Heima er bezt - 01.11.1964, Blaðsíða 24

b. Sveinbjörg Kristjana, fædd 5. júlí 1872, dáin 31.
okt. 1953, kona Jóns bónda á Vatnsenda Jónssonar
bónda í Hólum Ólafssonar.
c. Lilja Júlía, fædd 11. júlí 1873, dáin 31. maí 1940.
Hún var sambúðarkona Helga verkamanns á Akureyri
og Reykjavík Jónssonar.
d. Guðbjörg Sigríður, fædd 4. maí 1875, dáin 22.
febr. 1954. Hún var þriðja kona Sigfúsar bónda á Arn-
arstöðum Jónssonar bónda sama staðar Tómassonar.
e. Viktoría Ingibjörg, fædd 4. maí 1877, dáin í
Reykjavík, kona Sveinbjörns prentara í Reykjavík
Oddssonar.
f. Kristján Valdemar, fæddur 11. júní 1889. Hann
var bóndi og hreppstjóri á Möðruvöllum í Eyjafirði.
Kona hans var Guðrún Jónasdóttir bónda á Völlum í
Eyjafirði Jónassonar.
Af 17 barnabörnum þeirra Hólakotshjóna eru tvö
enn á lífi, 1964, þau Indíana Jóhannesdóttir, 95 ára, og
Valdemar Pálsson, 75 ára.
XI.
Þegar Hólakotshjónin Iétu af búskap, ákvað Guð-
björg Pálsdóttir að vinna sjálf fyrir sér og dóttursynin-
um meðan kraftar entust. Hún var því í eins konar
sjálfsmennsku hjá Maríu dóttur sinni og manni hennar,
þar til Valdemar dóttursonur hennar fór frá henni og
til föður síns, sem þá var farinn að búa á Jórunnarstöð-
um. Þá var Valdemar um fermingu. Eftir það var Guð-
björg á vegum Maríu dóttur sinnar, og síðustu árin hjá
Önnu dótturdóttur sinni, þegar hún og Friðfinnur Sig-
urðsson maður hennar fluttu búferlum að Árgerði. Þá
var Guðbjörg Pálsdóttir orðin 94 ára.
Nú gat hún lifað rólegu og áhyggjulausu lífi og nærst
af minningum liðinnar langrar ævi. Heilsan var enn þá
góð og minnið trútt. Hún sagði margar sögur frá æsku-
stöðvum sínum í Kjósinni af mönnum og huldufólki,
sem skráðar hafa verið í óprentuðu þjóðsagna safni. Frá-
sögn hennar var skipuleg og skýr. Fram til hinztu stund-
ar var hún furðu bein í baki og óreikul í spori. Árin og
erfiðið höfðu að vísu ekki hlífst við að rista rúnir sínar
á andlit hennar, en svipurinn var hreinn og hýrlegur.
Spuni og prjón var hennar tómstundaiðja.
Þó segja megi, eftir almennu mati þeirra efna, að hún
hefði lengstum verið forsælumegin í lífinu, þá voru þó
í huga hennar sólskinsblettirnir miklu meir áberandi.
Ævi hennar og athafnir var samfelld fórn í annarra
þágu frá morgni til ævikvölds. Hún hafði elskað og ver-
ið elskuð. Vitundin um það var hennar Ijúfa kveldskin,
sem lýsti og vermdi og gerði hugann heiðan og ylríkan.
Það var löngum siður Guðbjargar hvem morgunn,
er hún var klædd, að ganga út undir bert loft, lesa morg-
unbæn og signa sig.
Morguninn 7. apríl 1898 fór hún á fætur eins og
venjulega og gekk út, las bænina sína og signdi sig. Þeg-
ar inn kom tók hún rokk sinn og fór að spinna. En eftir
litla stund lagði hún rokkinn frá sér og hafði orð á því
að „í sér væri eitthvert óhræsis slen“. Kvaðst hún ætla
að halla sér um stund. Lagði hún sig þá útaf í rúm sitt
og var látin eftir litla stund. Þannig var hennar bana-
lega, hljóðlát og stutt.
Þá hafði hún lifað rétta tvo mánuði af hundraðasta
aldursárinu.
Þannig lauk langri og dáðríkri ævi kvenhetjunnar úr
Kjósinni suður.
Draumar
Framhald af bls. 403. ----------------------------
Hrími. Ég vissi líka, að það yrði auðsótt mál, því að
Jarpskjóni var í alla staði útgengilegur, fríður, viljugur
og bar sig afar vel.
Þórarinn Egilson kaupmaður í Hafnarfirði var þá
ungur verzlunarmaður í Reykjavík og keypti þá og
síðar nærri alla gæðinga, sem hann sá. Sá hann mig nú
á Jarpskjóna og bauð mér strax í hann ágætt verð. Ég
var hálf hræddur um, að Þórarinn myndi ekki eiga hann
lengi frekar en marga aðra gæðinga, sem hann keypti
þá, og beiddi ég hann um frest í bili.
Með mér í þessari ferð var vormaður, sem Sveinn
Jónsson hét, síðar bóndi í Arnarbæli í Grímsnesi, dýra-
vinur og ágætisdrengur. Mig grunaði að hann hefði
hug á Skjóna, en væri hræddur um, að hann yrði svo
dýr, að hann treysti sér ekki til að kaupa hann. Ég fór
nú strax til hans og spyr hann, hvort hann vilji kaupa
Skjóna. Hann viti um þennan galla, sem á honum sé, en
ég voni þó að hverfi af honum. Segi ég honum, hvað
Þórarinn bjóði mér í hann, en hann skuli fá hann all-
miklu ódýrari, ef hann vilji heita mér því að eiga hann
alltaf, því að ég vilji ekki vita af honum flækjast. Var
allt þetta auðsótt og vel efnt.
Sveinn átti Skjóna alla tíð og fór svo vel með hann,
að ég hefi engum hesti vitað líða betur. Varð hann um
þrítugt, þegar Sveinn loks gat haft sig í að fella hann
með stórsöknuði.
Ég hefi líklega engum hesti, sem ég hefi átt, verið
betri en Skjóna. Kannski hann hafi verið að launa mér
það, að ég bjargaði honum frá mansali (hrossaprangi)
með því að fylgja mér yfir landamærin.
Hver veit og skilur?
Draum þennan sagði ég þremur prestum: þeim séra
Gísla Jónssyni á Mosfelli, séra Kjartani Helgasyni í
Hruna og séra Jóhanni Þorkelssyni dómkirkjupresti,
sem fékk hann uppskrifaðan — nú fyrir mörgum árum.
Vona ég að litlu muni á honum, þótt langt sé um liðið.
AUir sögðu prestamir mér síðar, að þeir hefðu notað
efni hans í ræðu og flutt úr prédikunarstóli.
408 Heima er bezt