Heima er bezt - 01.07.1999, Page 41

Sveinbjörnssonar, prests að Hólmum
í Reyðarfirði. Var það allsnmemma
um vorið og þar eð ekki þótti þá
þegar tímabært að sleppa ám, leyfði
prestur Þorsteini að hafa ær sínar
með sér, svo að hann gæti litið eftir
þeim sjálfur, vegna þess að ekki
urðu þá fleiri til heimilis að Byggð-
arholti þann tíma, en kona Þorsteins
og tengdamóðir, og þurftu þær þá
að gegna átistörfum jafnt og inni.
Gemlingum sínum var Þorsteinn þá
búinn að sleppa á fjall.
Fékk prestur Þórstein aðallega til
þess að raspa tún.
Að morgni hins 28. apríl 1906, var
kominn snjór jafnfallinn á að giska í
kálfa og snjóaði þá með mikilli
ákefð. Var Þorsteinn þá kominn
heim úr kaupavinnunni, en hafði
skilið ær sínar eftir eða sleppt þeim í
Hólmaland með sauðfé prests. Voru
ær Þorsteins eitthvað um tólf að tölu.
Þótti þeim Tryggva bónda og Þor-
steini nú vissara að hyggja að fé
sínu og bjuggust hið skjótasta til
þess að fara í göngu. Var veður
mjög ískyggilegt og snjókoma mikil
eins og áður er sagt, en frost lítið og
ekki kominn neinn vindur að ráði
þá um morguninn. Fóru þeir út með
ströndinni og smöluðu fé sínu niður
að sjó. Hafði Tryggvi Ragnar son
sinn með sér þeim til hjálpar við
fjárleitina. Var Ragnar þá 10 ára
gamall. Leit nú svo út sem allt ætl-
aði að ganga vel og hugðu þeir
bændur að þeim myndi heppnast að
koma fé sínu heilu til húsa, en þegar
þeir komu út fyrir svokölluð Ból,
fundu þeir þar nýboma á, sem
Tryggvi átti. Fór Tryggvi þá að
stumra yfir ánni og sá að lambið
var í bráðri hættu, ef það kæmist
ekki þá þegar til húsa. Tók hann því
það ráð að fara með lambána út í
fjárhúsið að Baulhúsum. Var það
ekki mjög langt að fara. Baulhús
standa, eins og kunnugt er, norðan í
Hólmahálsinum, utarlega á Hólma-
nesinu. Tafði þetta þá allmikið eða
allt að því um klukkutíma. Héldu
þeir Þorsteinn og Ragnar fénu sam-
an á meðan Tryggvi fór með lamb-
ána til húsa. Lögðu þeir nú aftur af
stað með féð. Hafði þá snjóhríðin
aukist til muna og stóð vindur á
móti þeim. Þegar þeir komu inn fyrir
svokallaðan Merkjastein, var orðinn
blindbylur, svo að ekki var viðlit að
koma fénu lengra (Merkjasteinn
þessi stendur niður við sjó og skiptir
landi milli Hólma og býlisins að
Borgum). Hafði þá einnig kólnað að
miklum mun síðan þeir lögðu af
stað um morguninn og þar eð snjó-
bleytan hafði áður haldist í féð,
ffaus nú á því, svo og snjórinn á
lagðinum. Var því féð þungt á sér og
átti erfitt með að hreyfa sig.
Urðu þeir nú að skilja það þama
eftir og sem fljótast að forða sjálfum
sér til húsa. Mun drengurinn þá
hafa verið orðinn mjög þjakaður og
tafið för þeirra nokkuð.
Frá Merkjasteini og heim að Borg-
um er talinn vera 20-30 mínútna
gangur í góðu færi, en nú tók það
þá rúmar tvær klukkustundir að
komast þennan spöl.
Hélst veðrið þann dag allan og
nóttina effir. Var þetta eitt af þessum
norðvestan veðmm, sem hér koma
verst.
Þegar veðrinu létti fóm þeir
Tryggvi og Þorsteinn svo fljótt sem
auðið var, til þess að hyggja að fé
sínu. Var þá ömurlegt um að litast.
Hafði sumt af fénu fennt í sköflum,
sem lögðu þar á ströndinni en flest
af því fest í hrönnunum á fjörunni
og síðan flætt yfir það. Margt af því
flæddi þó alveg út. Ráku um tuttugu
kindur upp á svokallaða Bólkletts-
eyri og víða vom kindur reknar upp
á fjömna út með allri strönd. Missti
Tryggvi þar mest allt sitt fé eða um
hundrað og tuttugu kindur og Þor-
steinn alla gemlinga sína. Vildi það
honum til happs að hann sleppti
ám sínum í Hólmaland og að þær
höfðu ekki mnnið tilbaka.
Þetta sama vor fluttu þau hjón,
Þorsteinn og Þuríður frá Byggðar-
holti og settust að á Eskifirði.
í byrjun maí þetta sama ár, var
selt bú Sæbjargar jónsdóttur, hús-
freyju að Seljateigi í Reyðarfirði. Var
það selt á uppboði. Þangað komu
margir, bæði hreppsbúar og aðrir,
og þar á meðal Tryggvi Hallgríms-
son. Mun hann hafa verið í þeim er-
indum sem og aðrir, að kaupa eitt-
hvað af fjáreign Sæbjargar en ekki
mun hafa orðið mikið úr því. En ein-
hvem veginn mun það hafa orðið
þegjandi samkomulag uppboðs-
gesta að kaupa þama ær og gefa
Tryggva. Vom seldar tvær ær á
númeri. Keyptu ýmsir númer í félagi
og afhentu Tryggva. Þar á meðal
vom þeir Bjami Marteinsson og Sig-
urjón Einarsson á Eskifirði, sem þá
vom ungir og upprennandi piltar.
Safnaðist Tryggva þama um fjörtíu
ær.
Til gamans má geta þess að þá
kostaði ærin átján krónur og þótti
það dýrt. Mun það hafa verið um
tíu prósent af vinnumannskaupi,
eins og það var þá.
Skrifað effir frásögn og minni aldr-
aðs manns, sem ekki vill láta nafns
síns getið, að Eskifjarðarseli 1. des-
ember 1958.
Frá Svínaskála
í Reyðarfirði
Sögn Björns Jónassonœ; Jyrrum
bónda að Svínaskála
Margt hefur verið skrifað og fært í
annála frá atburðum þeim, sem
gerðust í hinum svonefnda Knúts-
byl, hinn 7. janúar 1886. Þó mun og
fleira vera, sem aldrei verður skráð
og er þegar fallið í gleymsku eða
orðið á svo miklu reiki í hugum
manna, að því verður ekki náð með
ömggum heimildum. Verða helst
þær orsakir taldar til, að þá vom
samgöngur mjög litlar um landið og
fréttir spurðust því seint manna á
milli eða um sveifir, svo og hitt, að
svo algengt var í þá daga að menn
misstu allar eigur sínar og jafnvel
týndu lífi sínu í átökum við hamfar-
ir náttúmnnar og óblíðu veðurfars-
ins, að það þótti varia í frásögur fær-
andi. Allur aðbúnaður var þá enn
ffumstæður og öll störf þar af leið-
andi, bæði til sjós og lands, mun erf-
iðari og lífshættulegri en þau em nú.
Er Knútsbyl gerði, bjó að Svína-
Heima er bezt 281