Menntamál - 01.01.1945, Blaðsíða 9

MENNTAMÁL
5
torfæru, sem á vegi hans verður. Einn hyggur sig minni
eða verri en hann er, annar meiri eða betri. Allt stafar
þetta af skorti á sjálfsmati og sjálfsuppeldi, stafar af
því, að menn hafa ekki fundið sannleikann um sjálfa sig
eða misst sjónar á honum.
Ekki getum við heldur hrósað okkur af því, að við sé-
um sönn gagnvart öðrum mönnum. Dæmi þess eru deg-
inum ljósari. í þjóðmálum okkar sýnist mjög sitt hverjum.
Um sama hlut segir einn þetta, annar hitt. Þó að stund-
um eigi það sér stað, að báðir hafi rétt fyrir sér út frá
mismunandi sjónarmiðum, mun hitt algengara, að annar
— ef ekki báðir — hafi rangt fyrir sér, stundum óaf-
vitandi, stundum vísvitandi. 1 ofurkappi deilumálanna er
það oft hentisemi líðandi stundar, sem mestu ræður, en
ekki hitt, hvað sannara reynist. Slíkir höggstaðir eru því
miður allt of margir í þjóðmálum okkar unga lýðveldis
og auðvelt að hitta, ef menn vilja kasta steini að þeim,
sem framarlega standa á þeim vettvangi.
En eigum við ekki að gæta að því fyrst, hvort ekki
eru snöggir blettir á okkur sjálfum? Erum við sönn í
daglegri umgengni við aðra menn? Þeirri spurningu svari
hver fyrir sig. Ég þykist fara nær um svarið, ef það er
haft heldur, sem sannara reynist.
Sannleiksleitin er endalaus og á sér engin takmörk.
Hún er leit mannsandans að fullkomnun, að fullkomnu
frelsi, frelsi í hugsun, orði og athöfn gagnvart sjálfum
okkur og umheiminum.
Við þekkjum ekki og munum aldrei í þessu lífi þekkja
nema lítið brot af sannleikanum. En það brot er þó svo
stórt, að nægja mun til að gera frjálsan hvern þann, sem
alltaf og alls staðar telur sér skylt að vera sannleikans
megin og þjóna honum í hvívetna afdráttarlaust.
En ég veit vel, að þetta er eitt af því, sem auðvelt er
að tala um, en ótrúlega erfitt að framkvæma ófullkomn-
um mönnum.