Vikan - 04.04.1974, Blaðsíða 46

SILENTA heyrnarhlffar og
VOSS hlffðarhjAlmar hafa
hlotið vlðurkennlngu
Öryggiseftlrlits ríkisins
DYNJANDI SF.
Skeifunni 3 - Reykiavik
var sagt aö þá ættu þeir aö stunda
rannsóknir og skriftir. Þá baö
harín um aö fá aö vita hver árang
urinn heföi oröiö og reyndist þá
harla litlu hægt að frafnvísa. Er
eitthvert eftirlit meö þeim hluta
starfsins, sem ekki snýr að beinni
kennslu?”
' „Hér er þvi fyrst til aö svara aö
þaö mætti áreiðanlega vera
meira aöhald aö því, hvernig
menn standa aðslnum rannsókn-
um. Varöandi ritverk eftir há-
skólakennara.'þá er nú verið að
vinna aö skrá yfir rit þeirra síö-
ustu fimm árin, frá þvl slöasta'
skrá kom út, og sést þar svart á
hvltu hve afkastamiklir þeir hafa
verið. En máliö er ekki svona ein-
falt. Vinnuskylda kennara er þri-
þætt: kennsla, rannsóknir og
stjórnun, þ.e! þátttaka I deilda-
fundum, störf i nefndum, viðtals-
tlmar viö stúdenta o.s.frv. Þaö er
ljóst að það er mjög misjafnt
hvernig þessu er fullnægt og
kannski vanrækja sumir rann-
sóknaþáttinn, ?n aörir stjórnun-
arþáttinn og koma sér hjá því aö
taka aö sér nefndastörf á vegum
háskólans og aö sinna daglegu
snatti fyrir slna deild og stúdentr
ana. Þegar talaö er um rannsókn-
ir er yfirleitt átt viö aö menn
framkvæmi sjálfstæöar rann-
sókríir, fái niöurstööur, skrifi um
þær og birti síðan. Þessar rann-
sþknir er auövelt aö meta. En þaÖ
ér erfiöara aö meta hinar óbeinu
rannsóknir, þar sepi rannsóknar-
efniö er sjálft þjóöílfiö. Menn eru
oft skikkaöir til aö vinna ákveöin
verkefni, sem I fer mikill tlmi og
enda kannski meö því aö skrifuö
er stór skyrsla. Þettá eru ekki
rannsóknir á háskólamáli. Til.aö
skyra þétta get ée tekiö nærtækt
dæmi: Ég starfaði i sáttanefnd i
kjarasamningunum 1971, en I ný-
afstöönum samningum kom ég
mér hjá því, þótt ég væri þarna
smátima i lokahriðinni. En ég var
oft aö þvl spurður hvers vegna ég
tæki ekki þátt I viöræðunum nú?
Væri ekki skylda háskólans aö
taka þátt I þessu — væri það ekki
sjálfsögö þjónusta við verkalýö-
inn og vinnúmarkaðinn? Annað
dæmi: Þegar valkostanefndin I
efnahagsmálum var skipuð, var
' ég settur I hana o'g mér var gert
þaö alveg ljóst af ráðuneytinu, aö
þaö væri taliö mjög eðlilegt að há-
skólinn tæki þátt I þessu. Ég eyddi
heilu sumri I þessa vinnu og stóð
þarna ásamt fleirum aö langri á-
litsgerö og tel mig hafa lært tals-
vertmikiö á þessu. Spurningin er,
hvort þetta eigi að teljast rann-
sóknir? Sjálfur erégá þeirri skoðun
aö þaö þurfi að endurskilgreina
hugtakiö rannsóknir I þessu sam-
bandi. — Aðalatriðiö állt ég þó
vera, aö kennarar skili ekki minni
tlma en þeim er ætlaö I þágu há-
skólans og þeirrar starfsemi, sem
ætlazt er tij aö háskólinn stundi.
Eins finnst mér vel koma til
greina aö háskólákennarar taki á
einhvern hátt þátt I lífrænu starfi
utan háskólans, án .þess að þeim
sé greitt fyrir. Viö erum til dæmis
méö þá hugmynd, aö þaö kæmi
mjög vel til álita aö háskólakenn-
arar færu aö pinhverju marki út á
land og flyttu fyrirlestra. Feröir
yröu borgaöar, en þeir þægju ekki
laun aö ööru leyti”. /
,,í hvernig jaröveg fellur þetta
hjá kennurum?”
,,Ég held aö þetta falli I þó
nokkuö góöan jaröveg, a.m.k. þar
sem ég þekki til. Viö höfum til
dæmis rætt þetta i Félagi há-
skólakennara, Auk þess gætu þeir
tekiö að sér ýmis þjónustuhlut-
verk — það gæti veriö hluti af
þeirra heildarstarfi. En þá segja
sumir, aö þeir verði að fá að hafa
einhver launuð aukastörf, þvl
hver lifir af sinu aðalstarfi? Hér I
háskólanum hefur yfirvinna ekki
veriö greidd aö neinu ráöi og ef
settar væru einhverjar hömlur á
kennara varöandi aukastörf, er
ég hræddur um aö margir myndu
reyna. aö leita eitthvaö annað. En
þetta er meira en háskólavanda-
mál. Þetta er þjóðfélagsvanda-
mál. Spurningin er, hvort menn
eigi eingöngu að starfa innan
sinnar stofnunar, eöa starfa þar
ákveöinn hluta dags og afla sér
svo aukatekna utan hennar. Ég
treysti mér ekki til aö dæma um,
hvor leiöin sé betri, en tel mig þó
hafa þá reynslu að það getur ver-
iþ svolltiö þreytandi aö hláupa á
milli margra staba”.
„A upptalningu um nefnda- og
félagsstörf, sem þú hefur tekið
þátt I sést, að þú hefur mátt hafa
þig allan viö aö hlaupa. Tekur
þetta ekki glfurlegan tlma?”
„Jú og þaö verður oft lltiíl timi
til aö sinna fjölskyldunni og
áhugamálum. En einhvern veg-
inn hefur mér tekizt aö flækja
mér inn I allt mögulegt — þetta er
llklega arfleifö frá þeim tíma, er
ég var á Hagstofunni, en þá var
stööugt verið aö demba á mann
nefndastörfum. Stundum finnst
mér ég vera I allt of mörgu og
losa mig þá viö all.t, en svo byrjar
maöur aö gefa litla puttann og
fyrr. en varir er maður búinn aö
gefa alla hendina og þá er kominn
tlmi til að draga I land aftur. Nú,
meöan ég gegni rektorsstarfi,
verö ég aö reyna aö draga I land”.
Hreyfanleiki óviða
jafn nauðsynlegur
og meðal háskóla-
kennara
„En hvaö verður að rektors-
tlmabilinu loknu? Heldurðu að þú
veröir ánægöur I háskólanuirí eöá
breytir til?”
„Ég er ekkert feiminn við aö
endurtaka það, sem ég sagði við
nokkra kennara, þegar ég kom
hingab 1967, um aö þótt ég væri
kominn hingaö inn, væri ég alls
ekki búinn aö slá þvi föstu, að ég
yröi hér til lifstiðar. Min skoðun
er sú að óvlða sé hreyfanleiki jafn
nauösynlegur og meðal háskóla-
kennara. 1 hverri deild verða
jafnan að v^ra ungir menn, sem
eru meö þaö nýjasta I sinni grein.
En þaö veröa llka að vera gamlir,
rótgrónir kennarar, til að skapa
nauðsynlega festu. Til þess að
hægt sé aö taka nýja menn inn,
þarf að vera visst útflæði, og þá er
spurningin, hvert þessir menn
eigi að fara? Hér kem ég að máli,
sem ég hef oft rætt I minni deild,
þ.e. um hreyfanleika I starfi. Ég
tel að þaö væri mjög æskilegt að
innan opinbera kerfisins, og
reyndar einnig hjá einkafyrir-
tækjum, væri meiri hreyfanleiki
en nú er. Það getur hvorki verið
gott fyrir kerfið né einstakling-
inn, að ungir menn, sem komast I
háarstöður innan við þrltugt, sitji
þar alla ævi. Þeir þurfa þó auðvit-
aö aö verá þaö lengi að þeir geri
gagn. Mln skoðun er sú, að það
væri æskilegt að menn skiptu um
starf svona tvisvar til þrisvar á
ævinni”.
„Er skýringin á þvi aö háskóla-
kennarar sitja oft eins lengi I
stööum sínum og raun ber vitni
þá sú, aö þeir hafi ekki I önnur hús
aö venda?”
„Ofter þaö vafalaust svo. Menn
verba mjög sérhæfðir hér og geta
I mörgum tilfellum ekki fengið
störf við sitt hæfi annars staðar,
þótt þaö fari auðvitað mikið eftir
gréinum. Ég er alveg viss um, að
margir af kennurum háskólans
vildu gjarnan, þegar þeir eru
komnir um eða yfir miöjan aldur,
geta horfið frá kennslunni og
helgaö sig einhverju ööru, fen þeir
hafa ekki tök á þvi. Þetta er
áreiöanlega talsvert sálfræðilegt
vandamál. Og ekki bætir úr að
kennarar hafa haft mjög litla
möguleika á endurhæfingu. Þaö
eru engin ákvæöi um aö háskóla-
kennarar geti fengið frl á launum
til rannsókna eöa endurhæfingar,
eins óg til dæmis barnakennarar
geta fengið. Hér eru þvi fjölmarg-
ir kennarar, sem búnir eru aö
vera I 20 eða 30 ár og hafa aldrei
■ fengið frí, til að kynna sér
nýjungar I slnum greinum. A síð-
ustu árum höfum viö þó fengiö
fjárveitingu, sem nægir til þess
aö 2 eöa 3 kennarar geta á hverju
ári fengið frí á fúllum launum, en
fríiö er háö samþykki iríennta-
málaráöherra. Þégar fastir kenn-
arar sru 110 sést aö þetta dugir
skammt”.
„Stendur ekki til aö gera eitt-
hvaö^I þessu?”
„Viö ecum búnir aö samþykkja
Iháskólaráðistofnun sjóös, sem á
46 VIKAN 14. TBL.