Heima er bezt - 01.04.1951, Síða 10

42
Heima er bezt
Nr. 2
hann átt að gera tilraun. Og
hann hefði líka gert það, ef syn-
ir hans þrír hefðu ekki verið um
borð í áttæringnum. Hann og
hinir karlarnir fjórir voru aldn-
ir að árum og áttu því ef til vill
ekki eftir svo margra ára dvöl
hérna megin grafar, en synirn-
ir voru ungir og sú dýrmætasta
eign, sem hann átti. Þeir voru
yndi hans og eftirlæti og í dag
er siglt upp á líf og dauða til
þess að freista þess að bjarga
þeim.
Hann er svo stirðnaður af
kulda, að ekki leyfir af, að hann
geti haldið um skautið og stýr-
isvölinn. Klakaströnglar hanga
í skeggi hans, og frostið bítur
hann í andlitið; eins og hann
væri stunginn bitrum nálum.
Hann sér, að ísheming hefur
lagt að sjóklæðum hásetanna og
hugsar: „Hversu lengi geta þeir
þraukað? Já, hve lengi getur
hann sjálfur þraukað svona?“
En úr djúpi hugans barst hon-
um skipunarópið: „Jens Olsa,
þér verður að takast að bjárga
sonum þínum!“ Hann er sljór
fyrir því, sem gerist í kringum
hann, það er sem hann taki ekki
eftir neyðarópunum, sem til
hans berast, meðan hann hleyp-
ir áttæringnum undan sjóun-
um. Hvarvetna getur að líta
hvolfda báta, sem menn lafa á
í hvítfyssandi löðrinu. Lík sést
á floti, einhver stendur upprétt-
ur og hossast upp og niður eins
og línubelgur. Þessi sorgarleik-
ur, sem fram fer í kringum hann
á Vesturfirðinum, er svo hræði-
legur, að hann getur ekki til
fulls áttað sig á einstökum at-
riðum. Hann hefur heldur ekki
tíma til að hugsa um þetta. Hon-
um er ofur ljóst, að hann vegur
sjálfur salt á skilrúmi lífs og
dauða.
Stormurinn eykst enn og sjó-
gangurinn slíkt hið sama. Og
þegar myrkrið er skollið á og
grúfir yfir hafinu, lætur Jens
Olsa auðnu ráða. í þetta skipti
er það ekki í hans valdi, heldur
guðs, hvort þeir komast af. Hol-
skeflurnar ganga yfir bátinn, og
munar minnstu, að hann fylli
stundum; fiskur, þilja og stamp-
ar fara útbyrðis, áður en þeir fá
rétt bátinn. Hann hefur hrópað
til hásetanna, að þeir skuli ausa
viðstöðulaust til þess að halda
á sér hita. Ef þeir gera það ekki,
frjósa þeir 1 hel á leiðinni.
Jens Olsa situr í eins konar
sljóleikamóki á þóftunni og
stýrir bátnum. Þessi sljóleika-
voma hverfur aðeins af honum,
þegar hann heyrir gegnum veð-
urgnýinn neyðaróp frá mönn-
um, sem komizt hafa á kjöl eða
liggja hjálparvana í sjónum. Og
þá hvarflar að honum, að brátt
muni það líka verða þeirra hlut-
skipti að hanga á kjöl og kalla
á hjálp.
Þannig gengur þetta klukku-
stund eftir klukkustund um
nóttina. Einu sinni stýrir hann
svo. nærri hvolfdum báti, að
hann getur rétt ár til manns,
sem situr á kjölnum. En þegar
hann hyggst draga manninn
inn, missir hann tökin á árinni
og hverfur í sjóinn.
Jens Olsa heldur áfram. Inn
í dauðann eða að landi? Honum
finnst nóttin svo hræðilega
löng. Ætlar þá aldrei að daga?
æpir innri rödd með honum.
Og skyldi ekki geta rofað svo til,
að hann fái séð, hvar hann er
staddur?
Fætur hans eru eins og klaka-
stykki. Höndin, sem hvílir á
skautinu, er svo gersamlega dof-
in, að hann hefur enga tilfinn-.^
ingu í henni. En skautið er fros-
ið fast við hana, svo að það
haggast ekki. Honum er aðeins
eitt hug: „Við verðum að ná
landi, áður en það er of seint.“
Hvorki hann né hásetarnir
geta þraukað mikið lengur.
Hann sér, að yngsti sonur hans
er snjóhvítur í framan og hans
innri rödd hrópar til guðs: „Þú
mátt ekki láta hann Lárus, elsku
drenginn minn, frjósa í hel.“
Jens Olsa siglir enn klukku-
stund eftir klukkustund, og loks-
ins dagar. Það heiðir dálítið til
og storminn lægir. Jens Olsa
greinir land framundan og það
blæs honum von í brjóst. En
hvaða land er það, sem þá ber
að? Er það eyðiey eða byggt
land, þar sem þeir geta leitað
hælis hjá mönnum?
Enn siglir hann framhjá
mörgum bátum á hvolfi, en nú
gejmr þar engan manninn. Þeir,
sem komizt hafa á kjöl, hafa
frosið í hel og skolazt í sjóinn.
Loks er Jens Olsa kominn- svo
nærri landi, að hann getur
komið auga á lítið fj arðarmynni.
Hann heldur beint inn fjörðinn,
þar sem á reki eru leifar úr bát-
um, sem hafa haldið að landi í
myrkrinu og brotnað við brim-
garðinn.
Jens Olsa siglir langt inn eft-
ir firðinum, en enga byggð er að
sjá, hvert sem litið er. Nei, hér
getur enga byggð, þetta er eyði-
land, og til hvers er þá að sigla
lengra inn þennan fjörð? Ef
þeir reyna að leita til manna-
byggða hér, verður það aðeins
tii þess, að þeir verða að láta fyr-
irberast í snjónum og frjósa þar
í hel.
Loksins kemur Jens Olsa auga
á nokkur hús á granda, sem
gengur út í fjörðinn. Hann tek-
ur stefnuna þangað. Þarna eru
nokkrir bátar. Hann verður var
við menn í bátunum og hrópar
til þeirra, en hann fær ekkert
svar. Þegar Jens Olsa kemur til
bátanna, skilur hann, hvers
vegna hann hefur ekkert svar
fengið frá mönnunum. Bátarn-
ir höfðu lent við nesið í myrkr-
inu og hásetarnir tyllt sér á
þófturnar og ætlað að bíða birtu.
En svo örþrreyttir og syfjaðir
voru þeir eftir róðurinn, að þeir
höfðu sofnað. Og nú sátu þeir
þarna stirðnaðir og helfrosnir,
hölluðu sér upp að siglutrjánum
eða borðstokkunum. Þeir höfðu
látið lífið í tæplega hundrað
skrefa fjarlægð frá húsunum á
tanganum.
Jens Olsa og piltar hans kom-
ast heim að húsunum, þar sem,
tekið er virktavel við þeim. Þeir
verða að skera af sér frosin sjó-
fötin, svo að þeir geti farið í
annað.
Áður en Jens Olsa tekur á sig
náðir, spyr hann fólkið á bæn-
um, hvað fjörðurinn heiti. Þeg-
ar hann fær að heyra nafn hans,
kemst hann að raun um, að hann
hefur siglt yfir Vesturfjörð
þveran, allt tii Salten.
Þessa nótt létu þrjú hundruð
fiskimenn lífið á Vesturfirði.
Heima er bezt
Gerist áskrifendur!