Bjarmi - 01.07.1985, Blaðsíða 10

Klara Björnsdóttir og
Sævar Berg Guðbergsson:
Fjölskyldulíf
Sævar Berg Guðbergsson er félagsrádgjafi á Lands-
spitalanum og Klara Bjömsdóttir er fóstra og húsmóð-
ir. Þau em búsett í Hveragerðin og eiga þijú bóm.
Líf hvers manns er óslitinn þroskaferill frá vöggu til
grafar. Hvert æviskeið hefur þó sín sérstöku markmið
og verkefni.
í þessari grein er ætlunin að fjalla um þann hluta
ævinnar, sem er helgaður samskiptum foreldra og
barna, þegar tvær kynslóöir mætast og hin eldr!
reynir að móta þá yngri og búa hana undir 70-80 ára líf
í mannlegu samfélagi.
Ekki er ætlunin að skrifa fræðilega grein, heldur
reyna að miðla þekkingu og reynslu um börn, uppeldi
(samskipti foreldra og barna) og uin samskipti foreldr-
anna sjálfra í eins almcnnu orðalagi og okkur er unnt.
í svo stuttri grein verður aðeins unnt að staldra við fáein
atriði.
Hlutverk fjölskyldunuar
Hver einstaklingur á rætur sínar í
fjölskyldu þar sem foreldrar eða fóstur-
foreldrar hafa haft það hlutverk að ala
viðkomandi upp. Þetta hlutverk köllum
við gjarnan foreldrahlutverk, og það er
uppcldisstarf. En uppeldi er jú aðeins
markviss leiðbeining eða leiðsögn til
athafna, umgengni og sjálfstæðis. Að
ala upp er að reyna að hafa áhrif á
einhvern einstakling með það markmið
að gera viðkomandi hæfan til ábyrgrar
afstöðu til sjálfs sín og annarra.
Fjölskyldan er sá vettvangur þar sem
foreldrar og börn eru saman, elska,
starfa og finna öryggi. Hún er sá vett-
vangur þar sem fjölskyldumeðlimir eru
vissir um að geta treyst hver öðrum, eru
virtir og viðurkenndir, hver með sínar
sérþarfir og þar sem þeir hafa gagn-
kvæm mótandi áhrif hver á annan.
Fjölskyldur eru þó ólíkar og hver
hefur sína sérstöku sögu, venjur og siði.
Innan fjölskyldunnar mótast þær reglur
um lífshætti, viðhorf, tjáskipti og hlut-
verk einstaklinganna, sem síðar fylgja
þeim innan fjölskyldunnar og utan.
Þannig hefur hver fjölskylda áhrif á
aðra. Reynsla foreldranna frá eigin
upprunafjölskyldu hefur áhrif á mótun
þeirra eigin kjarnafjölskyldu (foreldrar
og börn). Þá reynslu sem börnin þín
öðlast í dag nota þau svo við myndun
sinnar eigin fjölskyldu og í samskiptum
við aðra menn og konur síðar á lífsleið-
inni. Þetta má gjarnan kalla mótun.
Hlutverk fjölskyldunnar í dag er um
margt mun cinhæfara en fyrr á tímum.
Að sama skapi er það nú e.t.v. mikil-
vægara á vissum sviðum. Áður tengdust
oft fleiri aðilar fjölskyldunni, bæði
skyldmenni og vandalausir. Innan fjöl-
skyldunnar fór oft fram framleiðsla á
þeim vörum og greðum, sem fjölskyldan
þurfti að nota eða selja sér til framfæris.
Nú má segja að megin hlutverk fjöl-
sky'dunnar sé aó vera griðastaður fjöl-
skyldumeðlimanna þar sem þeir geta
starfað að áhugamálum sínum og tjáð
sig í einlægni og trúnaðartrausti. Grið-
astaður fyrir rœktun inannlegra tilfinn-
inga og náinna persónulegra kynna og
samskipta. Þar með talið uppeldið sem
er megin hlutverk foreldranna er bera
sameiginlega ábyrgð á börnum sínum
og uppeldi þeirra. Þá ábyrgð getur
enginn tekið af þeim'. Þó svo þau feli oft
öðrum aðilum og stofnunum tímabund-
ið og afmarkaða þætti uppeldisins, þá er
framkvæmdin á ábyrgð foreldranna.
Foreldrarnir eru megin fyrirmynd barn-
anna. Af foreldrunum læra börnin t.d.
að leysa sín eigin vandamál og árekstra
síðar. Leysi foreldrarnir árekstra sín á
milli með hávaða, rifrildi og barsmíð-
um, þá er afar líklegt, að þannig leysi
börnin sína árekstra við annað fólk
síðar á lífsleiðinni, bæði jafnaldra og
síðan maka og börn. Börn flytja oft þá
mynd sem þau fá af foreldrum sínurn
yfir á hugmyndir sínar um Guð. Börn eru
bein í hugsun og færa óhikað eigin
reynslu yfir í sinn hugarheinr. Ef for-
eldrar sýna aldrei hlýju, væntumþykju
eða fyrirgefningu, hvernig geta börn þá
gert sér í hugarlund, að Guð eigi þessa
eiginleika. - Samkvæmni í orði og verki
er eitt af lykilatriðum í öllu uppeldis-
starfi.
Þarfir fjölskyldunnar
Að þessu framansögðu er ástæða til
þess að fara nokkrum orðum um þarfif
fjölskyldumeðlimanna. Segja má, að
bæði börn og fullorðnir hafi sömu
grundvallarþarfir, og munum við nú
nefna nokkrar þeirra.
Öryggi er eitt af mikilvægustu þörfum
mannsins. í því felast þættir eins og það
að finna festu, samkvæmni í orði og
athöfnum, eiga þak yfir höfuðið, hafa
10