Vikan - 25.10.1973, Blaðsíða 14

Þegar neyöin er stærst...
Framháld af bls. 137—
Hettusótt.
— önnur kinnin á mér er
bólgin og aum, ég finn svo til,
þegar ég reyni að boröa, Eru
þetta aðeins bólgnir kirtlar, eða
getur það verið hettusótt?
Stúlkan, sem kom til
læknisins kvartaði um eymsli i
hálsi og hlustaverk, og það var
óbragð i munninum á henni.
Hettusótt er auðvitað bólga i
kirtlum, sérstakiega þeim, sem
framleiða munnvatn,en það eru
eyrna- og munnkirtlar. þeir
liggja fyrir neðan og framan
eyrun og þegar þeir bólgna,
vilja eyrun standa Ut i loftið.
Við rannsókn kom i Ijos, aö
engin bólga var i tannholdi eða
hálsi, en roði við eyrna- og
munnkirtla innan á kinninni,
rétt ofan viö endajaxlinn, svo
það var auöséð, að þetta var
hettusótt.
Læknirinn sagði sjúklingnum,
að bólga gæti hlaupið i hina
kinnina, en þótt svo yröi ekki,
væri þetta samt hettusótt.
Sumir fá hettusótt, án þess að
finna nokkuð til.
Það er virus, sem orsakar
hettusótt, svolitið stærri virus
en sá, sem veldur inflUensu
Börn á fyrsta árí fá ekki hettu-
sótt, vegna þess að þau bUa við
ónæmi frá móðurinni, en það
helzt ekki lengi. Venjulega eru
það börn á aldrinum fimm til
fimmtán ára, sem fá hettusótt
og það er vegna þess, að þau
smitast venjulega i skóla og á
leikvöllum. Það er ekki mjög al-
gengt, að fullorönir hettusótt,
en ef það skeður, þá vilja oft
aðrir vefjir bólgna.
Virusinn fer um likamann
með blóðinu, en aöallega eru
þaðsamt aöeins munn-og eyrna-
kitlar, sem bólgna, en stundum .
getur vægheilahimnubólgafylgt
I kjölfariö. Stundum bólgna iika
brjóst- og magakirtlar og sæöis-
kirtlar karla. Eggjastokkar
geta auðvitað bólgnað, sem af-
leiðing af bólgum i kviöarholi,
en það liður oftast fljótlega frá
og orssakar ekki varanlegt
mein. Það er ekki sennilegt, að
sU bólga i eggjastokkum geti or-
sakað ófrjósemi.
Karlmenn geta orðið fyrir
miklum óþægindum, ef
sæðiskirtlar bólgna. Þeir verða
þá að fara varlega, liggja i
rUminu i eina eða tvær vikur.
Þaö hefir verið mjög orðum
aukið sU hætta. að karlmenn
veröi ófrjóir, ef þeir fái hettu-
sótt. Það eru mjög fá tilvik, sem
veröa til þess.
Ef hettusóttin er slæm, er
sjálfsagt að liggja i rUminu,
en ekki nauðsynlegt. ef ó-
þægindin eru ekki áberandi. En
það er nauðsynlegt, að drekka .
mikið og halda munninum vel
hreinum. bæði meö þvi að
bursta vel tennurnar og skola
munn og háls. Það er lika sjálf-
sagt, að nota verkjatöflur, ef
sársauki er slæmur en ekki
nauðsynlegt aö nota fUkalyí
En strax og ljóst er, að um
hettusótt er að ræöa, er sjálf-
sagt aö umgangast ekki aðra,
sem ekki hafa feogið hettusótt
áður og það þarf aö gera það i
viku, eftir aö bólgan er horfin.
Sagt var aö hUn væri ekki jafnoki
bónda sins, hvað vitsmuni snerti,
en honum að mun gjafmildari og
örlátari. Saga þessi gerðist
snemma á bUskaparárum þeirra
— sem voru alls nær fjörutíu —
þau áttu þá eitt barn — stúlku á
öðru ári, sem hét Þórdis. Vinnu-
menn höfðu þau tvo, hétu þeir
Jón og Benedikt — kallaðir Jónki
og Bensi. Báöir voru þeir ungir að
aldri, Bensi seytján ára, en Jónki
litiö yfir tvitugt.
Vinnukonu höföu þau, sem hét
Kristin og var Björnsdóttir. Tólf
ára stúlka var hjá þeim — hafði
verið það frá þvi þau byrjuðu bú-
skap og var talin fósturdóttir
þeirra, hún hét Kristin Guð-
mundssóttir.
Voru þá þrjár Kristfnar á Hall-
dórsstööum, og voru þær þannig
greindar i sundur: Kristín vinnu-
kona var kölluö Stina Björns og
fósturdóttirin, var kölluð Stina
iitla eða Stina Guömundsdóttir,
og Kristin húsfreyja. A sumrin
höföu þau oftast kaupamann og
kaupakonu frá Suöurlandi.
Kristin vinnukona var lagleg
stUlka, 25 ára gömul. Kát ■ og
dugleg, meö mikiö ljósjarpt hár
og grá glettnisleg augu. Það hafði
fleiri en einn og fleiri en tveir litið
hana hýru auga og sagt var, að
henni heföi boðist rikt mannsefni.
þótt hún væri fátæk og umkomu
laus, en hún hafði ekki getað fellt
sig viö þaö — reyndar var henni
ekki láð þaö, þvi biöillinn var
nærri fjörutiu árum eldri en hún.
En siöastliöiö sumar höföu þeir
Þorvaldur — sunnlenski kaupa-
maöurinn og Jónki vinnumaður
bókstaflega þyrlast kringum
hana eins og lauf i vindi. Nú var
liöiö aö jólaföstu og Þorvaldur
löngu farinn, en Jónki var eftir,
meö sama sinni og i sumar-
dýröinni.
Stina haföi verið glöö og við-
mótsgóö við þá báöa, engan mun
gert á þeim og ekki virst hafa
neinn áhuga árþeim. Og haföi það
ekki heldur nú, á Jónka. Hann
fékk aldrei tækifæri til þess aö
vera einn meö henni eða tala við
hana annað en það sem allir
máttu heyra, en það þráði hann
mjög. En nú dró til stórtiöinda.
Þaö var seint i nóvember, að
tiöarfar var óvenju gott. Snjó-
laust var á láglendi, en svell-
runniö nokkuö á pörtur... Sifellaar
stillur og logn, en talsvert frost.
Arnardalsá var eins og hún getur
minnst veriö a' áumardegi og
næstum skaralaus. Færi var hiö
ákjósanlegasta. Þá var það að
Bjarna bónda á Halldorsstöðum
datt i hug aö bregöa sér austur
yfir heiði i einhverjum embættis-
erindum og hitta um leiö frændur
og vini. Hann bjóst viö aö veröa
kannski allt að þvi viku að
heiman.
Laugardag viku fyrir vetur,
fylgdi Bensi honum upp á háhei?>i.
Jónki var aö láta i meisana kúnna
i fúlgunni, utan við fjóstóftina. Þá
Framhald á bls. 36