Vikan - 10.05.1999, Qupperneq 48

Lífsreynslusaga
„Fyrir um það bii fimmt-
án árum bjuggum við
hjónin í lítilli, tveggja
herbergja íbúð sem við
Fyrirlitin vegna
áttum skuldlausa. Eg
var ófrísk og við sáum
fram á að geta ekki
búið í þessu litla plássi
með þrjú börn þótt við
hefðum látið okkur hafa
það með tvö. Við ákváð-
um á kaupa stærra og
eftir nokkra leit fundum
við og keyptum fjögurra
herbergja íbúð i góðu
hverfi. Agættverð
fékkst fyrir okkar íbúð
og með lífeyrissjóðs- og
húsnæðislánum átti
þetta að
hafast ef vel yrði á
haldið. íbúðin þurfti
endurnýjunar við og það
allra nauðsynlegasta
var gert áður en við
fluttum inn en ákveðið
að láta hitt vera. Á
þessum tima buðust yf-
irleitt ekki önnur kjör
við kaup á íbúðum en
að greiða 75% kaup-
verðsins út á árinu og
afganginn verðtryggðan
með háum vöxtum á 3-5
árum. Við gengumst inn
á þetta eins og aðrir og
samkvæmt vandlega
unnum útreikningum
okkar áttumviðað
geta staðið í skilum. Við
gátum það líka fyrsta
árið en svo fór að síga á
ógæfuhliðina.
Ríkisstjórnin afnám vísi-
tölubindingu launa en
lánin hækkuöu sam-
kvæmt lánskjaravísitölu. Þar
sem viö höfðum ekkert getaö
lagt fyrir fyrsta áriö, aðeins
staðið í skilum, fórum viö fljót-
lega aö finna aö róðurinn
þyngdist verulega. Viö gerðum
það sem
íslendingar eru vanir aö gera
þegar syrtir í álinn, bættum viö
okkur vinnu endalaust og hert-
um sultarólina. Siöan geröist
það ofan í kaupin að vaxtabæt-
ur til þeirra sem voru aö kaupa
íbúðir voru verulega skertar og
þá tók loks steininn úr. Æ erfið-
ara var aö standa í skilum með
mánaðarlegar afborganir og
viö hættum aö geta leyft okkur
nokkurn skapaðan hlut.
Börnin okkar geröu eins og
títt er um börn þeirra sem
minna mega sín á íslandi, þau
fóru að neita sér um alla hluti til
að reyna aö styöja viö bakið á
pabba og mömmu. Þau hættu
aö biöja um aö fá aö taka þátt í
tómstundastarfi og sonur okkar
þóttist ekki geta hugsað sér að
vera í íþróttum lengur því hon-
um leiddist. Ég vissi hins vegar
að drengurinn geröi þetta til aö
reyna hjálpa upp á sakirnar í
fjármálunum. Hann vissi líka
sem var aö viö myndum ekki
geta borgað keppnisferöir, æf-
ingabúðir og allan þann útbún-
að sem talinn er þurfa meðal
barna í íþróttastarfi hér á landi.
Með þessum meinlætalifnaði
héldum viö okkur á floti í tvö ár,
þá vorum viö öll orðinn svo
þreytt aö viö ákváöum aö leita
leiða til aö komast út úr víta-
hringnum. Á þessum tíma var
enga fjárhagsráögjöf aö hafa,
hvorki í bönkum né hjá hinu
opinbera. Hins vegar bauð
Húsnæöisstofnun upp á lán
vegna greiðsluerfiðleika og
fengum viö slíkt lán, en það var
ekki hærra en svo aö þaö
dugöi aðeins til að greiða hluta
þeirra vanskila er viö vorum nú
komin (.
Húsbréfakerfið var viö þaö
aö komast á og fasteignasalar
sögöu okkur aö meö því aö
selja íbúöina okkar og taka nýtt
húsbréfalán ætti fjölskyldan aö
komast á réttan kjöl. Viö
ákváöum aö fara aö ráöum
þeirra og í fyrstu ætluðum viö
aö minnka allverulega viö okk-
ur og kaupa mun minni og
ódýrari íbúö. Allir fasteignasal-
ar, sem viö töluöum viö, full-
vissuöu okkur um aö þess
þyrftum viö ekki. Húsbréfalánin
væru það hagstæð fólki í okkar
stööu aö óhætt væri aö kaupa
húsnæöi sem hæföi fjölskyldu-
stærð okkar. Auövitaö vildum
viö veita börnunum þaö aö
hafa eigin herbergi og þess
háttar og vild-
um þess vegna
trúa því sem
okkur fannst
best að trúa.
Aftur seldum
viö en nú feng-
um viö aðeins
þolanlegt verö
fyrir íbúöina því
auðvitaö var
allt, sem þurfti
aö gera upp,
enn ógert. Enn
fremur höfðu íbúðir hækkað lít-
iö í verði, en lánin sem viö tók-
um hins vegar hækkað veru-
lega og námu nú hlutfallslega
mun hærri fjárhæö af heilda-
veröi íbúöarinnar en áöur. Viö
festum kaup á blokkaríbúð af
svipaöri stærö á ódýrari stað.
Strax á fyrsta árinu kom hins
vegar í Ijós aö gleymst haföi aö
reikna meö og tiltaka aö viö
þyrftum aö greiöa vextina af
lánunum sem hvíldu á gömlu
íbúðinni og þeir voru ansi háir,
enda lánin aö fullu verötryggð
og með verðbólguvöxtum sem
voru 12,5%. Einnig komu inn í
sölulaun til fasteignasala, afföll
af húsbréfum og kostnaður viö
flutninginn sem fasteignasal-
arnir, sem útbjuggu greiösluá-
ætlunina, tiltóku ekki og viö
gerðum okkur ekki grein fyrir
sökum þekkingarskorts.
Fólk sem enga varasjóði á
og gerir ekki betur meö launum
sínum en aö standa í skilum og
skrimta árum saman getur
tæpast seilst í hinn vasann.
Hvorugt okkar var þannig statt
aö viö gætum leitað til ættingja
eftir hjáip. Við fundum hins
vegar greinilega aö enginn að-
standenda okkar skildi hvernig
komiö var fyrir okkur og flestir
trúöu því aö eyðslusemi og
óráösíu í fjár-
málum væri
um aö kenna.
Viö fengum
ansi oft aö
heyra frá karl-
kynsættingja
mannsins míns
aö hann skildi
ekki hvernig
viö heföum
getað komiö
okkur í þessi
vandræði.
Þessi tiltekni maöur haföi aldrei
skrifað upp á lán hjá okkur og
haföi á engan hátt rétt okkur
hjálparhönd. Þaö er því undar-
legt aö hann skyldi veröa tii
þess aö segja þetta upp í opið
geðið á okkur. Ekki þaö aö hin-
ir létu okkur ekki líka heyra þaö
þótt óbeint væri.
Þaö var gjarnan fariö aö
ræöa um leiðir til sparnaöar,
betri fjármálastjórnunar, og um
fólk sem kæmi sér stööugt í
fjárhagsvandræði þrátt fyrir
góö laun þegar viö vorum ná-
lægt. Verö ég aö játa aö mér
sárnaöi mjög viö vinkonu mína,
en hún og maður hennar lentu
í sömu vandræöum og viö en
„Mér sárnaði við vin-
konu mína sem lét í
það skína að aum-
ingjaskapur og
eyðslusemi væru und-
irrót fjárhagsvand-
ræðanna. Sjálf fékk
hún fjárhagsstuðning
frá fjölskyldunni sem
bjargaði henni úr
sams konar klípu."
48 Vikan