Vikan - 14.11.2000, Síða 19

Nokkur góð ráð sérfræðings:
Matarlyst
0,5-
1,5-
2,5-
Matarlystin er eins og venju-
lega.
Matarlystin er ekki eins góð
og venjulega.
Ég hef litla sem enga matar-
lyst. Mér finnst maturinn ekki
góður og verð að neyða ofan í
mig mat.
Ég vil ekki mat. Ef ég á að
borða eitthvað verður að
hvetja mig til þess að borða.
Áhugi
Ég fylgist með því sem gerist
í heiminum og nánasta um-
0,5— hverfi mínum og það veitir
mér gleði.
1---- Ég fylgist lítið með því sem
gerist í kringum mig og finn
1.5— hvorki til gleði né leiða
gangvart því.
Ég hef engan áhuga á því sem
er aðgerast í kringum mig, né
2.5— | heldur hjá vinum mínum eða
ættingjum.
3----- Égfylgist ekki með þvísem er
að gerast. Mér er alveg sama
um mína nánustu.
Einbeiting
0,5-
1,5-
2,5-
Ég á ekki í neinum vandræð-
um með að einbeita mér.
Neikvæðni
0---- Ég hlakka til framtíðarinnar.
Ég á erfitt með að einbeita
mér að hugsunum og finnst
erfitt að lesa og að fylgjast
með sjónvarpinu.
Ég á mjög erfitt með að ein-
beita mér og get ekki haldið
uppi samræðum eða lesið
eins og venjulega.
Ég get á engan hátt einbeitt
mér að nokkrum verkefnum í
daglegu lífi.
Ákvarðanataka
Ég á ekki í vandræðum með
að taka ákvarðanir.
0,5-
1,5-
2,5-
0,5—| Ég er nokkuð ánægð(ur) með
sjálfa(n) mig.
Ég er stundum í vandræðum
með mig og finnst ég minna
1,5 —| virði en aðrir.
Ég hugsa oft um mistök mín
og finnst ég minnimáttar og
2,5— öðruvísi en aðrir.
Mér finnst allt ómögulegt og
sé ekkert Ijós í framtíðinni.
Mér finnst ég vonlaust tilfelli
og sé ekki að það geti nokkurn
tíma þreyst.
Lífsgleði
0----- Ég nýt lífsins eðlilega.
Þaðkrefstóvenjumikillarum- 0,5 —
hugsunar að taka ákvarðanir.
1 -
Það krefst átaka að ákveða
hluti sem áðurvoru sjálfsagð-
ir.
Ég er ófær um að taka ákvarð-
anir um einföldustu hluti í
hversdagslífinu.
1,5-
2,5-
Lífið er fremur tilgangslaust,
en ég vil þó lifa því áfram.
Stundum finnst mér að það
væri betra að vera dauð(ur) en
lifandi. Sjálfsmorð er ein af
lausnunum í mínum huga
þótt ég hafi ekki hugsað mér
að grípa til þess ráðs.
Ég lít á dauðann sem lausn og
hef íhugað leiðir til að binda
endi á líf mitt.
Niðurstaða:
Hafir þú fengið 0-6 stig út úr þessu prófi ert þú að öllum lík-
indum ekki haldin(n) þunglyndi. Hafir þú fengið 6-10 stig ertu
með vægt þunglyndi. Hafir þú fengið 10 eða stig eða fleiri ert
þú haldin(n) þunglyndi og það er líklegt að þér finnist þú ekki
hafa fulla stjórn á lífi þínu, hvorki í vinnu né einkalífinu. ( því
tilfelli er sjálfsagt að leita lækninga. Hafir þú haft þessi ein-
kenni lengur en í tvær vikur verður þú að leita hjálpar því hana
er að fá!
D Mundu að bú ert
ekki ein(n).
Þunglyndi er mjög algengur
sjúkdómur. Þaðeralgengaraen
sykursýki og hár blóðþrýsting-
ur.
Það er gott að vita til þess
að maður er ekki einn. Það eru
margir í sömu sporum og þú.
B Þér mun líða betur.
B Er bunglyndi arf-
gengur sjukdomurP
Það er almennt álitið að
þunglyndi gangi í erfðir. Oft
þarf áföll til að fólk veikist af
sjúkdómnum og þess vegna
veikjast ekki ailir þeir sem hafa
fengið hann í arf.
□ Getur maður orðið
háður bungiyndislyfium?
Kosturinn við þunglyndi er að
þér mun batna. Það eru til góð
lyf við þunglyndi og flestir sem
leita sér hjálpar eru farnir að
hafa það mun betra eftir tvo
mánuði.
B Hver eru einkennin?
Andleg líðan fólks breytist al-
gerlega. Sjúklingurinn verður
leiður, missir gleðina úr lífi sínu
og á erfitt með að einbeita sér
ogframkvæma venjulega hluti.
□ Af hveiju gerist betta?
Berum aftur saman sykursýki
og þunglyndi. Veikleiki þeirra
sem haldnireru þunglyndi ersá
að það er ójafnvægi í efnaskipt-
um heilans. Þetta er læknað
með serótóníni rétt eins og
hormónaójafnvægi sykursýkis-
sjúklinga er læknað með insúl-
íni.
D Hvernig getur maður
leitað sér hjálpar?
Best er að byrja á að leita til
heimilislæknisins því oftast
getur hann hjálpað. Byrja þarf
á því að greina hvort um þung-
lyndi sé að ræða. Ef svo er þarf
að meðhöndla þunglyndið (t.d.
með viðtölum og lyfjum). Það
skiptir miklu máli að fylgja fyr-
irmælum læknisins og hætta
ekki meðferðinni fyrr en henni
er lokið af hálfu sérfræðinga.
□ Hvað kemur bung-
lyndinu af stað?
Flestir þeir sem veikjast af
þunglyndi bera sjúkdóminn í
sér fyrir. Hann tekur sig upp
þegar fólk lendir í ýmsum erf-
iðleikum í Iffinu, s.s. fjárhags-
örðugleikum, missi eða veik-
indum.
Þeir sem eru í fjötrum
þunglyndisins ættu að
muna að þeir eru ekki einir.
Til eru mjög mörg ný og góð
lyf við þunglyndi og þau eru
ekki vanabindandi. Fólk hefur
tekið þessi lyf árum saman og
hætt því vandræðalaust.
□ Huernig bregst mað-
ur við bungiyndi ástvina
sinna?
Sjúkl ingarnir gera séroft ekki
sjálfir grein fyrir veikindum sín-
umogvitaekki aðþaðertil leið
út úr ógöngunum. Það er því
áríðandi að vinir og ættingjar
bendi þeim á leiðina. Það get-
urveriðerfitt að búa með þung-
lyndissjúklingum og fólk á
stundum í vandræðum með
hvernig eigi að hegða sér eða
hvað eigi að segja. Þegar
þannig er í pottinn búið er gott
að leita hjálpar fyrir sjálfan sig
líka.
EE Hefur viðhorf til
bunglyndis breyst?
Sem betur fer hefur viðhorf-
ið breyst svolítið, en þó er enn
langt í land. Einn liður í því að
þunglyndissjúklingar fái lækn-
ingu er að málin séu rædd op-
inskátt og að fólk geri sér al-
mennt grein fyrir að um alvar-
legan, andlegan og líkamlegan
sjúkdóm er að ræða.