjum alltaf stein
annars manns úr vegi.
ó. vald.
Crosby . . .
Framhald af bls. 28
alvarlegustu eftir David Crosby og
þau, sem mestu lukku vekja, dæg-
urflugurnar, eftir Graham Nash.
Svo hefur farið, sem marga grun-
aði, að í þessari hljómsveit eru þeir
félagar vinsælli en nokkru sinni
fyrr. Verður því ekki annað séð en
að sú hugsjón þeirra að losna und-
an fargi stjörnudýrkunar og til-
beiðslu sé að engu orðið. Og
kannski er það hreint ekki svo súrt
epli að bíta í, þegar allt kemur til
alls.
30 VIKAN 52-tbl-