Vikan - 20.06.1995, Blaðsíða 28

HEILSAN
Morgunógleöi er alda-
gamalt vandamál sem háir
meirihluta þungaðra
kvenna. Af þessum hópi er
talsvert stór hluti sem er
illa haldinn í byrjun meö-
göngunnar en morgun-
ógleöin gengur oftast yfir
á 12. - 14. viku en sjald-
gæft er aö hún sé eftir 20.
viku. í kennslubókum
stendur yfirleitt að þess-
um konum sé síöur hætt
við aö missa fóstur en öðr-
um eöa fæöa fyrir tímann.
gleöi þungaðra
kvenna er ekkert
bundin viö morgn-
ana vegna þess aö sumum
konum verður óglatt seinni
part dags eða á kvöldin. En í
gamla daga gátu konur ekki
fariö í þungunarpróf og
ógleði á morgnana var oft
fyrsta einkenni þungunar.
Astæöa þess aö sumar kon-
ur finna fyrir ógleöinni ein-
göngu á kvöldin getur tengst
líkamlegu álagi eöa félags-
legum þáttum. Arnar Hauks-
son, kvensjúkdóma- og fæð-
ingarlæknir, segir aö morg-
unógleði sé sambland af
ógleði, uppköstum og
þreytu. Allt aö 70% þung-
aðra kvenna kvarta undan
vanlíðan af morgunógleöi. Af
þeim eru um þaö bil 25%
sem kvarta eingöngu um
ógleði eða vanlíðan og 45%
eru meö ógleði og uppköst.
Hjá þeim síðarnefndu bætist
við úthaldsleysi og þreyta.
Þegar um er að ræða óveru-
lega ógleði geta konurnar
kúgast á morgnana við það
eitt að bursta í sér tennurnar.
Þær sem verra eru haldnar
byrja oft að kasta upp um
leið og þær fara fram úr á
morgnana og geta kúgast í
hvert sinn sem þær heyra
matarauglýsingu. Stundum
mega þær varla hreyfa sig.
„Ógleðin byrjar yfirleitt
einni til þremur vikum eftir að
tíðir áttu að hefjast. Hámark-
inu er náð um það bil fjórum
vikum eftir það og ógleði lýk-
ur oftast á milli 12. -14. viku.
Það er sjaldgæfara að morg-
unógleði
standi yfir 16.
- 20. viku. Ef
konur þjást af
morgunógleði
eftir 20. viku
meðgöng-
unnar þarf að
athuga hvort
aðrir þættir
valdi henni
eins og melt-
ingarfæra-
sjúkdómar
sem eru ótrú-
lega algengir
í dag hjá ung-
um stúlkum.
Meltingar-
færavanda-
mál er hægt
að laga veru-
lega með
breyttu mat-
aræði.
Stærstur hluti
kvennanna
fær ógleði af
óskýrðum
ástæðum og
andlegar or-
sakir valda
ógleðinni hjá
litlum hluta.“ í
mörgum
kennslubók-
um stendur
að ógleðin sé
sennilega að
mestum hluta
til andlegs
eðlis en Arn-
ar er á annarri skoðun. „Þeg-
ar kona verður þunguð
verða ákveðnar breytingar í
líkama hennar. Ástæðan fyr-
ir ógleðinni getur tengst
þungunarhormóni og æða-
kerfinu sem stækkar. Einnig
getur verið að efni, hormón,
sem myndast í eggbúi og
fylgju séu ástæðan, niður-
brotsefni frá fóstri, breytt líf-
eðlisfræði móðurinnar, breytt
blóðrúmmál og æðaþenjandi
þættir. Það liggur einna bein-
ast við að álíta að það séu
þessir líffræðilegu þættir
sem valda ógleðinni. Að
minnsta kosti hef ég sjálfur
þá trú að þetta sé ekki nema
að óverulegu leyti andlegt
og andlegi þátturinn sé þá
kominn til vegna vanlíðanar-
innar en ekki öfugt. ►
MORGUNógledi
28 VIKAN ó. TBL. 1995