Vikan - 12.02.1970, Blaðsíða 11

Svo er að sjá að lífshættir manna
muni taka gagngerum breytingum í
náinni framtíð. Menn eru farnir að
skoða í nýju Ijósi þau bönd, er
hingað til hafa tengt manneskjurn-
ar hverja við aðra. Orðatiltæki um
kynlíf og ást, hjónaband og fjöl-
skyldu frá smámsaman nýja merk-
ingu. Aldagamlar erfðavenjur og
vanahugsun kemst smátt og smátt á
undanhald.
Löngu áður en til sögunnar komu
fæðingar- og kvensjúkdómalæknar
hafði eðlisávísunin sannfært menn
um að karlmaður og kona yrðu að
tengjast kynferðislega til að til yrði
barn, einnig það að fóstrið þróaðist
á sinn dularfulla hátt innan í kon-
unni, áður en það upplifði þau gíf-
urlegu viðbrigði að vera hrundið út
í Ijósið, að hið litla, hjálparvana
mannsbarn þarfnaðist verndar for-
eldra sinna miklu lengur en venja er
til hjá öðrum tegundum spendýra.
Þetta hafði auðvitað í för með
sér að upp komu ýmsir siðir og
venjur. Þar á meðal má nefna hjóna-
band og fjölskyldu, hugtök, sem ó-
sjálfrátt hlutu vernd trúarbragða-
stofnana, lagafyrirmæla, stjórnmála,
heimspeki, menntunar. Þessi hugtök
tók á sig fasta mynd og urðu nær
óbreytanleg.
Móðirin gat ekki veitt barninu
nauðsynlega umönnun og samtímis
barist og stritað fyrir mat, fötum og
húsnæði handa því. Þessvegna varð
faðirinn að afleggja flakkið, sem
hann var þó náttúraður fyrir. og
taka að sér nýtt hlutverk sem fyrir-
vinna heimilis. Og ekki einungis
hann, heldur og allir meðlimir fjöl-
skyldunnar, frá þeim yngstu til
hinna elztu, fengu sín réttindi og
sínar skyldur til tryggingar sameig-
inlegum hagsmunum foreldra,
barna og annarra tilheyrandi fjöl-
skyldunni.
Tilhugalífið varð háð föstum sið-
venjum, hjónabandsheitið einnig og
fyrirvinnuskyldan var mörkuð skýrt.
Því var slegið föstu að foreldrum
skyldi hlýtt, eldra fólki sýnd virðing
og börnum veitt vernd. Aðilar hjóna-
bandsins urðu kynferðisleg eign
hvors annars. Guðfræðingar inn-
rættu fólki sektartilfinningu, einkum
hvað viðkom holdsins fýsn. Því
fylgdi hræðslan við að verða þung-
uð og þunga, að fá kynsjúkdóm,
hræðsla við að glata hollustu mak-
ans, hræðsla við fyrirlitningu og
fordæmingu umhverfisins. Bann-
helgin varð til og jafnframt var
lagður grundvöllur þeirrar skoðun-
ar að samfélagið stæðist aldrei lengi
án hornsteinsins, sem væri hjóna-
bandið, fjölskyldan.
Að sönnu takmörkuðu þessir
hornsteinar og hugtökin, sem þeim
voru tengd, stórlega frelsi einstak-
lingsins, en í staðinn sá þetta hon-
um fyrir grundvallarskilyrðunum til
þess, að nauðþurftum hans yrði full-
nægt.
Það fullnægði þörf karlmannsins
fyrir kynlíf og fyrir lífsförunaut, er
fætt gat honum afkvæmi til að nafn
hans lifði áfram í heiminum, þörf
hans fyrir vissa virðingu í samfélag-
inu, þörf hans fyrir andlegan og
líkamlegan lífsgrundvöll.
Það fullnægði þörf konunnar fyr-
ir öryggi þau tímaskeið, er hún fann
sig standa sem höllustum fæti gagn-
vart umheiminum, það er að segja
meðan hún var þunguð og barnið
var ósjálfbjarga. Þar að auki var
henni séð fyrir karlmanni, maka,
sem gerði henni börn og aaf nenni
stöðu ( samfélaginu. Ennfremur var
fullnægt þörf hennar fyrir að henn-
ar væri þarfnast, sem áreiðanlega er
miklu sterkari en hliðstæð hneigð
karlmannsins.
Þetta kerfi er langt í frá fullnægj-
andi, en það gekk þó betur en nokk-
uð annað, sem fundið hafði verið
upp á, og flest okkar hafa alizt upp
í þeirri trú, að heimurinn muni að
þessu leyti verða óumbreytanlegur
um aldir alda.
ALLT ER BREYTINGUM
UNDIRORPIÐ
Vísindin hafa þó alltaf haft til-
hneigingu til að benda á að ekkert
vari að eilífu, og í dag lifum við
upphaf tímabils nýrra uppgötvana,
sem hafa endaskipti á mörgum þeim
hugtökum, sem voru runnin okkur
í merg og blóð. Sá tími nálgast að
börn fæðist foreldrum, sem stödd
eru sitt á hvorum heimsenda, meyj-
arfæðingar verða daglegt brauð,
konur munu fæða annarra kvenna
börn, ásthrifni og þungun verða
hugtök, sem ekki þurfa endilega að
vera nátengd, löngu dauðir menn
munu geta börn og smáhópar þar-
tilvaldra manna verða feður þús-
unda barna.
En þessi bylting hlýtur auðvitað að
hafa i för með sér óhemju vandamál
og flækjur, og því fer fjarri að menn
hafi enn áttað sig á hvernig því
öllu muni reiða af. Sá dagur kemur
að siðferðishugtök þau, sem við
höldum okkur við í dag, verða svo
úrelt að vonlaust verður að brúka
þau lengur.
Tíminn hann er fugl, sem flýgur
hratt. Sem stendur erum við stolt af
að geta komið í veg fyrir þunganir.
Innan skamms verðum við engu síð-
ur hreykin af að geta gert konu
þungaða með allt annarri aðferð en
þeirri, sem til þessa hefur verið lát-
in duga. Nú þegar geta læknar auð-
veldlega komið sæði fjarstadds karl-
manns í móðurlíf konu, og áður en
langt um líður verður líka hægt að
flytja frjóvgað egg úr einni konu í
aðra sem er ófrjó. í vændum eru
tímabil sæðisbanka og eggbanka.
Það þýðir að kona, sem vill verða
þunguð, þarf ekki að hafa fyrir því
að leita uppi mann, sem geti hjálp-
að henni til þess.
Næsta skrefið verða tilraunaglas-
börnin, sem verða mótuð án þess
að nokkur móðir komi þar nærri.
Og þar næst geta vísindamennirnir
á rannsóknarstofunum farið að
ákveða kyn barnanna. Tvennskonar
sæðisfrumur eru til, andrósperma
og gýnósperma. Sú fyrrnefnda get-
ur sveirjbörn, hin meybörn. Nú þeg-
ar hafa vísindamenn fundið upp að-
ferð, er stíað geti þessum frumu-
tegundum sundur.
Útyfir tekur þó þegar þar að
kemur að hægt verður að framleiða
mannlegar verur eftir forskrift, með
fyrirfram ákveðnum eiginleikum og
skapgerð. Þegar sá dagur kemur,
hefur maðurinn í rauninni tekið að
sér hlutverk hins almáttuga. Nú þeg-
ar hefur maðurinn getað framleitt
gerviefni, sem náttúran ræður ekki
yfir sjálf, en í framtíðinni mun hann
geta framleitt menn, sem heimurinn
hefur ekki til þessa séð — verur,
sem til dæmis verða sérstaklega vel
Framhald á bls. 40.
aldrei lengi án hjónabands og fjölskyldulífs. En sú kemur tíð að öll
verða gersamlega úrelt. Nýjar uppgötvanir í líffræði boða aðra veröld,
irstofu, kyn og skapgerð ákveðið fyrirfram. Viljum við í rauninni þannig
5, 1 þeim heimi?
7.tbi. VIKAN 11