Alþýðublað Hafnarfjarðar - 24.12.1960, Blaðsíða 9

ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARttAR
9
Páll Kr. Pálsson:
TnÓnk 13] arnasori
tónskáld áttrœÓur
Einn sérstæðasti persónuleiki
meðal núlifandi Hafnfirðinga er
eialaust Friðrik Bjarnason, tón-
skáld. — Um rúmlega 40 ára skeið
vat hann forvigismaður tónlistar-
tnála hér í bæ, og getur litið ánægð-
tir yfir larinn veg eftir afkastamikið
ævistarf. —
Hann er fæddur í Götu í Stokks-
eyrarhreppi 27. nóvember 1880,
°g er kominn af 'hinni alkunnu
Eergsætt. Faðir hans, Bjarni Páls-
s°n, varð ungur forsöngvari í
Stokkseyrarkirkju og fyrsti organ-
leikari J)ar eftir að liljóðfæri kom í
Eirkjuna árið 1876. Bjarni var mik-
hl mannkosta- og gáfumaður, og
þótti Jjað hinn mesti mannskaði,
er hann drukknaði ásamt 5 öðrum
við Þorlákshöfn í febrúar 1887. Þar
iórust og 2 aðrir organistar. —
Kjarni varð aðeins 29 ára að aldri.
— Mikið var sungið á Stokkseyri
a upþvaxtarárum Friðriks. Varla
hittust svo 3 strákar að ekki væri
tekið lagið, þríraddað. — Á æsku-
heinrili hans þagnaði orgelið ekki
allan daginn, Jregar ekki var róið.
T ónlistarhæfileikar Friðriks
^jarnasonar komu snemma í ljós.
^■r hann var aðeins Jrriggja ára, lét
taðir hans hann syngja fyrir gesti
en lék sjálfur undir á orgel. Undr-
nðust menn hve vel hinn ungi
sveinn söng. —
Eyrstu tilsögn í orgelspili fékk
hann hjá frændum sínum á Stokks-
e>’ri, en fór fyrst fyrir alvöru að
stttnda tónlistarnám er hann kom
stiður árið 1899. Hann settist í
kennaraskólann í Flensborg í
Hafnarfirði og lauk Jjaðaii prófi
árið 1904. — Söngkennari við skól-
ann var þá frændi hans Sigfús
Einarsson tónskáld og nam Friðrik
organleik hjá honurn. — Næstu 4
árin stundaði Friðrik kennslu
austanfjalls.
I „Tónlistinni", I. árg. 2. h.
birtist grein eftir Friðrik, er
gefur góða svipmynd af tónlistar-
iðkun á heimilum austanfjalls á
Jjessum árum, og Jjeim jarðvegi,
sem margir af okkar fremstu tón-
listarmönnum eru sprottnir úr —:
„Fyrir 34 árum —“ segir Friðrik,
var ég tvo vetur — Jjað er árin
1906—1908 — kennari í Gaulverja-
bæjarhreppi í Árnessýslu og spilaði
einnig við Bæjarkirkju. Ég kenndi
meðal annarra bæja á Loftsstöðum,
en Jjar bjó — og býr enn söng-
hneigt fólk af Bergsætt. Við hús-
lestra Jjar á bænum var sungið þrí-
raddað og leikið með á fiðlu; fiðlu-
leikinn annaðist roskin kona, dótt-
ir bóndans, en ég lék á smáorgan,
er ég átti og hafði meðferðis. Litlu
síðar útvegaði ég heimili þessu
stofuorgel og kenndi þremur ungl-
ingum að leika á það. Síðan hefur
verið haldið uppi söng við Bæjar-
kirkju frá Jjessu heimili, og oftast
nær helur organistinn líka verið
Jjaðan. Er tæplega hægt að hugsa
sér öllu ákjósanlegri heimilissöng,
þríraddaðan með fiðlu-undirleik
og organspili. Að sjálfsögðu vann
allt heimilisfólk á Loftsstöðum
venjulega erfiðisvinnu, eins og
gerist til sveita, en sönghneigðin
Élandaður kór barna og kennara, sem Friðrik stofnaði í Barnaskóla
Hafnarfjarðar.
Fiiðrik Bjarnason, tónskáld.
var samt svo máttug, að hún náði
að dafna við lítt örvandi skilýrði.“
Árið 1908 gerðist Friðrik kenn-
ari við barnaskóla Hafnarfjarðar
og kenndi hann fyrst framan af all-
ar greinir, eltir Jjví sem atvikin
höguðti til. Síðar varð söngkennsl-
an aðalgrein hans. — Skólakór
hans Jjótti ágætur alla tíð og setti
svip sinn á skólalífið. Um skeið
stýrði hann blönduðum kór í
barnaskólanum. Sungu Jjá drengir
sópran- og alt-raddir en kennarar
tenór og bassa. — Friðrik hætti
kennslu við barnaskólann árið
1945, eftir 37 ára heillaríkt starf.
Hann kenndi einnig söng við
Flensborgarskóla á árunum 1908-
1921. Þar stýrði liann einnig skóla-
kór og lærðu ýmsir að syngja eftir
nótum hjá honum.
Á fyrstu kennaraárum sínum fór
Friðrik olt gangandi til Reykja-
víkur til Jjess að lilýða á söng-
kennslu Brynjólfs Þorlákssonar og
Siglúsar Einarssonar í barnaskóla
Reykjavíkur og læra af reynslu
þeirra, en Jieir Jjóttu liinir ágæt-
ustu söngkennarar. — Ennfremur
íór hann nokkrum sinnum utan til
frekara náms í tónlist. Árið 1913
stundaði hann nám á Kennara-
háskólanum i Kaupmannahöfn.
Auk Jjess kynnti hann sér söng-
kennslu í Noregi og SvíJjjóð. — í
utanförum sínum kynntist liann
ýmsum hinna fremstu söngfræð-
inga og tónlistarkennara á Norður-
löndum, sem greiddu götu hans á
ýmsan hátt. — Friðrik eignaðist Jjar
marga vini, sem hann á enn í dag.
Auk umfangsmikilla kennslu-
starfa stofnaði Friðrik nokkra kóra
og Jjjálfaði Jjá. — Fyrst má telja
karlakórinn „Þresti“ er hann stofn-
aði 1912 og stjórnaði í 14 ár. —
„Þrestir“ eru elzti starfandi karla-
kór á landinu. — Kvennakór, „Erl-
ur“, stolnaði hann 1918. Sá kór
starfaði nokkur ár og söng olt opin-
berlega. Nokkra aðra kóra stofnaði
hann í Hafnarfirði, en Jjeir urðu
skammlífir.
Nokkuð hefur Friðrik sinnt rit-
störfum, aðallega um tónlist og
ættfræði, sem er annað lielzta hugð-
arefni hans. Meðal annars stofnaði
hann ásamt Sigfúsi Einarssyni tón-
listartímaritið „Heimi“ hinn eldri,
er hóf göngu sína árið 1923, og
kom út í nokkur ár. Eftir fyrsta árið
varð hann að láta af ritstjórn Jjess
— vegna annríkis. Hann skrifaði
margar ágætar greinar í það blað.
Fyrir nokkrunt árurn birtust
nokkrir minningajjættir eftir Frið-
rik í tímaritinu „Akranes". Seinna
voru Jjeir gefnir út í bókarformi.
(Akranesútgáfan, 1957).
Helzta starf Friðriks utan söng-
kennslunnar var kirkjuorganleik-
arastarfið.
Við Garðakirkju starlaði hann
frá Jjví í júlí 1914 frarn að jólaföstu
Jjað ár, er Hafnarfjarðarkirkja var
vígð og hann tók við organleikara-
starfi Jjar. Árið 1916 gaf kvenfélag
kirkjunnar nýtt 7 radda pípuorgel í
kirkjuna og var Jjað fyrir tilstilli
Friðriks. Pípuorgelið var nreð einu
lrljómborði og fótspili, hið ágæt-
asta hljóðfæri, sem ber vott um
góða Jjekkingu og framsýni. Orgel
ið smíðaði Zachariassen í Árósum
og kostaði Jjað 3700 krónur. Þetta
orgel er nú í Kirkjuvogskirkju í
Höfnum suður og er enn í bezts
lagi.