Vikan - 12.03.1970, Blaðsíða 50

Úrval
Kemur út mánaðarlega
Gerizt áskrifendur
Niger Company, Chartered and
Limited. Að sið annarra slíkra
gróðafélaga brezkra kom félag-
ið sér upp her og hélt landvinn-
ingunum áfram. 1897 mátti heita
að öll Suður-Nígería væri á valdi
félagsins, og urðu Benínmenn
hvað síðastir til að lúta útlend-
ingunum. Mannblótum sínum
héldu þeir trúlega áfram til hins
síðasta, og fannst Bretum mikið
til um merki þess siðar er þeir
tóku Benín. Var þar hvert altar-
ið við annað löðrandi í manna-
blóði, og einnig höfðu menn ver-
ið hengdir upp í tré í löngum
bunum eins og á Norðurlöndum
fyrrmeir til dýrðar Óðni. Þrátt
fyrir þetta skyldi enginn halda
að Benínmenn hafi verið ein-
hliða barbarar; þannig var mynd-
list þeirra ein hin merkasta í
Afriku.
Konunglega Nígerfélagið
komst fljótlega í ýmiss konar
klandur, bæði vegna deilna við
Frakka um nokkrar landspildur
og sömuleiðis fórst þeim mis-
jafnlega vel að tjónka við þá
innfæddu. Varð þetta allt saman
til þess að félagið var leyst upp
og brezka stjórnin tók að sér
allan myndugleik þess í Nígeríu,
til að bjarga þar æru og hags-
munum heimsveldisins. Þetta
var sem sagt í megindráttum
sama sagan og skeði í Indlandi
og víðar. Formlega varð Nígería
þannig hluti af brezka heims-
veldinu þann fyrsta janúar 1900,
og var stjóm nýlendunnar feng-
ið sæti í Lagos.
Norður-Nígeríu höfðu Bretar
svo sem engan áhuga á, enda
miklu minna þar um auðlindir
sem þeir girntust en sunnan-
lands. En emírar norðlendinga
vildu ómögulega leggja af þræla-
verzlun, sem að skilningi Afríku
-manna var elzt og sjálfsögðust
allra viðskiptagreina, og ekki
gátu þeir heldur látið alveg vera
að fara suður í land í ránsferðir
eftir þrælaefnum, sem einnig var
forn siður. Þetta gátu Bretar
auðvitað ekki liðið svo að þeir
lögðu norðurlandið einnig undir
sig, sumpart fyrir þá sök að
annars var aldrei að vita nema
Frakkar ginu yfir því. Árið 1903
mátti heita að allt það svæði sem
50 VIKAN “•tbl-
nú er Nígería væri tryggilega
undir brezkri stjórn. Til að spara
sér kostnað og rekistefnu við að
stjórna norðurlandinu létu Bret-
ar soldána og emíra Fúlana og
Hása þar mikið til sjálfráða
áfram, og hélzt svo allt þar til
landið varð sjálfstætt.
Um sögu landsins á nýlendu-
skeiðinu nægir að fara fáum
orðum. Sunnanlands varð inn-
flutt evrópsk menning ríkjandi,
kristni breiddist þar óðfluga út
og enska varð mennta- og við-
skiptamál. Ástæðan til þessa var
sú að þar höfðu Bretar mikil
umsvif og einnig að hin heiðnu
samfélög voru í eðli sínu miklu
umburðarlyndari gagnvart að-
vífandi háttum en norðlending-
arnir, sem að hætti trúbræðra
sinna víðast annars staðar tóku
það ráð að spyrna einhliða gegn
utanaðkomandi áhrifum og for-
pokuðust því óðum í sinni mið-
aldamúhameðsku. Þótt samband
skógarmanna við sléttumenn
yrði meira við tilkomu Breta,
þá varð það ekki að sama skapi
vinsamlegra. Hásar og Fúlanar,
sem frá alda öðli höfðu lifað i
þeirri sælu trú að þeir væru
ákaflega siðaðir og merkilegir
menn af því að þeir kunnu til
arabískrar skreytingalistar og
mundu utanbókar nokkrar súrur
úr Kóraninum, en höfðu litið
niður á sunnlendingana sem óal-
andi og óferjandi villimenn, þeir
máttu nú í hraðvaxandi mæli
sanna að þessir sömu sunnlend-
ingar voru komnir langt fram
úr þeim í skólamenntun, tækni-
kunnáttu og öðru því sem heyrði
til hinum nýja tima. Nú var röð-
in komin að þeim að glotta á
kostnað norðlendinganna og gera
spott að þeim sem vanþróuðum
nátttröllum.
Sá þjóðflokkur nígerískur sem
mest brilleraði við hinar nýju
aðstæður voru íbóarnir í Aust-
ur-Nígeríu. Samfélag þeirra var
bein andstæða þess hjá Fúlönum
og Hásum, sem höfðu lénsfyrir-
komulag og röðuðu fólki í stéttir
af mikilli nákvæmni. Hjá íbóum
skipti ætt manna og uppruni
svo sem engu máli, heldur at-
gervi og árangur; samfélög
þeirra voru stéttlaus og þeir
höfðu aldrei komið upp hjá sér
neinum ríkjum. Fyrir daga
Breta voru þeir því haldnir
mjög frumstæðir, jafnvel á sunn-
lenzkan mælikvarða. En það
voru einmitt margir eiginleikar
hins „frumstæða" samfélags
þeirra sem gerðu þeim auðvelt
fyrir að aðlagast hinum evrópska
anda. Þeir fóru ekki einungis
langt fram úr norðlendingunum,
heldur og slógu við Jorúbum og
öðrum sunnlendingum, sem þó
höfðu fyrr en þeir haft kynni af
Bretum. Bretar höfðu sem sé
ekki síður en aðrir lengi litið
smáum augum á íbóa, enda kom
það illa heima við brezkan skiln-
ing að nokkuð gæti verið varið
í þjóð sem hvorki hafði aðal eða
eiginlega stjórnmála- og em-
bættismenn.
Framhald í næsta blaði.
Hún verður að fá nýtt veggfóður, það komast ekki fleiri símanúmer á vegginn!