Vikan - 19.05.1977, Síða 15

nýlega fundið bréf hjá manni
sínum, sem afhjúpaði ástarsam-
band er hann átti við unga frænku
hennar, Soffíu. En Siri var stolt
kona. Hún lét engan vita hvernig
henni var innanbrjósts eftir að hún
komst að þessu og henni heppnaðist
að þagga niður það sem hefði getað
orðið afbrags hneykslissaga. Nú
kom August — jafnaldri, sem
uppgötvaði strax gáfur hennar.
Hann ráðlagði henni að skrifa og
þýða leikrit. Hann hafði réttu
samböndin og vildi hjálpa henni. Til
að byrja með reyndu þau að telja sér
trú um að ekki væri um annað en
vináttu að ræða. En þegar leið að
hausti, gerðist nokkuð, sem breytti
öllu. August ákvað að fara til
Parisar og dvelja þar lengi. Hann
sagði Siri og Carl Gustaf, að hann
yrði að flýja frá konu, sem hann
elskaði, en yrði að gleyma. Þegar
Wrangel hjónin fylgdu honum til
skips, brast Siri skyndilega í grát,
faðmaði hann að sér og kyssti hann.
Og áður en skipið komst til
Danmerkur, féll August líka sam-
an.
Hann fór með hafnsögubátnum
til lands, reyndi að drekkja sér, lá
nakinn á klettunum í þeirri von að
veikjast. Hann vildi deyja frá öllu
saman, en hann fannst og var
borinn niður að næsta hóteli.
Kannski brosum við að þessum
rómantísku aðförum. En August
var aðeins 26 ára, þekktur rithöf-
undur sem hafði kröfur samtímans
stöðugt yfir höfði sér: Skrifaðu
meira og meira, betur og betur!
Hann var snillingur, sem gat ekki
dulið tilfinningar sinar. Einmana
ungur maður, sem frá unglings-
árum hafði þráð umhyggju og
félagsskap einhvers sem elskaði
hann. I annað sinn á stuttum tíma
var hann að byrja á ruglingslegu
sambandi við gifta konu. Bréf, sem
hann sendi Carl Gustaf nokkrum
dögum síðar, skáldlegt en nokkuð
ruglingslegt, hljóðaði þannig i
stuttu máli:
„Gleymið mér! Látið ekki fallega
heimilið ykkar eyðileggjast af illum
anda. Byrgið dyr ykkar fyrir
sorgum mínum, leyfið mér að fara”.
En Siri og Carl Gustaf vildu
endilega leika vini og örvuðu
August í að koma til Stokkhólms.
Fyrir hann, sem ekki gat leikið sér
að tilfinningum, hiýtur það að hafa
verið eins og að reyna að halda
jafnvægi á slakri línu yfir hyldýpi.
Hann fór aftur til Stokkhólms —
en hélt sér frá veislum Wrangels
hjónanna. Þess ó milli sendi hann
þeim iðrunarfull bréf, þar sem hann
baðst afsökunar á hinu dyntótta
skapi sínu. Hann bað þau enn-
fremur að lóta sig í friði. En í mars
1876 brestur allt hjó Siri. Hún
skrifar August 10-12 siðna löng
bréf, stundum nokkur á dag, sem
verða æ einlægari og opinskárri.
,,Ég elska yður eins og systir
elskar bróður sinn”, skrifar hún, en
heldur áfram siðar: ,,Er það synd að
mér þykir vænt um yður? —
Stundum finnst mér sem yður þyki
það — ég vil ekki trúa því og þó ég
tryði því — myndi þá skylda mín
þvinga mig til að skiljast við yður?
— Það get ég ekki, ég hef ekki mátt
til þess — álíka lítinn mátt og ég hef
til að fara frá honum eða barni
mínu. Það er það vandræðalega í
þessu öllu — ég elska ykkur báða —
og að skiljast við annan ykkar er
mér ekki mögulegt — ef annar
ykkar dæi, missti ég vitið af sorg.
Sunnudaginn 12 mars fær Siri
bréf:
,,Ég mun, ég mun missa vitið!
...Þá hef ég loks sagt yður þetta!
Nú ætla ég að taka jámgrímuna
burt — aðeins í smátima og sýna
yður og segja yður með titrandi
vömm og glóandi augnaráði að ég
elska yður! Ég verð að gera þetta,
annars dey ég — ég verð að krjúpa,
leggja höfuð mitt í fang yðar og
kyssa hendur yðar þúsund milljón
sinnum. Ég verð að segja yður að ég
elska yður, þannig að þér trúið því
og verðið hamingjusöm. Þér trúið
mér ekki...Ö, ég elska sál yðar —
hef ég ekki gert það? í eitt ár!
Reiðstu mér ekki vina!
Við höfum fengið hendur og
líkama til að láta tilfinningar okkar
i ljósi — hvernig gæti ég elskað
yður, ef ég hefði ekki séð tryggu
augun yðar, heyrt hina m.ildu,
hjartnæmu rödd. Ö, stundum óska
ég að ég væri elding sem umfaðmar
yður og gerir yður að engu, — ég
vildi vera sólin og baða þig i
geislum mínum — við verðum að
hittast. ”
Næsta dag hittust þau á laun i
einum sala Þjóðminjasafnsins. Og
kvöldið eftir hittust þau aftur í
kvöldverðarboði hjá góðum vinum.
August las upphátt, meðal annars
kvæðið „Excelsior” eftir Long-
fellow. Hann las öll níu erindin með
sinni lágu, mildu röddu, án þess að
líta af Siri, sem sat föl og næstum
dáleidd. Var Sirri farin að sjá, að
það var enginn vegur til baka að
systurástinni? En var þetta alvara
af hennar hálfu? Var hún að hefna
sín gagnvart Carli Gustaf, sem ekki
einu sinni reyndi að hylja samband
sitt við Soffíu? Soffía bjó hjá
Wrangel hjónunum, og það gramd-
ist August.
„Hann, þetta fifl, fátækur eins
og ég, ón framtíðarvona, hann
getur veitt sér þann munað að hafa
tvær hjákonur, ó meðan ég,
hæfileikamaður og stórmenni fram-
tiðarinnar, engist sundur og saman
i eldi míns heita blóðs.”
Hvað eftir annað bað August
hafði sent frá sér leikritið „Mester
Olof”. Hér fann hún manneskju
sem hafði til að bera sama kraft,
hugrekki og hreinskilni og hún
sjálf. Hvers vegna ekki að bjóða
honum heim? Siri dýrkaði sam-
kvæmislifið og hafði tíma til að
stunda það. Hún skipti sér ekki
mikið af húsverkunum og lét
vinnukonur sínar sjá um þau. í
samkvæmum var Siri ávallt hrókur
alls fagnaðar, hvort heldur hún var
gestur eða gestgjafi.
Allir töluðu um August Strind-
berg. Hann var bljúgur og ófram-
færin, en vingjarnlegur og ótrúlega
heillandi. Vissulega var hann af
alþýðufólki kominn, en um leið og
hann birtist einhversstaðar, var
eins ug allir aðrir hyrfu í skuggann.
En August kom ekki heim til
Wrangels hjónanna, þó þau byðu
honum hvað eftir annað. Kannske
vildu fleiri frúr „gylla” sali sína
með nærveru hins 25 óra gamla
„spennandi” rithöfundar. En ör-
lögin ætluðu þeim að hittast.
Sumardag einn mættust þau af
tilviljun á götu. Þau þekktu hvort
annað. Vissu þau að allt myndi
breytast eftir þennan fund? Hvern-
ig litu þau annars út?
Siri var grönn og hreyfingar
hennar fallegar. Ljóst hár hennar
liðaðist um ennið og myndaði
fallega umgjörð um hin djúpu augu
hennar. Augun virtust svört við
lampaljós en voru dökkblá i
dagsbirtu. Hún leit beint á þann
sem hún mætti, óhrædd og næstum
barnaleg. Munnur hennar var
frekar stór og hún var oftast
brosandi. Hún talaði með sterkum
finnskum hreim, sem flestum
fannst heillandi.
August var hærri en hún,
herðabreiður og bar sig vel. Augun
voru grá og rannsakandi, hárið
brúntogþykkt. Hann hafði fallegar
hendur, og klæðnaður hans var
íburðarmikill. Þau staðnæmdust
móti hvort öðru. Siri mætti
hinu alvarlega augnaráði hans,
muldraði nokkur vinsamleg orð
varðandi „Mester Olof” og bað
hann að koma heim til þeirra hjóna
eitthvert kvöldið.
August stóð og horfði á eftir Siri,
sá bláa sjalið hennar flökta í
vindinum. Hún leit ekki við.
Siri fékk það sem hún vildi.
Nokkrum dögum síðar kom August
Strindberg. Hann varð fljótlega
góður vinur þeirra hjóna. Sennilega
hefur andrúmsloftið verið þrungið
spennu strax frá upphafi. August
hafði nýlega átt stormasamt ástar-
ævintýri með giftri konu. Siri hafði
t