Heima er bezt - 01.07.1966, Page 23

BENJAMÍN SIGVALDASON:
Qlíman um „Grettisbeltið
sextíu ára
r
A þessu sumri eru sextíu ár liðin síðan fyrsta sinn
/ Vl var glímt um hið svonefnda „Grettisbelti“. Er
/ ^ því vel viðeigendi, að minnast þessa atburðar
með nokkrum orðum. Glíma þessi fór fram á
Akureyri þriðjudaginn 21. ágúst 1906, og hófst klukk-
an 5 síðdegis.
Sennilega hefur þetta verið fyrsta opinbera kapp-
glíman, sem farið hefur fram á landi hér, þótt ekkert
verði um það fullyrt, þar sem engar heimildir hafa fund-
izt, sem styðja eða afsanna þessa tilgátu. En fullvíst er
talið, að íslenzk glíma hafi lengi verið æfð og iðkuð
víðsvegar um land. T. d. var mjög algengt, að glímt var
í verstöðvum víðsvegar um land og landlegudagar not-
aðir til þess. Á síðustu öld fór mikið orð af glímufrækn-
leik í Bessastaðaskóla. Á þeim árum komu þeir yfirleitt
vel þroskaðir í skólann, og margir þeirra voru burða-
menn miklir. Fræg er sagan af Jóni Hjaltalín, síðar land-
lækni. Hann sat í Bessastaðaskóla frá 1825 til 1830. Sag-
an segir að hann hafi verið afburða mikill og snjall
glímumaður, svo að enginn stóð honum á sporði þau
ár scm hann var í skólanum. En um það leyti sem hann
var að kveðja skólann, kom þangað piltur norðan úr
Mývatnssveit. Það var Þorsteinn, sonur séra Jóns Þor-
steinssonar í Reykjahlíð. Bessastaðapiltar höfðu heyrt,
að glíma væri mikið iðkuð norður þar, svo að þeir skor-
uðu á Þorstein að glíma við Hjaltalín. Þorstcinn svaraði
því til, að ef hann yrði við áskorun þeirra, mætti þetta
teljast næsta ójafn leikur, þar sem Hjaltalín hcfði verið
fræknastur glímumaður skólans öll sín fimm skólaár,
en hann sjálfur nýkominn í skólann, lítið æfður og
þreyttur cftir langt og erfitt fcrðalag. Svo fóru þó leik-
ar að þeir tóku saman. Hjaltalín hcfur sennilcga álitið,
að sér yrði sigurinn auðveldur, en fann þó fljótt, að
Þorsteinn kunni að glíma og glímdi vel. Eftir nokkur
átök, vildi Hjaltalín ekki draga það Icngur, að leggja á
Þorstcin sitt skæðasta bragð, scm yfirleitt engir stóðust,
og ætlaði þannig að enda þeirra viðureign með skjótum
hætti, og Ieggja andstæðinginn umsvifalaust. En þá gerð-
ist það óvænta. Þorstcinn kunni nefnilega vörnina við
þessu bragði og féll því ekki. Mun þetta hafa komið
Hjaltalín nokkuð að óvörum. Eftir nokkurt þóf, kom
Þorsteini til hugar að reyna sitt bezta bragð, sem hafði
reynzt honum vel norður í Mývatnssveit. Þetta bragð
tók hann ærið myndarlega, en þá kom í ljós að Hjalta-
lín kunni ekki eða þekkti ekki vörnina, sem hér átti við,
svo að hann féll. Þóttu þetta undur mikil og stórmerki,
að nýkominn sveitapiltur skyldi leggja hinn þaulæfða
skólakappa þeirra. Sagan af þessari viðureign flaug
með skólapiltum um land allt. Varð þessi atburður til
þess að auka mjög orðstír Mývetninga. Var það álit
margra, að í þessari afskekktu sveit ættu heima beztu
og fjölhæfustu glímumenn landsins. Það sá hver maður,
að Þorsteinn gat ekki orðið slíkur snillingur sem hann
var, ef hann hefði ekki haft fleiri eða færri góða glímu-
menn að æfa sig við. — Eftir þetta var Þorsteinn talinn
bezti glímumaður landsins, þar til hann gerðist prestur
að Þóroddsstað í Köldukinn og bjó að Yzta-Felli. Hann
skrifaði bækling um íslenzka glímu, sem mun nú vera
í tölu fágætustu bóka, sem skrifaðar hafa verið á landi
hér.
Það fer varla hjá því að glíman hafi breiðzt nokkuð
út frá Mývetningum. Þess er getið, að glíman var iðkuð
talsvert á Austurlandi. Og að sjálfsögðu var hún tals-
vert stunduð um alla Þingeyjarsýslu, og þaðan berst
hreyfingin inn í Eyjafjörð og til Akureyrar. Um út-
breiðslu glímunnar er annars heldur fátt kunnugt. En
cin saga skal hér sögð til gamans:
Maður hét Sigurgeir og var hann Bjömsson. Hann
var Suður-Þingeyingur að ætt, og hafði eitthvað dvalið
í Mývatnssveit og æft þar glíniu. Á hans uppvaxtarár-
um voru mikil bágindi víða í sýslunni og flýðu þá marg-
ir til Vesturheims. Sigurgcir slóst í cinn vesturfarahóp-
inn. Ekki var nú hugulssemi þeirra, er stjórnuðu þessari
smalamcnnsku, meiri en það, að vcsturfarar úr Þingeyj-
arsýslu voru ekki látnir taka skipið á Húsavík cða á
Akureyri, heldur var þcim skipað að fara alla leið til
Vopnafjarðar, og þar átti að taka þá í útflutningsskip-
ið. Sigurgeir fylgdist með hópnum þangað, en þar varð
fólkið að bíða eftir skipinu allt að því hálfan mánuð.
Á mcðan þingeyska fólkið beið eftir skipinu á Vopna-
firði, var haldin þar í sveitinni fjölmenn samkoma, og
var þar ýmislcgt til skemmtunar. En það scm samkomu-
Heima er bezt 243