Heima er bezt - 01.10.1957, Blaðsíða 12

ir, og heita Smiðjutóftir Gests Oddleifssonar í Haga.
Því nafni skulu þær halda.
Nokkur kot voru byggð umhverfis Vatnsfjörð fyrr
á öldum, en eru nú öll í eyði. Er það bættur skaði.
Hefur eyðing byggðarinnar hlíft mjög skóginum og
öðrum gróðri dalsins. Þarna mun hafa verið lítið um
slægjur. Varla heyjað annað en túnblettirnir kring
um kotin, en skepnurnar að öðru leyti lifað á skóginum,
og bændumir stuðst við veiði úr vatninu. Sagt er, að
á sumum kotunum hafi geitur verið hafðar í stað kúa,
og má nokkuð marka búskaparhættina af því. — En
svo var gott undir bú í Vatnsfirði, að rjóminn ofan á
sauðamjólkurtrogunum var hestheldur að morgni, þ.
e. s. rjómaskánin hélt uppi nýsmíðaðri skeifu. — Kotin
hétu: Elella, Þverá, Vatnsdalsbakkar, Uppsalir og
Smiðjumýrar. Þverá mun hafa verið bezt af þessum
jörðum, enda lengst í byggð.
Það mun vera á Hellu, sem Jóhann sýslumaður
Skaptason vill koma upp héraðsmiðstöð fyrir Barða-
strandarsýslu alla: Skóla, gistihúsi, prestssetri, læknis-
bústað og nýbýlum. Leggja á veg um gamla troðninga
norður yfir fjöll, til Suðurfjarða í Arnarfirði, og sitt
hvað fleira hefur sýslumanni dottið í hug í sambandi
við þann stað. — Rétt er það, að staðurinn er mið-
svæðis í sýslunni, og náttúrufegurð, sem að framan
er lýst, en ryðja verður mörkina til að koma fyrir
nýbýlunum. Vegna skógarins mundi ég leggja til, að
reynt yrði með öllu móti að halda í byggð góðum
jörðum í næstu sveitum Vatnsdals, sem fólk er nú óðum
að yfirgefa, áður en hafist yrði handa um landnám í
Vatnsfirði. — Annars er hugmynd sýslumanns allrar
athygli verð og geymist framtíðinni.
Sjálfur hefur hann byggt sér sumarhús á einum feg-
ursta blettinum í þessu fagra landi. Er sú bygging með
ólíkindum. Kofinn er einhver óhrjálegasti sumarbústað-
ur, sem reistur hefur verið, og eru þeir þó ekki allir
beysnir í holtunum hérna umhverfis Reykjavík. Þetta
er því undarlegra, þar sem Jóhann hefur komið auga
á fegurð umhverfisins, ann gróðri, menningu og góð-
um húsum, og er hinn nýtasti maður í hvívetna. Ég er
að vona, að hann láti rífa kofann, áður en hann fer
alfarinn norður til átthaga sinna. Hann væri óverðugur
minnisvarði um veru hans í sýslunni.
Svo yfirgefum við þá Vatnsfjörðinn og höldum á
Þingmannaheiði.
Þingmannaheiði er einhver lengsti fjallvegur á Vest-
fjarðakjálkanum, 6—9 stunda lestaferð milli byggða,
eins og talið var, áður en bílamir komu til sögunnar.
Vegurinn liggur víða í 5—600 m. hæð yfir sjó, snjó-
þungur mjög á vetrum og sundurskorinn af ám, er oft
Voru illar yfirferðar haust og vor. Ár þessar renna ofan
í Kjálkafjörð, og veit ég ekki betur en að þær séu
mörkin milli Austur- og Vestur-Barðastrandarsýslu.
Þegar farinn var gamli þjóðvegurinn, eða póstleiðin að
vestan, var komið ofan í Vattardal í Múlasveit. Heitir
Þingmannakleif, þar sem komið var ofan í dal-
inn. Nú beygist vegurinn til vesturs, þegar komið er
suður fyrir miðja heiðina, liggur út Eiðshúsfjall og
ofan á eiðið milli Kerlingarfjarðar og Skálmarfjarðar.
Síðan inn með Skálmarfirði og á gamla þjóðveginn í
mynni Vattardals. — Hið efra er Þingmannaheiði grjót
eitt og klappir, og sér varla stingandi strá, þó um há-
sumar sé. Hún þótti því löngum ill yfirferðar, og
þreytti margan. En ekki mun hún hafa farið svo í taug-
amar á neinum, sem Þorsteini Erlingssyni, því sagt err
að hann hafi stunið upp þessari vísu á miðri heiðinni:
Drottinn minn! ef ég á einhverja sál
og þú ætlar að tyfta hana í reiði.
Þá settu hana í ís, eða bik, eða bál,
en bara ekki á Þingmannaheiði.
Nú þreytir heiði þessi engan lengur að sumarlagi,
því bílar þjóta yfir hana á örskömmum tíma, en að
vetrinum mun hún sama óhemjan og áður.
Vattarnes við Skálmarfjörð var um aldir næsti bær
við Þingmannaheiði austanverða. Nú hefur jörðin verið
í eyði um all mörg ár, og er því þar ekkert að hafa
fyrir ferðamenn, er koma af heiðum ofan. Þar var
þingstaður og miðstöð opinberrar starfsemi í Múlasveit,
meðan ég þekkti þar til. Ekki veit ég, hvar hún er
nú. — í Vattarnesi er fallegt, og var jörðin talin ein
bezta sauðjörð í sveitinni. — í eyði eru og Selsker og
Illugastaðir í Skálmarfirði og Kirkjuból á Litlanesi.
Gerist því ærið strjálbýlt í innanverðri Múlasveit.
Skálmardalur og Kvígindisfjörður eru þar einir í byggð.
Vonandi þrauka bændurnir þar, þangað til aftur kvikn-
ar mannlíf á hinum „dauðu“ jörðum í kringum þá.
Þegar ekið hefur verið fyrir botn Skálmarfjarðar,
tekur Klettsháls við. Fjallvegur, er liggur bak við
Svínanes og Bæjarnes og Kvígindisfjörð, er aðskilur þessi
nes. Reiðvegurinn upp úr Skálmarfirðinum var mjög
brattur, og hét Eyvindargata, Iíklega kend við Fjalla-
Eyvind, þó ég ekki að öðru leyti hafi heyrt hans getið
á þessum slóðum. Nú þarf ekki að fara Eyvindargötu
lengur, því bílvegurinn liggur nú undir Illugastað, og
þaðan í sneiðing upp á hálsbrún. Er það hægur akstur.
Af Klettsháls er komið ofan að Kletti í Kollafirði,
nyrzta bæ í Gufudalssveit. — Ég hafði þá farið um
Múlasveitina, án þess að koma á nokkurn bæ, enda er
byggðin, sem eftir er í hreppnum, að mestu úti á
nesjum, en þangað ekki bílfært. Gaman hefði ég þó
haft af, að fara um nesin og heilsa upp á gamla ná-
granna, en þess var ekki kostur að sinni, og verður að
bíða betri tíma. —
Vegurinn liggur með fram túninu á Kletti. Og nú
gat ég ekki neitað mér um, að biðja bílstjórann að
stoppa. — Þó ég færi vel nestaður frá húsfreyjunni á
Brjánslæk um morguninn, var mig nú farið að langa
í kaffisopa, og af gamalli reynslu þekkti ég, að ekki
þurfti lengi að bíða eftir kaffinu á Kletti.
Bóridi á Kletti, er Sæmundur hreppstjóri Brynjólfs-
son. Hann er Strandamaður að ætt og uppruna, en flutt-
ist að Kletti vorið 1942 og hefur búið þar síðan. Skyldi
nú enginn þekkja Klett fyrir sömu jörð og þegar hann
tók við henni. Allt er orðið nýtt. Túnið stórum aukið
332 Heima er bezt