Heima er bezt - 01.04.1964, Blaðsíða 8

Heima er bezt - 01.04.1964, Blaðsíða 8
7* Arndis Theódórs, húsfrú, Litla-Holti. Hinn 15. ágúst 1903 kvæntist hann frændkonu sinni, Elinborgu Pálsdóttur, prófasts í Vatnsfirði, Ólafssonar, en Páll var bróðir Theódórs á Borðeyri. Vorið 1904 hóf hann svo búskap á Borðeyrarbæ. Ekki var það stór- eignamaður, er hér hóf búreksturinn. Þó átti hann 20 ær og einn hest, en faðir hans gaf honum eina kvígu á öðru ári í fjósið. Árið eftir flytur hann að Reykjum í Hrútafirði og bjó þar í 3 ár, en 1908 flytur hann svo að Stórholti í Saurbæ í Dalasýslu og þar hefur hann unað sér síðustu 55 árin, og gert garðinn frægan. Saurbær í Dölum er af flestum talinn fegursta sveit í Dölum — og jafnframt með hinum fegurri á landinu. Grösugt, víðlent og frjósamt undirlendi, umlukið fögr- um fjallahring og dölum byggir upp aðalsvip sveitar- innar, en að norðan liggur Gilsfjörður. Hvassar brúnir fjallanna og mjúkar línur dalahlíða skiptast á og mynda sín blæbrigði, en silungsár falla úr daladrögunum og dunda sér krókóttar leiðir gegnum undirlendið fram í Gilsfjörð. í miðri byggð blasir Stórholt við, víðlent og grösugt, með nær ótakmörkuð verkefni framsæknum bónda. Hvað var það nú, er bauð hinn unga bónda velkom- inn á þessu gamla bænda- og prestssetri? Var það túnið, sem að vísu var frekar stórt á þeirra tíðar mælikvarða, sem allt var kargaþýfi, að undantekn- um 2 til 3 litlum beðasléttum? Voru það peningshúsin, sem allt voru kofar, er dreift var út um túnið og flestir komnir að hruni, svo að roll- urnar ráku jafnvel hausana út úr veggjunum? Voru það heyhlöðurnar, sem alls engar voru til á þeim bæ, ekki einu sinni yfir kýrgrasið? Eða var það litli, kaldi timburhjallurinn, sem hrófað hafði verið upp þá um aldamótin? Á þessum árum bar árroða nýs dags við himinn, víða um landbyggðir. Aldamótamennirnir, sem nú hafa skil- að sínu dagsverki, rnáttu með réttu teljast landnáms- menn. I þúsund ár hafði þjóðin raunverulega staðið í stað. Kynslóð eftir kynslóð hafði hún skilað erfingjum sínum landinu með kofum og karga, næstum á sama stigi og hún hafði tekið við því í upphafi. Dagsverkið framundan var ekkert smáræði. Algjör uppbygging frá rótum kallaði að í byggingum, ræktun og öðru því, er landnám krefur. Og margir höfðu ekki annað vopna en brennandi áhuga og starfsfúsar hendur. Einn þessara landnámsmanna var Guðmundur í Stór- holti — ber hann hátt meðal bændastéttar þess tíma. Hin óleystu verkefni landnáms og uppbyggingar biðu í sín- um forna Þyrnirósarsvefni. Það voru þau, er buðu hann velkominn og fögnuðu honum í Stórholti einn eftir- væntingarfullan dag vorið 1908. Og nú var hafizt handa. Fyrstu tvö árin byrjaði Guð- mundur nokkuð á ræktun og bjargaðist við gömlu fjár- húskofana, en árið 1910 reisti hann fjárhús yfir 150 fjár, ásamt nægilega stórri hlöðu yfir heyforðann. Smám saman byggði hann svo upp öll hús og bætti við, eftir því sem bústofninn stækkaði og loks 1919, eftir 11 ára búskap í Stórholti, reisti hann íbúðarhús úr steini, hið stærsta og vandaðasta, er þá hafði verið byggt { Döl- um. Á hinum fyrstu búskaparárum sínum í Stórholti setti Guðmundur sér það mark, að slétta a. m. k. eina dag- sláttu á ári. Ekki var þetta flýtisverk með þeirra tíðar vinnuaðferð, — fyrst að rista ofan af öllu með ristu- spaða, síðan bera þökur úr flagi, plægja og herfa, bera á nægilegan áburð og loks þekja allt að nýju. Þannig mun allt gamla túnið í Stórholti sléttað. Heitið var efnt. Börnin i Litla-Holti: Guðmundur Borgar, Hólmfriður Inga og Guðmar Finnur. 140 Heima er bezt

x

Heima er bezt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heima er bezt
https://timarit.is/publication/380

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.