Vikan - 22.10.1987, Qupperneq 30

hvert erindi hans væri. Hann sagði þá, að
hann væri ekki að hringja til mín sjálfs sín
vegna, heldur vina sinna. Hann greindi mér
síðan frá því, að þessir vinir hans væru ung
hjón, sem ættu heima ekki allfjarri heimili
mínu. Þau væru nýbúin að kaupa sér nýtt
húsnæði, sem þeim hefði lengi dreymt um
að eignast. Þetta var timburhús, sem hafði
verið gert fallega upp og var mjög snoturt á
að líta. Þau hefðu nú búið í þessu húsi í
nokkra mánuði, en nú væri svo komið, að
þau væru farin að velta því fýrir sér að reyna
að selja það aftur, þótt þau væru mjög
ánægð með húsið. Ég spurði nú manninn í
símanum hvers vegna hann væri að snúa sér
til mín með þetta mál. ,Já, það er von að þig
fúrði á því,“ sagði hann, „en nú kem ég að
því hvers vegna hjónunum hefúr snúist
svona hugur. Ástæðan er nefnilega sú, að
það er svo reimt í húsinu, að konan er skelf-
ingu lostin, þannig að hún hefur stundum
orðið að hringja til mannsins síns þar sem
hann vinnur og biðja hann í öllum bænum
að koma strax heim, því hún þori ekki að
vera ein heima. Þetta færðist smám saman
svo í aukana, að maður hennar fór að óttast
um að hann kynni að missa atvinnuna, ef
þessu héldi áfram. Þess vegna voru þau farin
að velta því fyrir sér, hvort þau ættu ekki að
flytja úr þessu húsi og reyna að fá sér eitt-
hvert annað húsnæði." Og svo bætti maður-
inn í símanum við: „Þú getur ímyndað þér
hvernig þeim líður.“
,Já, en hvert er þá erindi þitt við mig?“
,Ja, það er vitanlega að biðja þig að losa
hjónin við þessa hræðilegu reimleika, ef þú
getur“.
,Já, en ég hef aldrei reynd neitt slíkt áður.
Þið hljótið að geta fundið einhverja merkari
menn en mig til slíks verks.“
,Já, en það hefúr verið reynt, án nokkurs
árangurs. Hjónin hafa þegar beðið tvo
kunna presta um þetta, en þeir gátu ekki
náð neinum árangri." Svo sagði maðurinn
mér í símanum hvaða klerkar þetta hefðu
verið og bætti svo við:
,Já, það var einmitt sá sem síðar reyndi,
sem sagði við hjónin þessa setningu áður en
hann fór: „Þið ættuð að reyna að leita til
Ævars Kvarans.“
egar hér var komið máli vissi ég, að ég
átti að reyna þetta. En það er tilfinning
sem mjög hefúr vaxið með mér þessi ár,
sem ég hef fengist við að hjálpa fólki. Þessi
tilfinning um vissu, án þess að færa nokkur
rök fýrir henni. Ég sagði því þessum vini
hjónanna (en hann hafði gefið mér upp
heimilisfang þeirra), að vænta mín í heim-
sókn næsta flmmtudag kl. 17. Svo skyldum
við sjá til hvernig færi.
Ég kom svo til þeirra á tilsettum tíma. Eft-
ir að ég hafði hringt dyrabjöllunni kom til
dyra ung kona, sem ég taldi vera húsffeyju.
Hún bauð mér að ganga inní stofú og settist
ég þar í sófa nokkurn, en hún settist við hlið
mér. Eiginmaður hennar tók sér sæti á stól
gegnt okkur. Þá snéri frúin sér að mér og
sagði: „Þú ert Ævar Kvaran, er það ekki?“ Ég
svaraði: ,Jú, það er nafn mitt.“ Þá sagði hún
mér til allmikillar undrunar þetta: „Eg held
að rétt sé að ég tali hreinskilnislega við þig.
Ég er vön að koma til dyra eins og ég er
klædd. Ég vil bara byrja á því að segja þér,
að ég hef heyrt í þér bæði í útvarpi og blöð-
um og vil taka það strax fram, að ég tel
skoðanir þínar á spíritisma, lífi eftir dauð-
ann og þess háttar algert þrugl. Ef þér líkar
þetta ekki, þá vil ég taka ffam, að þér er auð-
vitað frjálst að fara héðan þegar í stað, ef þér
þóknast."
Mér þótti þetta eftir atvikum vægast sagt
skrítnar móttökur. En ég sagði við stúlkuna:
„Góða mín, heldurðu virkilega að ég reiðist
þér fyrir að hafa aðrar skoðanir en ég? Ekk-
ert er eðlilegra. Mér dettur því ekki í hug,
að setja nokkur skilyrði fýrir tilraun minni
til þess að hjálpa ykkur. Það væri hins vegar
í fúlkominni andstöðu við skoðanir mínar.
En nú skulum við taka til umræðu það sem
máli skiptir í þessu sambandi og til þess að
þú trúir mér betur vil ég segja við þig, að ég
áfellist þig ekki fýrir það sem þú sagðir um
skoðanir mínar. Þvert á móti dáist ég að
óvenjulegri hreinskilni þinni, sem ég tel til
kosta."
Síðan hófúst samræður okkar um fýrir-
bærin, sem svo mjög ollu henni ótta.
Hún kvaðst sjá fyrir sér konu nokkra jafút á
degi sem nóttu og svipur hennar væri svo
hræðilega ógnvekjandi, að hún gæti ekki
lýst því. Ég þóttist af þessu skilja, að hún
væri rammskyggn. Ég spurði hana þess
vegna, hvort hún vissi til þess að nokkrir
ættingjar hennar væru skyggnir. Jú, hún hélt
það nú. Bæði móðir hennar og ein systir
hennar. Ég sagði þá við hana, að það hlyti að
vera henni talsverð huggun í þessu mótlæti,
að eiga svo nákomin skyldmenni, sem full-
komlega skildu aðstöðu hennar. En þá kom
frúin mér ennþá einu sinni algjörlega á
óvart. Hún sagði: „Ég tala ekki við þær.“ Ég
spurði undrandi: „Hvers vegna?" „Þær eru
báðar kolvitlausir spíritistar."
Við þessi orð varð mér ljóst, að hér var
um sérstaka manngerð að ræða. Sú stefna
sem þessi kona aðhylltist leit á hvers konar
sálræn fýrirbæri sem hjátrú eina og vitleysu.
Hún komst þess vegna í þá erflðu að-
stöðu, að vera sjálf gædd sálrænum hæfileik-
um, eins og móðir hennar og systir, en það
kom ekki heim við þá róttæku stefnu sem
hún annars aðhylltist, sem sennilega var
pólitísk. Það eru ekki allir gæddir hæfileika
til að sameina í sjálfum sér jafn ólíkar
skoðanir og til dæmis og kommúnisma og
spíritisma, eins og Þorbergur heitinn Þórð-
arson.
w
Eg spurði hana svo nákvæmar um þessa
sýn, sem ásótti hana dag og nótt. Þarna
sat hún við hliðina á mér í sófanum. Bað ég
hana að vera rólega og óttalausa, hvað sem
hún kynni að sjá, því ég væri við hlið hennar
og myndi veita henni fulla vernd. Ekki leið
á löngu áður en hún tók að stirðna upp og
greip um leið sterku taki í handlegg mér.
Mér varð litið til hennar og sá þá að augu
hennar stóðu á stilkum og mikill skelfingar-
svipur færðist yfir andlit hennar. „Hún er
komin,“ sagði hún og benti á vegginn á móti
okkur. Ekki var um að villast að stúlkan sá
eitthvað, sem vakti mikinn ótta hjá henni.
Sjálfur sá ég hins vegar ekki neitt, því ég er
ekki skyggn. Ég bað hana að reyna að vera
rólega. Ekkert illt myndi henda hana. Eftir
nokkra stund fann ég að takið á handlegg
mínum linaðist og mesti óttasvipurinn rann
smám saman af andliti hennar. Að lokum
sagði hún: „Hún er farin." Þegar hún hafði
að mestu náð sér aftur hélt ég áffarn að ræða
við hana um þessar sýnir og hvar þær birt-
ust helst. Eins og hún hafði áður tjáð mér
gerðist það orðið bæði á nótt og degi. Einna
verst var henni orðið við þessar aðsóknir á
daginn, þegar hún var að vinna húsmóður-
störf sín í eldhúsinu. Ég ákvað því að byrja
þar. Ég sagði konunni að nú færi ég framí
eldhús og kynni að vera þar um stund, en
bað hjónin bæði að vera kyrr inní stofunni
og trufla mig ekki undir neinum kringum-
stæðum. Bíða þangað til ég kæmi aftur inn
til þeirra. Ég leit ósjálffátt á klukkuna á
veggnum um leið og ég stóð upp og fór
framí eldhúsið, og festi mér í minni hvað
klukkan var. Þegar ég var kominn í eldhúsið
settist ég á koll sem þar var og beið átekta.
Ég tók það fram áðan, að ég er ekki skyggn.
Hins vegar hefúr varurð mín mjög aukist
undanfarin ár. Það sem ég á við með því er
það, að ég verð greinilega var við það hvort
ósýnileg vera er nálægt mér eða ekki.
w
Eg hafði ekki setið lengi á eldhúskollinum
áður en en ég fann þessa tilfinningu,
sem ég þekkti svo vel um það, að hér var
einhver sem ég sá ekki nálægur. Þegar þetta
gerðist var mér þegar orðið ljóst, að vera
þessi, sem ónæðinu olli, væri látin mann-
eskja. Það þýðir ekki að spyrja mig, hvernig
ég hafi vitað það, ffekar en að spyrja mann,
hvers vegna hann sé skyggn. Mér var einnig
ljóst, að þessi vera væri að villast og vissi í
rauninni ekki hvað hún væri að gcva. Hér
var því um að ræða veru, sem ekki gerði sér
ljóst að hún væri dáin. Hjarta mitt fylltist
strax samúð með henni og ég ákvað að
reyna að hjálpa henni líkt og viiluráfandi
manneskju, sem ég mætti á vegi mínum. Ég
útskýrði fyrir henni, að hún væri dáin, eins
og það venjulega væri kallað, en gerði sér
ekki grein fýrir því. Ég sagði þessum þögla
og ósýnilega hlustanda mínum, að það, sem
venjulega henti flesta sem dæju, þegar þeir
kæmu á hinar nýju slóðir væri að ástvinir
eða aðrir, sem látnir væru á undan þeim
tækju á móti þeim og aðstoðuðu þá til þess
að átta sig á hinum nýju kringumstæðum.
Það væri einkum eitt, sem hindrað gæti
möguleika á slíkri hjálp, en það væri jarð-
bundinn hugsunarháttur. Hann gerði vinum
ómögulegt að komast að hinum nýkomna.
Hún hefði vafalaust af einmitt þeim ástæð-
um misst af slíkri hjálp, því vafalaust væru
foreldrar hennar eða aðrir vinir komnir í
þetta nýja umhverfi. En þeir hefðu ekki
getað komist í huga hennar sökum jarð-
bundins hugsunarháttar hennar. Það væri
engan veginn of seint að breyta þessu. Til
þess þyrfti hún að breyta nokkuð hugsunar-
hætti sínum og skýrði ég henni frá því með
hverjum hætti hún gæti það. Hún væri nú á
villigötum. Hún væri að eyðileggja lífsgleði
ungra hjóna, sem áreiðanlega hefðu aldrei
gert neitt á hennar hluta meðan hún lifði.
Eg sagðist einnig vita, að henni væri þetta
ekki ljóst. Ég sagði henni líka, að það sem
væri að henda hana væri engan veginn neitt
einstakt, því það væri fjöldi manns, sem ætti
við slíka erfiðleika að etja, sökum algjörrar
vanþekkingar og reyndar vantrúar á því, að
nokkurt líf væri að þessu loknu.
Þannig hélt ég áffam að tala við hana og
reyndi að gera það með hlýrri samúð. Þessu
hélt ég áfram þangað til ég taldi að nóg væri
komið. Ég kvaddi hana því með hlýju og
óskaði henni alls góðs. Ég leit ekki á klukk-
30 VIKAN