Vikan - 10.05.1999, Side 30

TEXTI: Jóhanna Harðardóttir
Ylur og notaleg stemmning
Líf í sumarbústöðum á
íslandi snýst því mið-
ur ekki eingöngu um
skemmtilega útiveru því
stundum haga veðurguðirnir
því þannig til að við þurfum
á því að halda að geta haft
það gott innanhúss líka.
Húsin þurfa að vera vel
kynnt og hlý og ekki sakar
að hlýjan sé ekki bara lík-
amleg heldur í sálinni líka.
Fleiri og fleiri velja sér
ofna í sumarbústaðinn sem
hægt er að brenna í viði eða
rusli, bæði til að fá þessa
þægilegu stemmningu sem
lifandi eldur gefur og einnig,
eins og áður sagði, til að
geta brennt rusl og afganga
sem til falla í bústaðnum.
Það er auðvitað til fyrir-
myndar.
Ótal kostir
Upphaflega þýddi danska
orðið „kamin" opið eld-
stæði, en svo var það notað
30 Vikan
yfir stóra svarta ofna, oftast
úr steypujárni, þar sem eld-
urinn var opinn.
Núna eru allir ofnar með
opnu eldhólfi kallaðir
kamínur og þessir ofnar
hafa í seinni tíð öðlast end-
urnýjun lífdaganna með öll-
um þeim fjölda sumarhúsa
og garðstofa sem byggðar
eru.
Kamínur eru líka að
mörgu leiti frábærar, þær
eru miklir og góðir hitagjaf-
ar, auk þess sem þær eru
bæði fallegar og rómantísk-
ar og setja vinalegan blæ á
umhverfið. Það má brenna í
þeim nánast öllu því sem á
annað borð getur brunnið
og ekki gefur frá sér eitrað-
ar gufur.
Margar gerðir kamína má
nota í staðinn fyrir eldavél
þegar á að snara einhverju
heitu á borðið. Það má hita
sér kaffi, súpur og annað
þess háttar á eða í karnín-
unni, steikja sér pylsur og
útbúa alls konar smárétti
meðan maður horfir í eldinn
og lætur sér líða vel.
Fáeinir gallar og
breytileiki
Auðvitað eru kamínur
ekki gallalausar frekar en
önnur mannana verk. Helsti
ókosturinn er sá, að þær
hitna flestar talsvert að utan
og geta verið varasamar
börnum. Til eru tvöfaldar
kamínur sem hitna lítið sem
ekkert nema að ofan og gefa
því heldur ekki frá sér jafn
góðan hita í húsið. Það þarf
reykháf fyrir kamínuna, en
yfirleitt þarf ekki að hafa
áhyggjur af því í sumarbú-
stöðum þar sem hann er oft-
ast fyrir hendi og þá þarf að-
eins að tengja kamínuna við
hann.
Kamínur eru til í ýmsum
stærðum og gerðum og
verðið er breytilegt. Sumar
þeirra eru tiltölulega léttar,
enda gerðar úr smíðajárni,
en aðrar eru níðþungar og
gerðar úr steypujárni.
Helsti munurinn á þessum
tveim gerðum er sá, að
kamínur úr smíðajárni hitna
fjótt og vel en halda hitan-
um illa eftir að eldurinn er
dauður, meðan þær sem
gerðar eru úr steypujárni
hitna hægt, en eru óratíma
að kólna alveg niður.
Sumar þeirra er hægt að
fá ýmist með reykútgangi á
hliðum eða að ofan, en rörin
gefa frá sér hita sem nýtist á
leiðinni út úr húsinu.
Uppskrift að góðum eldíviði:
Það má brenna ýmsu í kamínunni, gömlum spýtum, greinum
og blaðarusli, umbúðum og öðru rusli sem annars þyrfti að
fara með í rusiagáminn í leiðinni heim. Hægt er að fá kol og
koks í steypujárnskamínurnar, en það gefur mjög góðan hita
og brennur lengi og vel. Og svo er bér í lokin uppskrift sem
gerir rusl og blöð að góðum og fallegum eldiviði:
Opnið fernu undan mjólk eða öðrum vökva alveg að ofan.
Vætið Iítillega dagblöð og annan pappír sem þið ætlið að
henda og troðið mjög þétt ofan í fernuna. Þegar hún er orðin
troðfull er hún látin standa opin á þurrum stað í nokkra daga
(um næstu helgi ætti pappírinn að vera orðinn þurr). Setjið
fernuna í eldinn þegar hann er farinn að loga vel og hún mun
brenna lengi rétt eins og fyrirmyndar harðviðardrumbur.
Fylgihlutir
Það má heldur ekki
gleyma fylgihlutunum. Gott
er að eiga verkfæri til að
þrífa kamínuna og þá má
endilega nefna í leiðinni að í
öllum góðum kamínum eru
öskuskúffur til að auðvelda
þrifin.
Sterklegur vírbursti með
löngu skafti er alger nauð-
syn til þess að auðvelt sé að
þrífa skúffuna að innan. Það
er líka gott að eiga góða
sköfu og skörung en þessir
hlutir verða að vera með
tréskafti svo þeir hitni ekki
um of meðan verið er að
nota þá.
Neistanet er mikið þarfa-
þing til að bregða framan
við eldhólfið og það ætti
auðvitað aldrei að láta
kamínur standa á gólfi sem
getur kviknað í.
I byggingavöruverslunum
og víðar er hægt að fá
hreinsiefni fyrir kamínur og
krem til að fægja með ef eig-
andinn vill halda henni
svartri og gljáandi. Falleg
grind fyrir sparieldiviðinn
spillir heldur ekki.