Æskan - 01.01.1979, Blaðsíða 5

Eftir Björnstjerne Björnson
M aður sá, er hér verður sagt frá, var ríkastur í sókn
sinni. Hann hét Þórður frá Efra-Ási. Dag nokkurn stóð
hann í skrifstofu prestsins, hárog alvarlegur.
— Ég hef eignast son, sagði hann, og vil að hann
verði skírður.
— Hvað á hann að heita?
— Finnur, eftir föður mínum.
— Og skírnarvottarnir.
Þeir voru nefndir, og það voru helstu menn og konur
byggðarinnar úr ætt mannsins.
— Var það annars nokkuð? spurði presturinn, hann
leit upp . . . Bóndinn þagði stundarkorn.
— Annars var það ekkert.
Bóndinn handlék húfuna, eins og hann væri á förum.
Þá stóð presturinn upp.
— Það er aðeins eitt ennþá, sagði hann og gekk til
Þórðar, tók' í hönd hans og horfði í augu honum: — Guð
gefi, að barnið verði þér til blessunar!
Sextán árum seinna stóð Þórður í stofu prestsins.
— Þú heldur þér vel, Þórður, sagði presturinn, hann
sá engin aldursmörk á honum.
— Ég ber heldur engar sorgir, svaraði Þórður.
Presturinn þagði við þessu, en stuttu seinna spurði
hann:
— Hvert er erindi þitt í kvöld?
— I kvöld kem ég vegna sonar míns, sem á að fermast
á morgun.
— Hann er efnilegur piltur.
— Ég vildi ekki greiða prestinum, fyrr en ég vissi, í
hvaða röð hann.yröi í kirkjunni.
— Hann verður fyrstur í röðinni.
— Rétt er það — og hér eru tíu dalir til prestsins.
— Var það annars nokkuð? spurði presturinn, hann
horfði á Þórö.
— Annars var þaö ekkert. Þórður fór.
Aftur liðu átta ár, og þá heyrðist dag nokkurn hávaði
fyrir utan stofu prestsins. Margir menn voru á ferð og
Þórður í fararbroddi. Presturinn þekkti hann strax aftur.
— Þú kemur mannmargur í kvöld.
— Ég vildi biðja um. lýsingu fyrir son minn, hann ætlar
að giftast Katrínu úr Stóru-Hlíð, dóttur Guðmundar, sem
hér er staddur.
— Það er ríkasta stúlka sveitarinnar.
— Svo segja menn, svaraði bóndinn, hann strauk upp
hárið með annarri hendinni.
Presturinn sat stundarkorn eins og hugsandi, hann
sagði ekkert, en skrifaði nöfnin í bækur sínar og menn-
irnir skrifuðu undir. Þórður lét þrjá dali á borðið.
— Ég á bara að fá einn, sagði presturinn.
— Ég veit það, en hann er einkasonur minn — vil
gjarnan sýna honum sóma.
Presturinn veitti peningunum viðtöku.
— Það er í þriðja skipti, sem þú stendur hér vegna
sonar þíns, Þórður.
— En nú hef ég gert skyldu mína gagnvart honum,
sagði Þórður, stakk veskinu á sig, kvaddi og fór. Menn-
irnir fylgdu á eftir.
Hálfum mánuði seinna reru faðir og sonur í góðu veðri
yfir vatnið að Stóru-Hlíð til að ræða um brúðkaupið.
— Þóftan, sem ég sit á, er ekki örugg, sagði sonurinn
og stóð upp til að hagræða henni. í sama bili skrikaði
honum fótur, hann baðaði út höndunum, rak upp óp og
féll í vatnið.
— Taktu í árina! hrópaði faðirinn; hann stóð upp og
stakk henni útbyrðis. En þegar sonurinn hafði náð taki á
árinni, sleppti hann allt í einu.
— Vertu rólegur! hrópaði faðirinn. Hann reri í áttina til
sonarins. Þá fjarlægðist hann, leit á föðurinn — og sökk.
Þórður ætlaði ekki að trúa sínum eigin augum. Hann
hélt bátnum kyrrum og starði á staðinn, þar sem sonur-
inn hafði sokkið, eins og honum mundi skjóta upp aftur.
Nokkrar vatnsbólur komu í Ijós, nokkrar í viðbót, síðan
ein stór, sem brast — og vatnið varð aftur spegilslétt.
í þrjá sólarhringa sá fólkið föðurinn róa umhverfis
sama staðinn án þess að matast eða sofa. Hann slæddi
eftir syni sínum. Og að morgni þriðja dags bar leitin
árangur og hann bar hann upp bakkana heim til sín.
Það hefði vel getað verið liðið eitt ár síðan. Þá heyrði
presturinn seint um haustkvöld einhvern bauka við
dyrnar frammi í anddyrinu og fálma varlega eftir lokunni.
Presturinn opnaði dyrnar og inn gekk hár, boginn
maður, magur og hæruskotinn. Presturinn virti hann
lengi fyrir sér, áður en hann þekkti hann. Það var Þórður.
— Þú kemur seint, sagði presturinn og stóð kyrr hjá
honum.
— Ó, já, ég kem seint, sagði Þórður. Hann settist
niður. Presturinn settist líka, eins og hann biði. Það varð
löng þögn. Þá sagði Þórður:
— Ég hef dálítió meðferðis, sem ég vil gjarnan gefa til
fátækra. Það á að renna í sjóð, sem beri nafn sonar míns.
Hann stóð upp, lét peningana á borðið og settist aftur.
Presturinn taldi þá.
— Þetta er há upphæð, sagði hann.
— Það er helmingurinn af andvirði jarðar minnar. Ég
seldi hana í dag.
Presturinn sat lengi þögull. Hann spurði að lokum af
hógværó:
— Hvað ætlarðu nú að taka þér fyrir hendur, Þórður?
— Eitthvað bétra.
Þeir sátu góða stund. Augu Þórðar hvíldu á gólfinu,
augu prestsins á Þórði. Þá sagði prestur lágt og stillilega:
— Nú hygg ég, að sonur þinn hafi orðið þér til bless-
unar.
— Já, það hugsa ég líka sjálfur, sagði Þórður. Hann
leit upp, og tvö stór tár runnu niður andlit hans.
3