Æskan - 01.01.1983, Blaðsíða 32

Komiö þið sæl, - Verið þið sæl.
„Eins og þú heilsar öðrum
ávarpa aðrir þig“, segir máltækið.
Það er ekki lítils virði að geta
ráðið að einhverju leyti kveðju eða
andsvari þeirra, er við mætum og
heilsum að fyrra bragði á förnum
vegi, eða hvar sem er, þá ályktun
mætti draga af málshættinum hér
að framan. Ef kveðjan getur ráðið
viðbrögðum viðmælenda okkar, þá
ætti öllum að vera efst í huga, að
vanda til hennar mest sem má. Þá
væri okkur í sjálfsvald sett að kalla
fram vinsamlegar viðræður við ná-
ungann.
„Orð eru til alls fyrst“, segir ann-
að máltæki, þó vil ég meina að
hugsun sé undanfari orða. Ábyrgð-
in hvílir því á herðum okkar hvers
og eins að gæta tungutaksins.
íslendingar eiga því láni að fagna
að eiga orð yfir flesta hluti og hug-
tök, sem við þurfum á að halda í
daglegum samskiptum manna, og
þeirra hluta vegna er ekki þörf á að
brengla íslenskuna með aðfengn-
um orðum úr öðrum tungumálum,
að undanteknum ýmsum fagheit-
um, sem eru þá í flestum tilfellum
alþjóðleg.
Mér er það áhyggjuefni ef við
förum gáleysislega með móðurmál-
ið og gætum okkar ekki í tæka tíð
að halda vörð um tunguna.
Efst er mér í huga þessa stund-
ina málfar æskufólks og miðaldra,
sem virðist vera að týna niður
ávarpi eða kveðju íslenskunnar.
Það heyrast allskonar hróp og
köll þegar fólk heilsast t. d. „Hæ, -
Hei, - Halló", eða það kveður,
„Bæ Bæ, - Bless Bless, - Síjú, -
sé ykkur“, o. fl. o. fl.
Gott er að vera fær um að tala
mörg tungumál, en því aðeins að
Hf
hverju máli sé haldið aðgreindu
hverju frá öðru sem frekast er kost-
ur. En okkur er hætta búin ef við
gætum okkar ekki við hvert fótmál.
Erum við ekki komnir nú þegar á
hála braut íslendingar, þessi
fleygur, sem kominn er í íslenskt
mál, minnir á uppblástur landsins,
landeyðingu. Það þarf ekki að vera
stórt sárið í svörðinn í byrjun, til að
koma af stað eyðingu jarðvegsins,
þar sem vatn og stormar leika um
varnarlaust landið.
Eins er það með íslenska ávarp-
ið, að heilsast og kveðjast. Okkur
finnst þetta svo smávægilegt, að
við tökum ekki eftir því hvað við
erum komin langt með uppblástur
tungunnar.
Það verður erfitt að snúa til baka
í þessu efni, eins og í svo mörgu
öðru, þetta byrjar smátt, en vex og
grefur um sig, slævir alla málkennd
manna, og fleiri og fleiri orð
gleymast, ekki þarf að kenna um
skóla eða lærdómsleysi, enda
heyrist málleysan ekki síður hjá
langskólagengnu fólki en hinum,
sem minna hafa lært, og það sem
verra er, að margir menn eru svo
vegvilltir, að þeir láta sér ekki segj-
ast þótt einhver vilji reyna að leið-
rétta þá í vitleysunni, þeir ganga
svo langt, að þeir verja málleysuna.
Mér hefur orðið tíðrætt um ávarp
okkar, en ótal margt annað mætti
nefna, sem heyrist daglega, t. d.
„Fyrir fjórum árum síðan". „Síðan“
ávarp íslenskrar tungu
v.

32