Heima er bezt - 01.06.1958, Blaðsíða 7

SÖGUR MAGNÚSAR Á SYÐRA-HÓLI
FLEYGURINN
Gísli Brandsson spónasmiður, alkunnur maður á sinni
tíð, ólst upp á Úlfagili á Laxárdal með foreldrum sínum
á fyrra hluta 19. aldar.
Svo bar við eitt gamlaárskvöld, er Gísli var ungur
og innan við kristni, að hann gekk út úr bænum og fram
á hlaðið nauðsynja sinna. Veður var hið fegursta, logn,
glaða tunglskin og rifahjarn. Gísli stendur á hlaðinu og
svipast um. Þykir honum undarlegt, er hann sér lest
koma framan dalinn og hefur stefnu neðan við bæinn.
Á undan fóru nokkrir klyfjahestar, og eftir kom ríð-
andi fólk, dálítill hópur, sem vel gat verið ein fjölskylda.
í hópnum var kona í kvensöðli og reiddi ungbarn.
Flokkurinn þokaðist áfram með eðlilegum hætti, og er
kom fyrir neðan bæinn á Úlfagili, vatt sér maður af
baki, gekk að hesti konunnar og hlúði að barninu í
kjöltu hennar. Um leið og maðurinn steig af hesti sín-
um, sá Gísli, að glas rann úr vasa hans og féll niður í
snjóinn.
Gísli gætti þess vel, hvar glasið féll, og er lestin var
komin fram hjá, hljóp hann til og tók það upp. Það var
grænn fleygur með upphleyptum rósum og svo fagur,
að aldrei þóttist Gísli slíkan séð hafa.
Hann hljóp með fund sinn inn í baðstofu og sýndi
föður sínum. Dálítill vínseytill var í glasinu. Brandur
karl saup hann til botns, hýrnaði við og sagðist aldrei
hafa bragðað jafn gott vín.
Gísli tók aftur við glasinu og hugðist geyma vel slík-
an forlátagrip. Er hann háttaði um kvöldið, gróf hann
glasið djúpt ofan í heyið í rúmshorni sínu höfðalags-
megin. Þegar hann vaknaði morguninn eftir, seildist
hann eftir fleygnum og ætlaði að skoða hann við dags-
birtu. Honum brá illa í brún, því að fleygurinn var þá
horfinn og fannst ekki, hvernig sem hann leitaði og reif
upp fletið. Sá Gísli hann aldrei síðan.
Því trúði Gísli, að eigandi fleygsins hefði vitað af
því, hvar hann lenti, ekki viljað missa svo góðan grip
og sótt hann um nóttina. Engan efa taldi Gísli á því, að
það hefði verið huldufólk, sem hann sá á gamlaárskvöld
og verið að flytja sig búferlum, því fardagur þess er
gamlaársdagur.
Sögn Gísla sjálfs. — 1 bókinni Svipir og sagnir er þáttur af
Gísla eftir Jónas Illugason frá Brattahlíð. Þar er þessi saga
(bls. 69), en sögð nokkuð á annan veg, þó að sami væri heim-
ildarmaðurinn, Gísli sjálfur.
GUÐMUNDUR í KETUSELI
Vorið 1868 fluttist ungur bóndi, sem Guðmundur
hét og var Þorleifsson, að Ketuseli í Skagaheiði. Hann
var ókvæntur en bjó með Ingibjörgu Magnúsdóttur frá
Fjalli á Skagaströnd, Jónssonar. Þau áttu barn á fyrsta
ári, dóttur, er Friðgerður hét.
Ketusel var langt uppi í heiðinni. Þaðan er löng bæjar-
leið að Ketu. Ekki var fleira fólk í selinu en þau þrjú,
og skorti flest, er til þæginda mátti vera.
Svo illa tókst til í selinu að áliðnum vetri, að þar dó
eldurinn. Engin voru til eldfæri, svo að ekki varð kveikt
upp að nýju. Var ekki annað ráð fyrir hendi en að fara
á aðra bæi eftir eldi eða eldspýtum.
Það verður ráð þeirra selbúa, að Guðmundur skuli
fara vestur að Fjalli, því þar gat hann rekið fleiri erindi
um leið. Hann lauk morgunverkum í fyrra lagi og bjóst
síðan til ferðar. Færi var gott, en veður nokkuð tví-
ráðið.
Þegar Guðmundur kom að Fjalli, gekk að með fjúk,
en var þó hægt veður. Hann vildi hraða förinni, en
tafði stutt, enda eigi aftrað, svo illa, sem á stóð heima
fyrir, en Guðmundur hraustmenni, ratvís vel og þaul-
kunnugur á þessum slóðum.
Guðmundur leggur nú af stað frá Fjalli og rak með
sér forustuá, er hann átti þar, og sauð, og hafði nokkrar
eldspýtur í vasa. Færi var gott, og bjóst hann við að
verða fljótur í förum.
Nú þyngdi óðum í lofti, og ekki löngu síðar en Guð-
mundur fór frá Fjalli, brast á stórhríð. Segir ekki af
ferðum hans, en seint um kvöldið eða um nóttina kom
hundur hans heim á selið og klóraði hurðina ýlfrandi.
Ingibjörgu grunaði þá, hvernig komið var og að Guð-
mundar væri ekki heim von lifandi. Var henni löng
nóttin, þar sem hún sat yfir barni sínu sofandi og hlust-
aði á veðurdyninn á kofaþekjunni. Lítt vissi hún, hvað
tíma leið, því að engin var klukkan.
Loks slotaði veðrinu, og hafði sett niður mikinn snjó
á heiðinni. Forustuærin kom aftur heim að Fjalli og bar
þangað boð um það, hversu Guðmundi hafði farnazt.
Ingibjörg yfirgaf kofagrenið, er kom fram á daginn,
og brauzt ofan að Ketu með barn sitt. Magnús á Fjalli
lét sækja hana og skepnur þær, er hún átti, þegar heiðin
varð fær. Ingibjörg gekk og bar barn sitt í fangi alla
leið vestur yfir heiði að Fjalli. Fannst mönnum mikið
til um dugnað hennar og kjark, en hún þurfti oftsinnis
á hvoru tveggja að halda, það sem eftir var ævinnar.
Skagamenn og Skagstrendingar söfnuðu liði og leit-
uðu Guðmundar, en árangurslaust. Um Jónsmessuleytið
um vorið fundu tvær grasakonur af Skaganum lík Guð-
mundar undir þúfu í Lambhaga, tanga, er gengur út í
Ölfusvatn. Hann varð úti 1. apríl 1869 og var jarðaður
í Ketu 26. júní.
Sögn Maríu Ogmundsdóttur, en henni sögðu þær
systur, Jóhanna móðir hennar og Ingibjörg sjálf.
Heima er bezt 189