Vikan - 12.03.1970, Blaðsíða 10

Ein er sú dýrategund seni átt hefur miklum uppgangi að fagna í Bíöfru
undrnfarið: hrægammarnir. Þeir lifa í dýrlegum fagnaði dag hvern á
hordauðum náum landsmanna og gera sig jafnvel heimakomna á aðal-
götum borganna.
Nígerískir hermenn skeiða galvaskir yfir Uli-flugvöll, þangað sem flutt var meginið af þein’
þeim fyrir.
INIIGERIA
DAGUR PORLEIFSSON - FYRRI HLUTI
Þann tólfta janúar síðastliðinn
lauk í Austur-Nígeríu stríði er
þar hafði þá verið háð í hálft
þriðja ár. Þar áttust við hið ný-
stofnaða ríki Bíafra, er íbóar
stóðu einkum að, þar eð þeir
töldu sér ekki vært í sambýli
við aðra Nígeríumenn, og níger-
íska sambandsstjórnin í Lagos.
Gizkað hefur verið á að stríð
þetta hafi orsakað dauða tveggja
milljóna manna, en sú tala mun
langt i frá nákvæm. Langflest af
þessu fólki var ekki hermenn,
heldur óbreyttir borgarar og þá
einkum börn, sem dóu úr hungri
á yfirráðasvæði Bíöfruhers eftir
að Nígeríuher hafði lokað flest-
um samgönguleiðum við önnur
lönd. Þetta stríð er sjálfsagt eitt
þeirra ógeðslegustu í sögunni, en
þar munu að vísu mörg um boð-
ið. En áreiðanlega er það við-
bjóðslegasti ófriður sem háður
hefur verið síðan síðari heims-
styrjöld lauk, og jafnframt sá
glæpsamlegasti. Og ógnum ófrið-
arins er hvergi nærri lokið með
honum sjálfum. Gizkað hefur
verið á, að að minnska kosti
milljón manns, og kannski miklu
fleiri, séu að bana komnir af
völdum hungurs á því svæði sem
einu sinni var Bíafra. Hjálpar-
starfið á svæðinu mun að mestu
leyti í höndum Rauða kross Ni-
geriu, sem virðist ekki mjög
traustvekjandi stofnun, og sigur-
vegarinn Gowon fann hjá sér
þörf til að gera sig merkilegan
með því að afþakka hjálp
kirkjusamtakanna á Sao Tomé,
sem hefðu þó áreiðanlega getað
borgið óteljandi mannslífum, ef
þau hefðu fengið að halda hjálp-
arflugi sínu áfram. Og fregnir
berast af hrannmorðum, ránum
og fjöldanauðgunum sem agalít-
ill hermannaskrill Lagosstjórn-
arinnar fremur á íbóþjóðinni,
sem síðustu áratugi hefur vakið
á sér athygli sem mennilegasta
fólk Nígeríu og jafnvel Svörtu-
Afríku allrar. Bíafra dó tólfta
janúar, en fólkið þar heldur enn-
þá áfram að deyja af völdum
stríðsins, sem þá lauk.
Hverjir eru þá skúrkarnir í
Bíöfruglæpnum? Þeir eru marg-
ir, því að þetta stríð átti það
sammerkt með öðrum að enginn
hlutaðeigandi var algerlega sak-
laus eða með öllu sekur. Opin-
berlega voru það Nígería og Bí-
afra sem áttust við, en að baki
stóðu aðrir aðilar og öflugri.
Bretland birgði Nígeríuher af
miklu örlæti upp af allra handa
skotvopnum og stríðsvögnum og
Sovétríkin sáu þessum sama her
fyrir langdrægum fallbyssum og
herflugvélum. Bretar voru með
þessu að tryggja stjórnmálalega
og efnahagslega hagsmuni sína í
Nígeríu, sem er sköpunarverk
heimsveldis þeirra og hefur ver
ið áhrifasvæði þeirra síðan það
hlaut sjálfstæði 1960. Sovétríkj-
unum gekk það til að þau sáu
hér tækifæri til að komast að
jötunni við hlið Breta eða jafn-
vel ýta þeim algerlega frá henni.
Stuðningsmenn Bíöfru voru
hvergi nærri eins öflugir og
harla sundurleitur söfnuður sem
kaþólikkar, nýlendusinnar og
Maókommúnistar stóðu að, auk
annarra. Frakkland studdi Bí-
öfru í von um að ná þar í spón
úr aski Breta og eins lízt Frökk-
um ekkert á að hafa jafn öflugt
ríki og Nígeríu innan um allt
kraðakið af smáríkjunum, sem
áður voru franskar nýlendur og
eru enn undir frönskum áhrif-
um. Kína Maós, sem er vinafátt
í Afríku eins og annars staðar,
sá hér tækifæri til að eignast þó
ekki væri nema einn málkunn-
ingja, og Suður-Afríka, Ródesía
og Portúgal studdu við bakið á
Bíöfrumönnum i von um að til-
vist hins nýja ríkis myndi veikja
Nígeríu, sem er fjölmennust
Afríkuríkja og líklegust til að
hafa í framtíðinni forustu í sam-
eiginlegri baráttu svartra manna
gegn leifum nýlendukerfisins.
Olían sem fyrir skömmu
fannst í strandhéruðum Austur-
Nígeríu er tvímælalaust sá auð-
ur er mestu réði um afstöðu
flestra utanaðkomandi aðila til
styrjaldarinnar. Brezka olíuauð-
valdið, og þá fyrst og fremst
Shell—BP, hefur áreiðanlega
talið sig réttborið til lindanna,
allt frá því þær fundust, og til
að tryggja sér yfirráð yfir þeim,
hikaði stjórn Wilsons ekki við að
láta svelta milljónir Bíöfrubarna
í hel fyrir augunum á sér og öll-
um heiminum. Sovétstjórnin var
engu síður ókvalráð hvað þessu
viðvék, enda varla við öðru að
búast úr þeirri átt. Hins vegar
verður það að segjast Banda-
ríkjastjórn til lofs að hún forð-
aðist að gerast þátttakandi í
hungurmorðunum á íbóunum og
neitaði að selja Nígeríustjórn
vopn, eftir að stríðið hófst.
En til þess að geta áttað sig á
þeirri þróun mála er leiddi til
ennyfirstandandi ógnaratburða,
er nauðsynlegt að gera sér
nokkra grein fyrir því fyrir-
brigði, sem ríkið Nígería er, og
hvað olli tilorðningu þess.
Landfræðilega skiptist Níger-
ía, sem er um 367.000 fermílur
að flatarmáli, í tvö svæði,
regnskógabelti sunnan til en sa-
vannasléttur nyrðra, og verða
þær því eyðilegri og sandblásn-
ari sem nær dregur Sahara. íbú-
ar landsins, sem eru eitthvað
rúmlega fimmtíu og fimm millj-
ónir eru svo til allir af kynþætti
negra og ekki stór útlitsmunur á
þeim sem búa í skógi eða á
steppu. Þó kváðu steppubúar
norðanlands vera enn svartari en
hinir, enda er þar sólskin miklu
meira, en skuggsældin í skógun-
um sunnanlands hefur hins veg-
ar gert að verkum að þar er
mannskapurinn eitthvað ljósari á
bjórinn og stundum með eir-
brúnum blæ, einkum íbóar og
fleiri þjóðflokkar þar í grennd.
Norðanlands hefur nokkuð gætt
eranskrar blöndunar frá æva-
fornu fari, og kemur hún eink-
um fram í þjóðflokki þeim er
Fúlanar heita. Þeir eru margir
ljósari á hörund og beinleitari
en nágrannar þeirra og eru ákaf-
lega stoltir af; telja sig raunar
frpkar hvíta menn en svarta.
Hvað tungumál snertir eru
Nígeríumenn miklu sundurleit-
ari en kynþáttalega. Alls munu
um hundrað tungumál vera töl-
uð í landinu, en flest að vísu af
sárafáu fólki. Fjögur tungumál
aðeins, það er að segja bau sem
töluð eru af Hásum og Fúlönum
norðanlands og Jorúbum og íbó-
um suður frá, eru móðurmál
10 VIKAN “■tbl