Vikan


Vikan - 22.12.1969, Blaðsíða 37

Vikan - 22.12.1969, Blaðsíða 37
nafnið tómt. En nú hafði keisar- inn í Vín endanlega misst jafn- vel formleg völd sín yfir Þýzka- landi, sem mestallt var í greipum hins nýbakaða Frakkadrottins. Hér eftir kallaði Frans sig að- eins Austurríkiskeisara, hinn fyrsta með því nafni. Næstu óvinirnir sem Napóleon varð að snúast gegn voru Prúss- ar. Þeir höfðu fram að þessu gert sitt bezta til að koma sér vel við hann, í von um að geta snap- að upp sem flesta mola er af borðum hans hryndu. Charles James Fox, hinn kunni frjáls- lyndi enski stjórnskörungur, sagði að þeir hegðuðu sér eins og þrællyndir stigamenn. Þessa utanríkisstefnu höfðu Prússar raunar tamið sér allt frá þrjá- tíuárastríðinu, og enginn hafði fylgt henni dyggilegar en Frið- rik mikli. Þótt sérhyggja í utan- ríkismálum væri auðvitað ekk- ert einsdæmi, þá einkenndist hún hjá Prússum af svo blygðunar- lausri frekju og ruddaskap, að fyrir þá sök voru þeir, þegar hér var komið, hataðir og fyrirlitnir af flestum öðrum Evrópuþjóðum. Þessi dólgslega kauðska í utan- ríkismálum gekk í erfðir til sam- einaðs ríkis Þjóðverja, þegar Prússar komu því á fót, með af- leiðingum sem öllum mega vera kunnar. Þegar hér var komið fór að renna upp fyrir Prússum að veg- ur þeirra yrði næsta lítill við hlið hins nýja Frakkakeisara, svo að þeir sögðu honum stríð á hendur. Áður en her þeirra mar- séraði frá Berlin, gerðu nokkrir liðsforingjar sér það ómak að brýna sverð sín á tröppum franska sendiráðsins í borginni. Þá kölluðu margir þetta dæmi- gerða prússneska kurteisi nú á tímum hefðu margir talið hana ekta þýzka. En Prússum hefði verið nær að láta minna. Her þeirra lifði enn á frægðinni frá tímum Frið- riks mikla og sjö ára stríðsins, en búnaður hans og skipulag var orðið úrelt. Þar að auki var þá- verandi Prússakonungur, Friðrik Vilhjáimur þriðji, illa gefinn, blauður og reikull í ráði. í októ- ber 1806 var her hans molaður mélinu smærra í orrustunum við Jena og Auerstádt í Saxlandi. Fáum dögum síðar tók Napóleon Berlín. Prússland féll saman eins og spilaborg. Prússar urðu illa við ósigrinum; framkoma þeirra gagnvart sigurvegurunum mót- aðist af hræðslu og þrælslegri undirgefni, eins og títt er um rudda við slík tækifæri. Napó- leon átti engin orð til að lýsa fyrirlitningu sinni á þeim. „Því- líkt fólk! Þvílíkt land!“ hrópaði hann eitt sinn. „Austurríkismenn eru svo sem hálfgerðir vesaling- ar, en þeir eru þó ekki ærulaus- ir.“ Ekki hafði keisarinn miklu hærri hugmyndir um Rússa: um þá sagði hann að þeir berðust fyrir heiðri og æru af því að þeir ættu hvorugt. En hann mátti fljótt sanna að rússneski herinn var hættulegur andstæðingur. Alexander fyrsti hafði að vísu misst megnið af liði því, er hann beitti við Austerlitz, en nú hafði honum unnizt tími til að draga saman nýjar herfylkingar og sækja með þær inn í Austur- Prússland og Pólland. Þar mætti Napóleon honum og hafði sigur í tvísýnum og mannskæðum orr- ustum, við Eylau og Friedland. Sáu Rússar þá þann kost vænst- an að ganga til samninga, og héldu þeir keisararnir svo með sér hinn fræga fund í Tilsit við Njemen. Alexander var hrif- næmur og reikull í ráði og fékk Napóleon flestu framgengt við hann sem hann vildi, þó ekki án skilyrða. Napóleon hafði þá ákveðið að reyna að buga Breta með því að koma í veg fyrir öll viðskipti milli þeirra og megin- landsríkjanna, og hann fékk Al- exander með sér í þetta verzlun- arbann. Napóleon vildi og þurrka Prússland algjörlega út af landa- bréfinu, en það vildi sarinn ekki samþykkja, sumpart vegna þess að þessi kvensami einvaldur, sem líka hafði ákaflega gaman af að sýnast riddaralegur, hreifst mjög af Lovísu Prússadrottningu, sem var ólíkt merkilegri manneskja en eiginmaður hennar og barðist með oddi og egg fyrir málstað ríkis síns á Tilsitfundinum. Napó- leon gerði sér að reglu að sýna henni argasta dónaskap, hvenær sem fundum þeirra bar saman, en hún á í staðinn, þegar hún gekk eitt sinn grátandi undan honum, að hafa spáð því að sú kæmi tíð að synir hennar leiddu prússneskan innrásarher til Par- ísar. Og það var einmitt sonur Lovísu þessarar, sem 1871 var krýndur keisari Þýzkalands í speglasalnum í Versölum. Niðurstaðan í Tilsit varð sú að Prússland fékk að hjara, þótt það missti mikil lönd. Úr hinum pólskumælandi héruðum þess var búið til hertogadæmið Vai- sjá, sem bættist við á leppríkja- listann hjá Napóleoni. Úr vestur- héruðum Prússlands var búið til annað leppríki, konungsríkið Vestfalen, og Jeróme bróðir Napóleons settur yfir það. Þannig lauk fundinum í Tilsit. Napóleon sagði síðar, að hann hefði aldrei átt hamingjuríkari daga. Hann hafði nú náð hátindi veldis sins. En ennþá einu sinni urðu Bret- ar honum of þungir í skauti. Við- skiptabannið kom að vísu hart niður á þeim, en þó enn harðar á meginlandsríkjunum. Báðir að- ilar gerðu sitt bezta til að hafa smáríkin sín megin og beittu til þess bæði blíðu og stríðu. Bretar óttuðust að Danir kynnu að ganga í lið með Frökkum, bom- bardéruðu því Kaupmannahöfn og tóku danska flotann. Alexand- er sar réðist á Svía, þegar þeir ------------------------------N Afengii - ogr tóbaksverzlun ríkisins ★ Skrifstofur: Borgartúni 7 — Sími (24280. Afgreiðslutími frá kl. 9—lö:30. Lokað á laugardögum. Reikningar greiddir aðeins á fimmtudögum kl. 10—12 og 13—15. Ríkisútvarpið óskar öllum landsmönnum gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári. Quðbrandsstofa Hins íslenzka Biblíufélags Hallgrímskirkiu — Skólavörðuhæð — Reykjavík Sími 17805 Opið alla virka daga nema laugardaga kl. 2—5 e.h. Verðskrá yfir bækur Biblíufélagsins: BIBLÍAN, stærri gerð, ib. kr. 500,00 — — ób. — 250,00 — minni — ib............................ — 340.00 NÝJA TESTAMENTIÐ / vasaútgáfa: Nr. I/skinnband ............................ — 245,00 — II/skinnband ........................... — 175,00 — III/leðurlíking — 95,00 LÆKNIR SEGIR SÖGU, Lúkasarguðspjall þýtt úr frummálinu 1965—’67 — 186,00 ABÓKRYFAR BÆKUR Gamla testamentisins, Rvík 1931 á kostnað HÍB, ób. — 150,00 FYRSTA BÓK MÓSE (Genesis), Rvík 1899 á kostnað HÍB, ób........................... — 50,00 AFMÆLISRIT HÍB 1815—1965 — 100,00 — Útsöluverð án söluskatts — 52. tbi. VIKAN 37

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.