Vikan - 04.04.1974, Qupperneq 17

um engin, i suma er au&velt aö
komast, i aöra ógengt nema fær-
ustu fjallagörpum. Þarna eru ef
til vill grasi grónir bakkar viö
ána, sem fellur um dalinn, en
reytingslegt kjarr upp i hliöun-
um. Annars staöar er hliöin ráuö-
skellótt af fjallarósum. Fjalla--
geitur og kindur stikla um snasir
og skeiöár og mergö fugla kvakar
i kjarrinu.
Slika fjallaparadis skoöuöu þeir
Eric Shipton og félagar hans 1934
er þeim heppnaöist aö finna leiö
inn i hina svokölluöu Nanda Devi
kvos sem er skeifulaga dalur bak-
viö Nanda Devi, luktur hömrum
og hengiflugi á alla vegu. Dal-
botninn var þakinn blómaskrúöi
og villigeiturnar svo spakar aö
þeir gátu gengiö fast aö þeim
áöur en þær hörfúöu frá. En
mikilfenglegast af öllu fannst
þeim þó hiö máttuga spil ljóss og
skugga i hábrúnum fjallanna, er
sól reis eöa hné aö viöi.
En þarna eru ekki bara fjöll.
Þarna er lika fólk, harögert fólk,
frumstætt fólk, sem hefur komist
upp á lag með aö lifa á þvi sem
afla má til fæöis og klæöis i fjalla-
byggðunum. Og margir gestir
hafa verið þarna á ferö bæði fyrr
og siðar, gestir úr öörum álfum,
nú siðustu árin mikiö feröamenn
og fjailagarpar, en áöur — og
raunar enn — frómar sálir, er
þráöu aö leita guðs sins i heimi
fjallanna.
Tibet hefur lengi veriö lokað
land. Kinverjar höföu leyfi til aö
fara inn i landiö ef þeir komu
noröurleiðina svonefndu, yfir
Mongóliu, Gobieyöimörkina og
Chang Tang. Og Indverjar hafa
frá fornu fari notið þeirra sérrétt-
inda að mega fara pilagrimsferð-
ir til Manasarovar og Kailas. En
stöku pilagrimur hefur komið úr
öðrum löndum og þvi neyðst til
að bjóða þeirri hættu byrginn sem
þvi er samfara að stelast inn i
framandi land.
Um aldamótin siöustu lagöi
japanskur Búddhamunkur I slika
för. Hann hét Kawaguchi. Heima
var hann mikils metinn fræði-
maður og þekktur fyrir djúpan
skilning sinn á helstu spekimál-
um trúar sinnar og gat átt fram-
undan náðuga daga. En þrá eftir
meiri menntun og dýpri reyn'slu
ásamt ómótstæöilegri fórnar-
löngun pilagrimshugarfarsins
rak hann til Tibet. Hann fór fót-
gangandi og lengst af einn upp úr
Nepal, þræddi fáfarnar slóöir af
ótta viö aö veröa geröur aftur-
reka og komst viöa I hann krapp-
an . Margir tóku honum vel, en
er hann var kominn norður fyrir
háfjöllin, byrjuöu erfiöleikar
hans fyrir alvöru. Hann þurfti aö
fara þar yfir langan og erfiöan
fjallveg og vaöa ár i krapaburöi.
Eitt sinn svaf hann heila nótt úti i
hriöarveöri, og heitir sá kafli I
feröabók hans sem þar um fjall-
ar: „Ég lifi af heila nótt I hrlö”.
Seinna var hann rændur, og 6töö-
ugt nagaöi hann óttinn yiö aö vera
tekinn fastur þau þrjú ár, sem
hann var i Tlbét.
En heilagir flgkkarar um þessi
fjöll eru raunar flestir heimaaln-
ir. Frægastur þeirra allra er ein-
setumaöurinn, töframaöurinn og
skáldið Milarepa sem uppi var á
siðari hluta elleftu aldár. Hann er
upprunninn á þeim slóöum, sem
besteru þekktar á Vesturlöndum,
nágrenni Everest, og um tima bjó
hann i helli i þvi fjálli. Milarepa
var af efnuðu fólki kominn I hér-
aöinu Tingri, sem er svæöiö vest-
an viö Everest, I sjálfum fjalla-
garðinum miöjum. Hann missti
fööur sinn ungur, og segir sagan,
aö frændfólk hans hafi sölsað
undir sig mestallar eignir ekkj-
unnar. Hún fylltist af þvi slikri
héift, aö hún ól son sinn upp til aö
hefna. Hann skyldi nema svarta-
galdur og granda fjandmönnum
hennar með særingum. Og svo fór
hinn ungi sveinn til galdrameist-
ara og reyndist iðinn lærisveinn.
A hann aö hafa meö fjölkynngi
sinni velt um húsi frænda sins, er
veisla stóö yfir, og fórst þar
margt manna.
En Milarepa iöraöist. Hann var
i rauninni göfugmenni og skáld-
hugi sem ekki vildi launa illt meö
illu. Hann tók nú aö leggja stund á
hvitagaldur, einkum hjá hinum
lærða yogaspekingi, Marpa, geröi
iörun og yfirbót og eyddi J)vi sem
eftir var ævinnar i þögn og kyrrð
háfjallanna, sannheilagur maöur.
Hafa miklar sagnir myndast um
þennan frægasta skáldspeking
fjallanna sem kvað viökvæm ljóö,
þrungin dulúö og einstæðri
reynslu þess manns sem langa
ævi lifir I nábýli viö hæstu fjöllin.
Aðrir.gestir háfjallanna segja
einnig sinar sögur af þeim. Það
eru f jallagarparnir. Þeir koma til
að sigra hæstu tindana og kanna
slóðir sem áður eru óþekktar. Um
áratugi, eöa frá 1920 til 1953, var
annaö slagiö lagt til atlögu viö
sjálfan fjallakonunginn, Everest,
og glöggir afreksmenn á þvi sviöi
hafa sagt merkilegar sögur úr
þeim raunum. Þaö eru ekki allt
sögur um snjóflóð og hriöar. Þaö
eru lika til sögur af striöi manns-
ins viö sjálfan sig þegar likaminn
var aö gefast upp, taugakerfiö að
bila og öll starfsemi heilans oröin
ruglingsleg af skorti á súrefni og
ofþreytu viö strit i hinum erfið-
ustú kringumstæöum.
Einn þeirra er hæst komust i
fjallinu og mest orö fór af fyrir
þrek og snilli i iþrótt fjallgöngu-
mannsins, meðan ófundin var
leiöin upp á fjallið aö sunnan, er
F.S. Smythe. Þetta var i Everest-
leiöangrinum 1933. Þaö var búiö
að gera nokkrar tiiraunir til aö
klifa tindinn, og Smythe var orð-
inn einn I efstu búöum ásamt Eric
Shipton. Þejr lögðu af staö árla,
en fljótlega varö Shipton aö snúa
viö sakir þrauta, er hann fékk i
magann. Smythe hélt nú áfram
einn og komst upp i 8560 metra
hæð, en varla hefur veriö gengið
hærra I fjalliö aö noröan.
Eftir aö hann var oröinn einn,
fór hann aö veröa var viö ýmis-
legt undarlegt. Hónum fannst
hann ekki vera einri. Honum
fannst einhver óþekktur fjalla-
garpur fýlgja sér. Þeir voru
tengdir saman meö gönguvaö, og
ef hann hrasaði og hrapaöi,
mundi fylgdarmaðurinn áreiöan-
lega draga hann upp. Þetta var
honum fullkomin vissa, og hann
Framhald á bls. 50