Æskan - 01.04.1991, Qupperneq 30

Miklagljúfur
Við skulum nú
hverfa úr ríki líf-
veranna sem hef-
ur verió umræðu-
efni í þessum þátt-
um og líta á eitt af
undrum jarósög-
unnar.
Mörg ykkar hafa
sjálfsagt heyrt og
lesið um gil og
gljúfur sem ár á ís-
landi grafa í berg-
ið, auðvitað á óra-
löngum tíma. Eitt
hið þekktasta er
gljúfrið við Jök-
ulsá á Fjöllum en
það er nú friðað
svæði. Þó að
mörgum finnist
það hrikalegt eru
miklu meiri og
stórfenglegri ár-
gljúfur víða erlendis. Verður nú sagt
frá einu þeirra, Miklagljúfri (Grand
Canyon) í Bandaríkjunum.
Miklagljúfur er í norðvesturhluta
Arizonaríkis. Um það fellur Colora-
dofljót, ein af stórám Bandaríkjanna.
Gljúfrið er um 340 km á lengd og 6-
28 km á breidd. Mesta dýpt þess er
rúmir 1800 metrar. Furuskógar vaxa
langleiðina fram á gljúfurbarminn
svo að heita má að hyldýpió opnist
skyndilega við fætur manns.
Þrotlaust starf Coloradofljóts í millj-
ónir alda við að mola úr berginu hef-
ur mótað Miklagljúfur, auk þess sem
landris hefur hjálpað til. Þarna má sjá
lárétt berglög frá ýmsum tímum og af
margvíslegustu gerð. Fitasamsetning
er sérkennileg og fögur. Þar er grænt,
blátt, gult, hvítt og rautt í ýmsum
blæbrigðum. Ekki er sama hvernig
birtan fellur á bergið og þess vegna
eru litirnir síbreytilegir eftir því á
hvaða tíma sólarhrings horft er á þá.
Og umskipti eftir árstíðum eru jafnvel
enn meiri. Auk litbrigðanna má sjá
alls kyns bergmyndanir, furðulegar
að lögun, orðnar til við veðrun. Þarna
eru píramíðar, hólar, turnar og strýt-
ur, sumar með gára eða snúnings-
mynstri. Sums staðar eru snarbrattir
hamrar, annars staðar meira aflíðandi
brekkur.
Ekki er nákvæmlega vitað hvenær
menn tóku sér bólfestu á þessum
slóðum en rústir hafa fundist af bú-
stöðum Púeblóindíána frá því um
1200. Talið er að spænskir landkönn-
uðir hafi orðið fyrstir hvítra manna til
að sjá gljúfrið um 1540. En fyrsta
ferðin eftir því endilöngu, svo að vit-
að sé, var farin 1869. Par var að verki
John nokkur Powell majór og menn
hans á fjórum litlum árabátum. Þetta
Séð yfir hluta Miklagljúfurs af norð-
urbarmi þess.
var hin mesta hættuför en henni lauk
þó giftusamlega.
Síðan þá hafa margir stundað rann-
sóknir í Miklagljúfri og margur leið-
angur verið gerður út þangað. Ferða-
menn verða að þræða mjóa og krók-
ótta stíga á múlösnum til að komast
niður í gljúfrið. Sú ferð getur tekið allt
að heilan dag.
Allfjölskrúðugt plöntu- og dýralíf er
í Miklagljúfri. Meðal trjátegunda eru
blágreni, döglingsviður, lífeik og
blæösp. Af dýrum má nefna fjalla-
Ijón, gaupu, múlhjört, íkorna, anti-
lópur og klettafjallasauð.
Hluti af svæðinu var gerður að
þjóðgarði árið 1919.
U m s j ó n :
Óskar Ingimarsson
30 Æskan