Vikan - 19.10.1989, Blaðsíða 13

5AMBUÐIN
— Er sú skoðun algild?
jrNei, alls ekki. Stundum eru hjón farin
að hata hvort annað svo mikið að hvorki
þau né börnin geta afborið það lengur.
Hatrið er mannskemmandi og getur haft
djúp áhrif, ekki síst á börn. Börn geta ekki
þrifist í hatri. En við tökum ekki ákvörðun
um skilnað. Við reynum að gera fólki grein
fyrir afleiðingum skilnaðar, að það verði ef
til vill ekki eins ánægt eftir á og það
heldur. Bahá’íar líta á skilnað sem neyðar-
úrræði, ekki sem auðvelda lausn. Við reyn-
um að hjálpa - fólk þjáist yfirleitt mikið
við skilnað — ef fólk hefur til dæmis búið
saman í 15 ár hefúr það upplifað margt
sem ekki verður aftur tekið, ekki eins og
hlutirnir sem maður getur pakkað niður
og tekið með sér, og því tapar maður
miklu.
Hreinsar andrúmsloftið að
láta allt flakka
Þegar fólk kemur til okkar segjum við
því oft að það eigi í erfiðleikum vegna þess
að það ræði ekki saman. Það á oft í miklum
sálrænum erfiðleikum vegna þess að það
segir hvort öðru ekki frá því neikvæða,
heldur byrgir það innra með sér. Ef fólk
getur ekki létt á neikvæðum tilfinningum
sínum við maka sinn þa þarf það að burð-
ast með þær og þær valda mikilli óham-
ingju. Fólk hefur ekki lært að tjá sig, Þetta
á ekki síst við um íslendinga. Þið eruð
of lokaðir og þið viljið helst ekki sýna
ykkar neikvæðu hliðar. ítalir eru til dæmis
algjör andstaða. Þar er allt látið flakka og
ítalska hjónabandið er ffægt fyrir hávær
rifrildi. Stormurinn hreinsar oft andrúms-
loftið! Svisslendingar eru svipaðir fslend-
ingum að þessu leyti. Móðir mín, sem er
bandarísk, er miklu opnari. Þið fslendingar
eruð mjög djúpvitrir en Bandaríkjamenn
eru það oft ekki! Það kraumar margt í
ykkur, en kemur ekki svo létt upp á yfir-
borðið. Þið eruð einnig svo spör á handa-
hreyfingar og svipbrigði og það er eins og
ykkur sé ekkert gefið um að snertast. Ég
held að það skipti afar miklu máli í hjóna-
bandi og fjölskyldusamböndum að snert-
ast án þess að það sé á kynferðislegan hátt.
Ég fiest mikið við kynferðisleg vandamál
fólks og eitt af því sem helst skortir er
blíða, eðlileg og einlæg blíða, milli hjóna
og milli foreldra og barna.
Fólki er oftast illa við ofsa og ofbeldi,
ekki síst hér á íslandi og það metur friðinn
mjög mikils og er tilbúið að fórna miklu
fyrir að fá ffið. En afleiðingarnar eru oft
alls ekki ffiður heldur þvert á móti. Mann-
legt eðli er ófullkomið, en við viljum oft
loka galla okkar úti. Við verðum að takast
á við þá. Ef við látum sem við séum full-
komin þá hefur það í för með sér mikla
óhamingju. Oft er þetta kallað stolt. Því
betur sem foreldrarnir geta gert ungling-
unum grein fyrir því að þeir eru ekki full-
komnir, en eru allir af vilja gerðir að bæta
sig, því líklegra er að ffiður ríki milli for-
eldra og unglinga. Fjölskyldan gengur í
gegnum visst lærdómsskeið og það skeið
felst í því að foreldrarnir brjóta odd af
oflæti sínu, ef svo má segja, og standa jafti-
feetis unglingunum. Þeir verða að geta sýnt
að þeir eigi sjálfir í erfiðleikum og efist um
ýmislegt, þeir þurfa ekkert að halda því
ffam að þeir séu vondir, heldur einfaldlega
að þeir viti ekki alltaf allt og jafnvel spyrja
unglingana álits.“
Móðurást oft eigingjörn og
rómantísk ást skáldskapur
í fyrirlestri sínum fjallaði Agnes ítarlega
um gildi þess að karlar og konur lifðu í
jafhrétti. „Karlar og konur eru félagar,"
sagði hún. „Eyki, eins og tveir hestar sem
draga sama vagninn." Samvinna skiptir
miklu máli. Hin aldagamla verkaskiptin,
það er, karlar sjá um útiverkin og konur
inniverkin, á ekki lengur við. Karl og kona
eiga þess í stað að hjálpast að. Verksviðin
geta verið ólík, að minnsta kosti um tíma
meðan börnin eru ung og konan hefur þá
mikilvægu hlutverki að gegna. En feður
gegna einnig stóru hlutverki í uppeldi
barna. Þá skiptir ef til vill ekki mestu hve
mikið eða lengi faðirinn er með barni sínu,
heldur hvemig hann ver þeim tíma. Agnes
segir kvenfrelsishreyfinguna hafa leitt í
Ijós mikla getu og færni kvenna, en konur
séu margar hverjar enn of háðar körlun-
um. Hún kveðst hafa mikið álit á íslensk-
um konum. „Þær virðast mjög vel mennt-
aðar, færar og kunna sig vel.“
Agnes leggur áherslu á að virðing og
vinátta verði að ríkja innan fjölskyldunnar.
Hver einasti fjölskyldumeðlimur verður
að njóta jafnrar virðingar, einnig börnin.
„Ef við þroskum þessa virðingu þá tökum
við skoðanir annarra alltaf með i reikning-
inn. Ef foreldrar virða ekki börn sín, getur
það haft afar neikvæðar afleiðingar." Síðast
en ekki síst nefndi Agnes gildi ástarinnar.
„Ástin er besta húsráðið," segir hún.
— Þú fjallaðir mikið um ástina í fyrir-
lestrinum þínum og sagðir að hún hefði
margar hliðar?
„Ég tel ástina ekki vera það sem við álít-
um hana oft vera. Ástin birtist í mörgum
myndum. Hún er ekki bara tilfinningamál
heldur mótast og af hugsunum og gildis-
mati. Við höfum ýmsar hugmyndir um ást-
ina, til dæmis móðurást og rómantísk ást,
en mér er satt best að segja lítið um hvort
tveggja gefið. Móðurástin getur oft orðið
mjög eigingjöm, stjórnast af eðlishvöt og
ég held að manneskjurnar eigi ekki að láta
eðlishvötina eina ráða gerðum sínum.
Rómantísk ást er skáldskapur, hún er ekki
raunveruleg og er líka síngjörn. Manneskja
sem er haldin rómantískri ást treður
ákveðinni ímynd upp á þann sem hún
elskar og ef hinn heittelskaði getur ekki
staðið undir þessari ímynd verða afleið-
ingarnar skelfilegar. Fólk lærir ekki að
þekkja hvert annað eins og það er í raun
og vera. Fyrir mína parta tel ég okkur vera
allt of sterkt mótuð af þessari rómantísku
hugmynd og hún á þátt í mörgum hjóna-
skilnuðum — fólk þekkist ekki raunveru-
lega. í Bahá’í-trúnni er mjög mikilvægt að
fólk vandi vel makavalið, ekki bara að það
sé ástfangið heldur að það kynnist vel
skapgerð og gildismati tilvonandi maka og
fjölsky'Idu hans.
Ástin felst í því að reyna að skilja að-
stæður, skilja manneskjurnar og þekkja
sjálfan sig. Það getur borið vott um ást að
láta ekki undan, til dæmis óskum barn-
anna, og það er ekki ást að vera sífellt að
skammast í þeim. Börnum er spillt vegna
þess að foreldrarnir vilja stöðugt gera
þeim til hæfis. Það er hlutverk foreldranna
að mennta bamið og menntun felst ekki í
því að láta sífellt undan því og gera þvi til
hæfis. Það er ekki eiginleg ást, heldur ást
sem sprettur af efinishyggjunni. Þreyttir
foreldrar láta undan og gefa börnum sín-
um alla hluti. Foreldrar á íslandi þurfa oft
að vinna langan vinnudag og hafa því enga
orku afgangs til að mennta börnin. En efh-
ishyggjan rekur fólk oft til að vinna meira
en það raunverulega þarf. Það gerir sér
ekki grein fyrir hver eru hin raunverulegu
verðmæti tilverunnar. Ég tel að þegar fólk
hefur efhisleg gæði í fýrirrúmi dragi
það úr því máttinn á vissan hátt. Það verð-
ur svo þreytt og þjakað af þessari skyldu
að vinna mikið og keppa við aðra. Fólk
gerir sér oft ekki grein fýrir þessu — ég hef
talað við marga íslendinga og þeir eru
snillingar í að réttlæta þessa miklu vinnu
sína. Ég þekki þetta vel vegna þess að
Svisslendingar eru eins — Svisslendingar
eru vinnusjúkir. Þetta er skaðlegt, mjög
skaðlegt, ekki síst fýrir fjölskylduna. Fólk
kann ekki lengur að vera saman. Að sitja
saman fyrir framan sjónvarpið eru ekki
samskipti. Ég tel að það þurfi að rækta
sambandið innan fjölskyldunnar hvern
einasta dag. Það getur verið erfitt verk, en
ber árangur."
21.TBL. 1989 VIKAN 13