Vikan - 09.08.1979, Blaðsíða 6

Börn drykkjusjúkra
Mikið er drukkið. Áfengi hefur verið sá
vimugjafi sem fólk hefur notað mest af
öllum vímugjöfum frá alda öðli. Áfengi er
bæði notað í gleði og sorg.
Hina lærðu hefur lengi greint á um hver
sé það sem kallað er drykkjusjúkur. Sumir
álíta að drykkjusýki sé sjúkdómur eins og
hver annar líkamlegur sjúkdómur. Aðrir
halda þvi fram að drykkjusýki stafi af þjóð-
félagslegum ástæðum og þær valdi því að
stöðugt fleiri leiti á náðir áfengisins.
í dag er ekki til skilgreining á áfengissýki
sem allir geta verið algjörlega sammála um.
Til þess er málið allt of flókið. En hvort sem
menn álíta að áfengissýki sé af líffræði-
legum toga spunnin eða félagslegum og
geðrænum, eru sennilega allir sem eitthvað
þekkja til fyrirbrigðisins sammála um einn
hlut. Það er: Ofneysla áfengis skaöar miklu
fleiri einstaklinga en ncytandann sjálfan.
Það er oft talað um að minnst 3-4 ein-
staklingar líði fyrir ofneyslu eins. Börn
iiOd sérstaklega fyrir áfengisneyslu foreldr-
anna. Þeim hefur hins vegar ekki verið veitt
sérstök athygli í þessu sambandi. Þau hafa
oft með réttu verið kölluð „gleymd börn”.
Drykkja og drykkjusýki
Það er smám saman farið að líta á
drykkjusýki sem eitt alvarlegasta vandamál
sem við er að etja á Norðurlöndum. Það er
líka staðreynd að almennt hefur drykkja
aukist mikið, svo að segja hjá öllum aldurs-
hópum.
Það tekur einstaklinginn mislangan tíma
að missa stjórn á áfengisnotkun sinni. Hér
áður fyrr var oft talað um drykkjusýki
þegar einstaklingurinn var svo háður
áfengi að líkamleg og andleg heilsa hans
var í hættu og þegar félagsleg og fjárhags-
leg staða varð eða átti á hættu að verða
fyrir barðinu á áfengisneyslu.
Áfengisnotkun getur hins vegar komið
fram í ýmsum myndum. Það er t.d. hægt
að tala um sálræna vanabindingu í sam-
bandi við áfengisneyslu. í slíkum tilvikum
er lítil tilhneiging til að auka skammtinn,
og það koma ekki fram fráhvarfseinkenni
þegar einstaklingurinn hættir drykkju.
í alvarlegri tilvikum, eða þegar áfengið
stjórnar einstaklingnum en ekki öfugt, er
bæði um að ræða sálræna og líkamlega
bindingu við efnið. Einstaklingurinn hefur
þá bæði ómótstæðilega þörf fyrir meira og
meira áfengi og fráhvarfseinkenni ef hann
hættir.
Fáar rannsóknir
á börnum drykkjusjúkra
Börn eru þögull hópur. Börn eru hinn
rétti þögli meirihluti. Þau láta ekki í sér
heyra þrátt fyrir að þau séu sárþjáð andlega
eða líkamlega. Börn eru ein um reynslu
sína, þau opinbera hana ekki svo auðveld-
lega fyrir öðrum. Þau bera harm sinn í
hljóði og sýna ef best lætur einhver ytn
einkenni sem fólk gjarnan kallar hegðunar-
einkenni. Slík einkenni eru oft eðlileg
viðbrögð við innri vanlíðan og togstreitu.
Börn hafa að miklu leyti gleymst í
rannsóknum á drykkjusýki. Menn hafa að
vísu t.d. sýnt þvi fremur mikinn áhuga, að
það sé samband á milli skaddaðs fósturs og
áfengisnotkunar móður á meðgöngutíma.
En sálræn reynsla og reynsla barna af
drykkjusýki foreldra hefur Iítið verið
rannsökuð.
Afleiðingar drykkjuskapar
fyrir börn
Finnar hafa átt við mikil áfengisvanda-
mál að stríða og þeir standa framarlega í
rannsóknum á áfengisvandamálum. Þeir
hafa í auknum mæli veitt því athygli að
böm hafa gleymst í rannsóknum á áfengissýki.
Finnski sálfræðinjgurinn Ingalill Öster-
berg sem var hér á íslandi í sambandi við
norræna ráðstefnu sálfræðinga, Barn 79,
gerði grein fyrir hvernig rannsóknir á börn-
6 Vikan 32. tbl.