Vikan - 08.07.1971, Blaðsíða 6

Saman fundu
þau vopn gegn
krabbameininu
Marie og Pierre Curie urðu velgerðarmenn mannkynsins,
þegar þau fundu frumefnið radium. Þau unnu saman
að rannsóknum sínum og ástarsaga þeirra er einhver fegursta'
ástarsaga sögunnar.
Pierre, sagði hún, og rödd
hennar var angistarfull. — Ef
annað okkar hyrfi héðan . . .
ég á við ef annaðhvort okkar
færi, hvernig á þá hitt að vinna
að þessu áfram, án hins. Hvað
segir þú, Pierre?
Hann virti hana blíðlega
fyrir sér, þar sem hún sat hin-
um megin í hrörlegri vinnu-
stofu þeirra, sem var rök og
heilsuspillandi hola í hjarta
Parísarborgar. Ástin ljómaði
úr augum hans, það var ekki
langt síðan hann hafði sagt
við hina fíngerðu, Ijóshærðu
konu sína:
— Lífið hefur verið ljúft
með þér, Marie.
Hann var gripinn hátíðlegri
ábyrgðartilfinningu. Hann vissi
að hugsunin um dauðann
kvaldi hana, vissi að hún hafði
áhyggjur af þessu óljósa hlut-
verki, sem þau höfðu lagt sig
fram við, enda var það farið
að valda honum áhyggjum
líka. Hann vissi að hún vakti
yfir honum, þegar honum leið
illa í svefninum.
— Hafðu ekki áhyggjur,
Marie, hvað sem fyrir kemur,
jafnvel þótt manni finnist lík-
aminn hafi verið rændur sál-
inni, þá er það skylda manns
að Ijúka ætlunarverki sínu.
f GLEÐI OG SORG
Pierre Curie og hin pólsk-
fædda eiginkona hans, Marie
Sklodowska-Curie, voru tengd
jafn sterkum böndum bæði
sem vísindamenn og sem hjón.
Þau voru alltaf jafn innilega
ástfangin hvort af öðru.
Vísindastörfin voru orðin
þeim ástríða, þeim fannst þau
vera eins konar landkönnuð-
ir. Ákafinn og trúin á vísind-
in hélt þeim uppi og hjálpaði
þeim til að mæta erfiðleikun-
um, efanum og mótstöðunni
frá umheiminum.
En þau voru mjög þreytt.
Hugsuðu ekki um að þau lögðu
allt of mikið á sig, á líkama
og sál, í þrotlausu starfi sínu,
sem var líka illa launað; þess
utan unnu þau við einkarann-
sóknir sínar. Það komu oft
dagar, sem þau gáfu sér ekki
tíma til að borða, létu nægja
að naga epli og fá sér tesopa.
Stundum gekk Marie í svefni
af þreytu, — þá vaknaði hann.
Fyrir nokkrum mánuðum
höfðu þau misst barnið, sem
þau höfðu svo lengi þráð. Það
var lítil stúlka, sem fæddist
fyrir tímann og hafði ekki lífs-
möguleika. Það var sérstak-
lega Marie, sem tók þetta nærri
sér. Hún, sem var alin upp í
stórum systkinahóp, vildi svo
gjarnan að Irene dóttir henn-
ar eignaðist systkin.
FULLKOMIN SAMVINNA
Árið 1898 hafði Pierre, eftir
þriggja ára hjónaband, hætt
við rannsóknir á krystöllum,
sem hann var kominn langt
með, til að geta helgað sig
rannsóknum konu sinnar. Hann
vildi vera henni stoð í því
rannsóknarefni, sem hann hafði
sjálfur hvatt hana til. Það var
eins og hann hefði eitthvert
yfirnáttúrlegt hugboð.
Hinar geislavirku tilraunir,
sem Marie var að rannsaka,
ættu eftir að hafa mikil áhrif
á allt mannkyn og yrði örugg-
lega timamót í sögu vísindanna.
Það var skylda hans að hjálpa
henni . . . mannslífið var stund-
um svo stutt.
Tilkoma röntgengeislanna
hafði orðið vísindamönnum
hvatning til að rannsaka þá
nánar.
í Frakklandi datt Henri
Beccqurel niður á óvænt fyr-
irbæri, geisla, sem ekki voru
frá neinum þekktum upptök-
um geislunar komnir.
Marie funaði upp við það,
skapgerð hennar var þannig að
hún hreifst af öllum nýjungum
og tók þetta sem áskorun.
—- Hvaða frumefni er þetta
og hvað felst í því?
Pierre hreifst með af áhuga
hennar, þessi spurning lét þau
ekki í friði. Þetta varð að leys-
ast! Þegar hún, eftir erfiðar og
tímafrekar rannsóknir, til-
kynnti að hún hefði fundið
nýtt steinefni, sem væri mjög
geislavirkt, fannst honum að
hann þyrfti að ljá henni lið:
Sameiginlega yrðu þau að
rannsaka þetta steinefni nán-
ar, hann varð að hjálpa henni.
Og sama árið var hægt að
staðfesta að þetta var ekki eitt
frumefni, heldur tvö. Nokkru
síðar fundu þau það fyrra.
Marie kallaði það Polonium
eftir Póllandi, hinu elskaða
föðurlandi hennar, sem rúss-
neska keisaradæmið var eigin-
lega að afmá af Evrópukort-
inu.
VIÐ MUNIJM TRÚA
ÞEGAR VIÐ SJÁUM
Rétt fyrir aldamótin, 26. des-
ember árið 1898, gátu þau lagt
fram skýrslur um að þau hefðu
Framhald á bls. 36.
Marie Curie vildi fá dökkan
brúðarkjól, svo hún gæti notað
hann líka á rannsóknastofunni.
Pierre Curie hætti við sínar eigin
rannsóknir, svo hann gæti
aðstoðað konu sína.
6 VIKAN 27. TBL