Vikan - 19.05.1977, Side 16

hana um að segja manni sínum allt,
en hún neitaði. Kannske var hún
hrædd við hin gifurlegu umskipti í
skapi Augustar, en sveiflaðist frá
auðmýkt til reiði, frá góðmennsku í
ruddaskap, frá áhyggjuleysi í
örvæntingarfulla hræðslu.
En þegar Carl Gustaf loks fékk að
vita hvaða tilfinningar eiginkona
hans og August Strindberg báru til
hvors annars, tók hann því með ró.
Liðsforingi varð að hugsa um
virðuleika sinn. Hann og Siri
ákváðu að þau þrjú skyldu vera
vinir sem áður.
Nei, slíkur leikur átti ekki við
August. Hann skrifaði Carl Gustaf:
,,...ég get aldrei hitt ykkur aftur —
það yrði bara til að kynda undir
hinn mikla eld — og vera stöðug
móðgun við þig — og ætti ég að
fara að móðga þig? Aldrei! Ég get
ekki hræsnað lengur — ég elska
hana af lifi og sál — en ég elska
einnig þig og barnið þitt!”
En August gat ekki gleymt Siri!
Nokkrum dögum síðar skrifaði
hann:
,,En hvernig get ég séð þig? Eg
set ekki ruddaskap manns þíns fyrir
mig lengur...er nokkurt vit í því
hjá okkur að sitja eins og þjófar
heima hjá þér? Viltu að hann
misbjóði mér svo að ég geti ekki
svarað fyrir það sem gerist,
kannske það versta? Blóð mitt er
ekki alltaf svona rólegt!” Byrjun
bréfa hans þetta vor, tala sinu máli:
,,Elsku litli æringinn minn”, Elsku
litli gimsteinn,” ,,Ástin mín, kær-
ust allra.”
Og svo 13. april 1876:
„Satans ljóska!
í Guðs bænum! Leyfðu mér að
hitta þig i kvöld. Leyfðu mér að
krjúpa fyrir þér!”
Þetta var sama dag og Carl
Gustaf og Siri fóru til lögfræðings
til að fá skilnað. Það að Siri var í
bréfinu kölluð „Satans ljóska”
getur haft þá skýringu að nokkru
áður hafði hún sagt við August
,,það koma þær stundir þegar ég
get verið hinn versti Satan.”
Nokkrar línur frá Siri:
,,Minn, minn! minn! og engrar
annarrar! Ef nokkur vogar sér að
koma nærri þér, skal ég klóra úr
honum augun. — Ef ég hefði þig
hér, fengir þú langan, heitan koss!
Komdu samt ekki — við verðum að
vera skynsöm...
Allt vorið og sumarið reyndi Siri
að halda báðum mönnunum, öll
þrjú áttu að vera vinir og láta eins
og ekkert hefði í skorist. Þrátt fyrir
hið óskipulega einkalif sitt var
Strindberg mjög framkvæmdasam-
ur. Auk þess að vera aðstoðarmaður
við Konunglega bókasafnið skrifaði
hann óteljandi greinar fyrir lista-
siður dagblaðanna. Hann endur-
bætti ,,Mester Olof”, var Stokk-
hólms fréttaritari fyrir Dagblað
Helsingfors, og hafði i huga að
byrja á nýju dagblaði. Hann
athugaði einnig möguleikana á að
koma sér upp sinu eigin leikhúsi,
þar sem Siri gæti leikið í leikritum
hans. Þegeu- Siri valdi þann kostinn
að eyða lífi sínu með August
Strindberg, gat hún loks náð
takmarki sínu — að verða leikkona.
Hún byrjaði í taltimum til að losna
stokkið frá Bláfjöllum til Himalaya,
mér finnst ég vera sem kókospálmi
við Amazonfljótið, fellibylur sem
lætur bresta í Andesfjöllunum, en
ég lifi allt af, því það er ungt birki-
tré hátt uppi milli Kolmgarden og
Stadjan, sem ég elska.og það elskar
mig! Elskaðu mig alltaf, annars bít
ég þig á barkann svo þú deyjir. —
Þinn Romeo.”
Það væri rangt að líta ekki einnig
láta kaffikvörnina meda svo það láti
i eyrum eins og fegursta tónlist —
ég fer á torgið og kaupi kartöflur, en
hyl þær með blómum.”
I miðjum æfingum fyrir frum-
sýningu Siriar, dó Sigrid litla, en
aðeins 14 dögum siðar kom Siri
fram í fyrsta sinn og fékk góða
dóma. Og loksins, 30. desember
1877, klukkan hálf átta að kvöldi,
giftu Siri og August sig að heimili
Þetta er gömul mynd af Strindberg og Siri meðan allt lék í lyndi.
við finnska hreiminn og fékk loforð
um hlutverk innan skamms. Lítill
timi var aflögu fyrir dótturina
Sigrid, sem var orðin heilsuveil.
En August krafðist mikillar
umönnunar af Siri. Þegar hún
skrapp í ferðalag með móður sinni
og frænku, fékk hún örfáar línur frá
honum: ,,Ef ég fæ ekki að koma til
þín í dag eða seinnipartinn á
morgun, þá mun ég skjóta alla
niður á Drottningargötu og jafna
Ladugárdslandið við jörðu! — Þú
skalt vera góð við mig, því án þín
lifi ég aðeins hálfu lífi!”
Siri elskaði leikhúsið, en hvom af
þessum tveimur mönnum elskaði
hún í raun og veru? Kannski vissi
hún það ekki sjálf. Þau fáu bréf,
sem hafa fundist frá þessum tíma,
bera vitni um hugarangur og
næstum bamalega ósk um að fá að
halda þeim báðum.
,,Þú elskar mig — ekki satt? —
Ö, hversvegna, hversvegna elskar
hann mig ekki, hann sem var
eiginmaður minn, hann sem var
skyldugur til þess? Ég'held ég muni
elska hann áfram. Já, það mun ég
gera, en ég elska þig líka. Ö! Hvers
vegna get ég ekki elskað ykkur báða
— er mikil ást synd?”
En August var ekki í vafa: ,,Mér
finnst ég vera sterkur eins og
afriskt ljón, mér finnst ég geta
Atriði úr leikritinu Nótt ástmeyjanna eftir Per Olov Enquist. Erllngur
Gislason sem Strindberg, Kristbjörg Kjeld sem Marie Caroline David og
Hega Bachmann sem Siri von Essen.
á bréf sem var mun raunverulegra:
„0, vitið þér ekki að ég á
töfrasprota sem þurrkar vatnið á
klöppunum — að ég get skapað list
úr engu ef því er að skipta. Ég skal
sínu. Brúðkaupsgestir vom nokkrir
vinir — og Carl Gustaf Wrangel.
August hafði sterkan vilja, en
Siri var samt sú sterka. Eða
kannski var það hann sem elskaði