Vikan - 23.07.1992, Blaðsíða 34

milljónir guða. Þar er þorpsguðir, jafnvel heimilis-
guðir. Samt er bara til einn Guð, Brahma, jafnvel
hjá þeim. Allir guðir eru mismunandi birtingar á
Brahma. Margir halda að ég sé hindúatrúar af því
ég hef verið á Indlandi en ég hef alltaf varað við
hindúismanum, ekki vegna hugmyndanna því
þær eru, fræðilega séð, sex heimspekiskólar.
Hindúisminn sem þjóðfélagsform er það ömur-
legasta mannlíf sem til er á jörðinni. Þar eru
barnagiftingar. Þar er ætlast til að tvítugar stúlk-
ur brenni sig á báli við útför eiginmannsins. Ef
ekkja brennir sig ekki á báli er hún hræðilega hart
leikin. Þar er afskaplega lítil samúð með fólki
sem má sín lítils vegna þessarar grimmu stéttar-
skiptingar sem byggist á þeirri lygasögu að
mennirnir sé misjafnt skaþaðir. Sagt er að bram-
anir hafi verið skapaðir úr munni Guðs, aðallinn
úr höndunum, kaupmenn og stórbændur úr lend-
unum en verkalýðurinn úr löppunum. Þessu er
síðan breytt í árþúsunda þjóðfélagslegan veru-
leika með milljónum persónulegra harmleikja.
Þess vegna frábiö ég mér að láta bendla hug-
myndir mínar við híndúisma. Hitt er annað mál að
ef þú rannsakar hugmyndir þessara heimspeki-
skóla er þar að finna einhverjar stærstu, göfug-
ustu og háleitustu hugsanir sem hafa verið hugs-
aðar á jörðinni.
Tvö þessara heimspekikerfa eru enn lifandi;
jóga- og vedanta-heimspekin. Hitt er eiginlega
dautt. Þó að maður heyri oft talað um þetta mikla
djúp milli austurs og vesturs er það bara goösaga
sem var búin til í Þýskalandi og Englandi og
stenst engar skynsamlegar sagnfræðirannsókn-
ir.
Sannleikurinn er sá að það sem við köllum
heimsmenningu í dag er allt runnið frá þremur
uþpsþrettum. Það er fornmenning Hebrea með
kristna trú, það er fornmenning Grikkja og austur-
lensk trúarheimspeki. Þessar þrjár uppsprettur
eru stórfljót sem renna saman í eitt og það meira
að segja fyrir daga Krists. Hver einasta tunga í
Evrópu, nema mál Baska að vísu, á uppruna
sinn í Asíu. Þetta eru 77 mál. Hver einasta þjóð
í Evróþu kemur frá Asíu. Hver einasta þjóð Evr-
ópu kemur frá Asíu.
STEFNUMÓT VIÐ BÚDDA
Vikan: Við vorum að tala um heimspeki hindú-
anna en boðskapurinn virðist vera eitthvað rang-
túlkaður.
Gunnar: Nei, hann er það ekki. Hann er djöful-
legur. Það er illa gert að láta auðtrúa sálir halda
að þetta sé eitthvað eftirsóknarvert; kenna þeim
jóga eða eitthvað slíkt. Prestar sumra trúar-
bragða verða oft afskaplega einstrengingslegir.
Þetta verður atvinna þeirra. Sannfæring og hags-
munir blandast saman. Þetta grefur sig niður,
kynslóð eftir kynslóð, og kemst svo ekki upp úr
farveginum. Ég er viss um að Múhameð hefur
ekki viljað þetta og ég er alveg viss um að Búdda
hefur ekki viljað það ástand sem er á Indlandi nú
á dögum.
Búdda var göfug sál en hindúar sviku hann.
Upphaflega var það hann sem gerði Indland að
stórveldi eða öllu heldur Asóka sem tók upp
búddisma sem ríkistrú. Búddatrú er mild og
mannúðleg. Búddatrúarmenn koma yfirleitt vel
fram gagnvart mönnum og skeþnum en hind-
úaprestarnir innlimuðu búddismann til að gera
síðan smátt og smátt út af við hann.
Ég hef hitt Búdda sjálfan - í öllu sínu veldi. Til
að byrja með birtist hann mér í draumi og sagöi
við mig: Ég kem aftur til þín í september. Þetta
var einn af þeim draumum sem eru verulegri en
veruleiki. Svo kom hann aldrei til mín í seþtem-
ber og aldrei síðan. Ég var svolítið undrandi yfir
þessu því ég var sannfærður um að hann kæmi.
Ég var samt ekkert að hugsa um þetta í sept-
ember og hugsaði ekki um það fyrr en ég var á
leiðinni heim frá Indlandi. I ágúst hafði ég farið til
Benares og var búinn að viða að mér miklu fræði-
legu efni um búddismann. Ég gat samt ekki skrif-
að neitt af því sem ég ætlaði að skrifa og henti
öllu sem ég hafði sett á blað. Svo skrifaöi ég bara
beint frá hjartanu, ófræðilega. En þetta er ekta
Búdda. Þetta er frá honum. Hann sagðist koma til
mín í seþtember og þetta var skrifað í septem-
ber. Lestu Ljós Asíu. Þá veistu hvað ég meina en
þú veist það ekki fyrr. Það er í bókinni Rödd
Indlands. Fræðimenn skrifa ekki svona en Búdda
myndi skrifa svona um sjálfan sig.
AÐ SAMRÆMA VÍSINDI OG
TRÚARBRÖGÐ
Vikan: Nú ertu búinn að senda frá þér fjórar
bækur af fimm um heimsmynd nútímans og þar
ferðu út í hávísindaleg eðlisfræðikerfi varðandi
upphaf heimsins og hvaðeina. Margir virðast
eiga erfitt með að samrýma vísindi og trúar-
brögð.
Gunnar: Nítjánda öldin gat ekki samræmt vísindi
og trú. Tuttugasta öldin gat það ekki fyrr en um
1980. Mjög góðir vísindamenn, hugsuðir og
stærðfræðingar, eftir 1980, komast varla hjá því,
ef þeir eru nógu færir, að verða dulhyggjumenn
og trúmenn vegna þess að þá vita þeir það mikið
að það er ekki hægt að skýra þetta nema á einn
hátt; tilviljun er útilokuð.
Nítjánda öldin og fyrri hluti þeirrar tuttugustu
hafa alltaf talað um náttúrulegt úrval, survival of
the fittest, en öll stæröfræðileg módel eftir 1980
útiloka náttúrulegt úrval. ( staöinn setja þeir hug-
tak sem margir hafa ekki heyrt af því að enginn
hefur notað það nema ég. Það er kallað fasti.
Fastarnir eru talnahlutföll en þeir eru ennþá dul-
arfullir. Að vísu eru margir þeirra þekktir en
ennþá fleiri eru óþekktir. Það eru fastarnir sem
viröast hafa leitt alla þróunina en ekkert náttúru-
legt úrval.
Boltmannfastinn er til dæmis vel þekktur. Með
honum er fjarlægð stjarna reiknuð út eftir á-
kveðnum hlutföllum. Hlutföll milli rafteinda og rót-
einda er annar fasti. Ef þau hlutföll hefðu verið ör-
lítið öðruvísi en þau eru hefði þróunin aldrei
skapað neitt vegna þess að stillingin á þessum
fasta þarf að vera hárnákvæm til að þróun efnis-
ins leiði til kolefnis. Ef hún gerði það ekki hefði líf
aldrei orðið til og allur heimurinn orðið merkingar-
laus. Það er ekkert náttúrulegt úrval sem hefði
getað skapað kolefni. Það eru nefnilega milljónir
þróunarleiða fyrir þennan alheim sem leiða ekki
til neins. Aðeins ein leiðir til lífs.
Það er stutt síöan (1981) Aspect-hópurinn
franski gat mælt „þeórem" Einsteins. Þær mæl-
ingar sanna, þveröfugt við það sem Einstein hélt,
að grunnveruleiki okkar er ekki efni, tími eða rúm
heldur það efnislausa I efninu, það timalausa í
tímanum og það sem ekki er rúm í rúminu. Heim-
urinn er ekki mekanískur og lífið er ekki vél. Þetta
hefur verið grundvallarviðhorf allra djúphyggju-
manna í árþúsundir en þaö er fyrst núna að þetta
verður mælanleg staðreynd í efnafræði. Þetta
breytir því að tuttugusta og fyrsta öldin verður
mun gáfaðri en sú tuttugasta.
Vikan: Eitt af því sem þú talaðir um við mig fyrir
25 árum var hugmynd þin um sköpun heimsins.
Hún kemur heim og saman við nýjustu uppgötv-
un á þessu sviði eins og fram kemur í bókinni A
Brief History of Time.
Gunnar: Viltu að ég komi lítillega inn á þetta?
Vikan: Já, endilega.
Gunnar: Þessi „hvellur" í íslenskum blöðum, ég
á svolítið erfitt með að skilja hann. Það er eins og
menn hafi uþpgötvað „big-bang‘‘ á íslandi í vik-
unni sem leið og allt út af þesum Breta sem kom
hvergi nálægt þessum hlutum. Höfundar þessara
vísinda voru allir Bandaríkjamenn. Þeir settu
fram formúluna og sönnuðu hana meö mæling-
um. Það er eins og vant er með Islendinga, þótt
Bandaríkjamenn séu algerir brautryöjendur
hlusta Islendingar ekki á neitt frá þeim. Það verð-
ur að koma í einhverju afskræmdu formi frá ein-
hverjum Breta.
Ég sá klausu um mig I vikunni sem leið í blaði
sem heitir Pressan, út af þessari bók minni um
hina vísindalegu heimsmynd. Og þeir segja: Hér
er einhver maður sem býr suður meö sjó (þeir
héldu víst að ég ætti heima þar þó ég hafi verið í
Miöbæjarklíkunni í Reykjavík síðastliðna hálfa
öld), sem sannar „stóra hvell“, sem þeir kölluðu
svo. Og það er svo merkilegt að drengurinn kem-
ur með þetta daginn áður en þetta er sannað!
Svona lítur þetta út í Pressunni og öðrum
blöðum. En hin nýja heimsmynd var mælanleg
staðreynd árið 1965.
Svo veit ég ekki af hverju íslendingar kalla
þetta „stóra hvell'' vegna þess að þarna varð
enginn hvellur. Það var alger grafarþögn þegar
sþrengingin varð, af þeirri einföldu ástæðu að
fyrsta hljóðið skapaðist ekki fyrr en mörg þúsund
ármilljónum síðar. Hljóð verður ekki til nema
hljóðbylgjur séu til og þær verða ekki til fyrr en
loftið verður til. Og það þurfti ógurlega mikla þró-
Gunnar Dal og Þorsteinn Eggertsson, blaðamaður Vikunnar, í heimspekilegum viðræðum úti i guðs-
grænni náttúrunni.
34 VIKAN 15. TBL1992