Vikan - 11.07.2000, Blaðsíða 14

Svarta perlan
Josephlne Baker
Þeír sem eru á besta aldrí um
bessar mundir muna vel eftír
því þegar hljómsveítin Sailor
hvatti alla til að koma og sjá
Josephíne Baker og fiðringur
fór um strákana niður á Folies
Bergere. Fólk sðng með,
dansaði og klappaði en fæstir
höfðu hugmynd um hver kon-
an var sem lagið var ort tíl.
losephine Baker var dansari
og söngkona og ákaflega
hæfileíkarík á báðum sviðum
en Josephine var fyrst og
fremst svo stórbrotinn per-
sónuleíki að það eitt ætti að
nægja til að halda nafni henn-
ar á lofti til eilífðar.
■ W ún var fyrst amer-
— ískrablökkukvenna
x3 I I til að öðlast heims-
^ M _A_frægð og þótt hún
■= væri alltaf vinsælli í Evrópu en í
“ heimalandi sínu, Bandaríkjun-
w um, var nafn hennar þar þó á
3 hvers manns vörum. Josephine
"2 kaus að búa í Frakklandi og var
“ vinsælasta stjarnan á Folies
= Bergere í París. f seinni heim-
“ styrjöldinni lagði Josephine sig í
00 mikla hættu þegar hún bar boð
■- á milli manna fyrir frönsku and-
2 spyrnuhreyfinguna rétt undir
nefinu á Pjóðverjum sem dáðu
þessa þeldökku stjörnu. Eftir
stríð var henni veitt Rosette de la
Résistance og gerð að chevalier
(riddara) Légion d’Honneur
(heiðursriddarasveitinni) fyrir
hugrekki sitt í þágu þjóðarinnar
sem hún hafði gert að sinni. Jos-
ephine barðist hatrammlega fyr-
ir borgaralegum réttindum
blökkumanna og hataði kyn-
þáttafordóma. Til að sýna fram
á að fólk af öllum kynþáttum gæti
búið saman í sátt og samlyndi og
vegna þess að hún elskaði börn,
ættleiddi hún tólf börn af marg-
víslegum uppruna. Þessa fjöl-
skyldu sína kallaði hún regn-
bogaþjóðflokkinn (The Rain-
bow Tribe) og til að ala þau upp
við kjöraðstæður keypti hún
gamlan franskan kastala sem
byggður var á fimmtándu öld.
Josephine fæddist árið 1906 í
St. Louis og var skírð Freda. Ætt-
arnafn hennar var McDonald og
móðir hennar var þvottakona
sem bjó með og umgekkst hvern
kærastann á fætur öðrum og fæst-
ir entust mjög lengi með henni.
Þetta varð til þess að faðerni Jos-
ephine hefur oftar en ekki verið
dregið í efa og sumir segja að
hvítur maður, Jean-Claude
Baker, hafi verið faðir hennar en
aðrir að blökkumaðurinn Eddie
Carson jazztónlistarmaður hafi
notið þess heiðurs. Josephine var
feitur krakki og hin börnin upp-
nefndu hana og kölluðu hana
Humpty Dumpty eftir eggkarlin-
um fræga sem sat upp á vegg.
Nafnið Josephine fékk hún árið
1910 þegar mamma hennar gaf
það upp við manntal sem gert var
í Bandaríkjunum það ár.
Brenndi hendur barnsins
með sjóðandi vatni
Josephine var aðeins átta ára
þegar hún var ráðin til að þrífa
hjá hvítri konu sem lét hana sofa
hjá hundinum í kjallaranum og
brenndi hendur hennar með
sjóðandi vatni ef uppþvottavatn-
ið var ekki nógu heitt hjá henni.
Josephine kynntist því kynþátta-
fordómum snemma og segja má
að hún hafi fengið að finna fyrir
þeim á eigin skinni. Þrettán ára
giftist hún Willie Wells sem var
verkamaður í stálverksmiðju til
að sleppa frá kvalara sín-
um. Fljótlega eftir það
yfirgaf Josephine Willie
og hélt út í heim til að
freista gæfunnar í leik-
húsinu sem hún elskaði.
Hún fékk vinnu í ferða-
leikhúsi og ferðaðist með
því um Bandaríkin.
í Fíladelfíu hitti hún
Willie Baker og giftist
honum og þótt samband
þeirra yrði ekki langlíft
bar hún nafn hans það
sem eftir var ævinnar.
Hún fékk hlutverk í leik-
ritinu Chocolate
Dandies en í sýningunni
voru eingöngu þeldökk-
ir Bandaríkjamenn og til
stóð að fara í sýningar-
ferðalag til Parísar árið
1925 og sýna í Revue Négre. Þeg-
ar til heimsborgarinnar fögru
kom samþykkti Josephine að
dansa nakin í sýningunni. Hún
kom inn á sviðið alveg nakin að
því undanskildu að hún hafð
bleika flamingóafjöður milli fót-
anna. París trylltist.
Þessi glæsilega og bráðfallega
blökkukona var eins og stytta úr
íbenholti að sögn eins gagnrýn-
andans. Josephine var alls stað-
ar boðin velkomin og þótti
ómissandi þegar þotuliðið
skemmti sér. Árið 1926 kom hún
fyrst fram í Folies Bergére fjöl-
leikahúsinu og ekkert lát var á
aðsókn að sýningum hennar.
Hún var kölluð svarta perlan og
það nafn festist við hana. Jos-
ephine virðist hafa haft góða til-
finningu fyrir því hvað þurfti,
ekki bara til að slá í gegn heldur
einnig til að halda vinsældum því
hún gekk sífellt lengra íbúninga-
hönnun sinni og kom fram í
glæsilegum en ákaflega efnislitl-
um skrautbúningum. Sennilega
er bananabúningur hennar sá
allra frægasti. Hann samanstóð af
perluskreyttum brjóstahaldara
og pilsi sem var ekki annað en
bananar þræddir á streng.
Vinsæl í Parfs en hafnað í
Bandaríkjunum
Sagt var að yfir 2000 karlmenn
hefðu beðið Josephine að giftast
sér fyrstu tvö árin sem hún dvaldi
í París. Hátískuhönnuðir notuðu
háan, grannan líkama hennar
sem fyrirmynd þegar þeir hönn-
uðu tískufatnað sinn og í búðun-
um voru seldar Josephine brúð-
ur, ilmvötn og hárvörur. Hún
fékk sér hlébarða sem gæludýr og
kallaði hann Chiquita. Um háls-
inn bar hlébarðinn hálsband með
semelíusteinum og Josephine fór
með hann í gönguferðir í tjóðri
um stræti og torg Parísar. Þetta
var yndislegur tími fyrir litlu
þybbnu stelpuna frá St. Louis
sem mátti þola það að vera vís-
að til svefns með húsdýrunum hjá
sínum fyrri húsbændum.
Hún opnaði eigin næturklúbb
sem hún kallaði Chez Josephine
og gerði í því að vera eins frjáls-
leg í fasi og mögulegt var. Gestir
hennar sögðu frá því að oft tók
hún á móti þeim íklædd engu
öðru en þremur blómum sem
límd voru á þá staði sem líkleg-
astir eru til að velgja viðkvæmum
sálum og siðapostulum undir
uggum. Vinsælasta lagið hennar
var í þessum anda eða J’ai Deux
Amours eða ég á tvær elskur. Um
þetta leyti sneri hún aftur til
Bandaríkjanna og fór í tónleika-
ferð vítt og breitt um landið.
Bandarískir áhorfendur tóku
14
Vikan