Heima er bezt - 01.04.1952, Side 13

Nr. 4
Heima er bezt
109
Georg Pachymeres segir svo frá:
„Flokksforingjarnir fengu sam-
þykki keisarans við skilyrðin til
málamiðlunarinnar. Skilmálarn-
ir voru þeir, að hvor flokkur
skyldi skrifa sínar ástæður fyrir
ákærunni á hinn og taka fram,
hvað hann æskti eftir að and-
stæðingurinn gengi inn á, ef
af sáttum ætti að verða. And-
stöðuflokkurinn skyldi á sama
hátt gera grein fyrir öllu því, er
hann taldi sér til varnar gegn
ákærunni. Síðan skyldu báðir
flokkarnir kveikja bál og kasta
ritum sínum á það. Kæmu rit
annars flokksins ósködduð úr
eldinum, bæri báðum aðiljum
að skoða það sem guðs dóm. Aft-
ur á móti, ef rit beggja brynnu
til ösku, skyldu þeir leggja nið-
ur allt missætti og vinna í sam-
einingu. Keisarinn gaf ríkulegt
eldsneyti til brennunnar, því að
hann hefði gjarna tæmt ríkis-
fjárhirzluna, ef það
mætti verða til þess að
sættir tækjust. Daginn,
sem próf þetta átti að
fara fram, hafði keisari
valið. Það var páska-
dagskvöld. Er flokkarnir
höfðu komið sér fyrir
kringum bálið, báðu þeir
heitt og innilega til guðs
um að dómurinn gengi í
vil. í augsýn keisarans
réttu þeir rit sín til guð-
hræddra manna, sem
báðir treystu. Vörpuðu
þeir svo deiluritunum á
bálið. Eldurinn eyddi
þeim, eins og þau hefðu
verið heytugga, og eftir
stutta stund sást ekki
annað eftir af þeim en
dálítil aska. — Það varð
til þess, að flokkarnir
jöfnuðu með sér deiluna.
En eftir skamman tíma
fundu þeir út, að trúin
gæti ekki breytzt af
slíkri tilviljun, heldur
yrði löng og ströng um-
hugsun að valda því.
Blossaði fjandskapurinn
þá upp að nýju.“
Auðvitað voru orsak-
irnar til deilna oft af
öðrum toga spunnar, og
ekki eíns háfleygar og
meiningamunurinn um
eðli Krists, svo að nefnt
sé dæmi. Kenning Bogumilanna
gekk út á, að öll vinna vœri synd.
Höfuðskilyrði þeirra til sálu-
hjálpar var bæn og meinlæta-
lifnaður. Nafnið Bogumil er
dregið af búlgarska orðinu
bog — guð, og milni = vertu
miskunnsamur. Sértrúarflokk-
ur þessi iðkaði mjög bænahald
og æfingar í meinlætalifn-
aði. Þeir voru mjög ofsóttir
og að lokum voru aðeins ör-
fáir þeirra eftir á Balkan-
skaga. Gengu þeir að lokum
undir múhameðstrú, þó að varla
væri hægt að segja, að það væri
af sannfæringu. Um „hinn síð-
asta í söfnuðinum" er sagt, að
hann hafi gift konu sonar síns
hertoga nokkrum, eitt sinn, er
sonurinn var ekki heima. Kvaðst
hann gera þetta til þess, að son-
ur hans kæmist á rétta skoðun
um meinlætalíf. Sonurinn mis-
skildi föður sinn og snerizt til
Markúsarkirkjan i Feneyjum.
(Áhrif frá býsantinskum byggingarstil.)
múhameðstrúar. Hann fór burt,
en kom skömmu síðar aftur með
tyrkneskum her og tók borgina,
þar sem faðir hans átti heima.
Faðirinn dó árið 1466 sem fangi
sonar síns. Land hans varð
tyrkneskt og þegnarnir múham-
eðstrúar.
Eitt alvarlegasta deiluefnið
var myndadýrkunin. í upphafi
hafði hin kristna kirkja verið á
móti alls konar myndadýrkun,
er hún áleit leifar fornrar
heiðni. En hún gat ekki komið í
veg fyrir, að hinir trúuðu varð-
veittu sýnileg tákn um dýrling-
ana (krossa og helga dóma) og
síðar einnig myndir. Menn fóru
smám saman að kveikja ijós fyr-
ir framan myndirnar og brenndu
reykelsi þeim til dýrðar, sam-
tímis með að þeir krupu
frammi fyrir þeim og báðu þær
ásjár. Þegar svo var komið, að
menn beindu bænum sínutn að
sjálfri myndinni í stað
þess, er hún táknaði,
voru þeir komnir inn í
hreina myndadýrkun,
sem í öllum aðalatriðum
var lítt frábrugðin guðs-
dýrkun heiðingjanna. En
myndadýrkunin var eins
konar andmæli gegn
hinum hárfínu, guð-
fræðilegu túlkunum
hinna lærðu.
Almúgamaðurinn í
Byzants elskaði dýrling-
ana og til eru frásagnir
um menn, sem sýndu
þeim nærri því sonarleg-
an kærleika, enda þótt
þeir hikuðu ekki við að
taka þátt í múgmorðum
eða eiturmorðum á milli
þess sem þeir tignuðu
guð. Nicephoros frá
Cone, frægur söguritari í
Konstantínópel, ritar m.
a. um Andronikus I. af
ætt Komnenanna, að ein
mitt meðan hryllilegar
ofsóknir stóðu yfir, er
hann hafði gefið skipun
til, hefði hann fengið
tækifæri til að sýna.
uppáhaldsdýrlingi sín-.
um, sankti Páli, óvenju-.
legan sóma. Hann hafðt
fundið gamla mynd af
Páli postula, „málaða af
gömlum meistara“, er