Heimilisblaðið - 01.01.1958, Blaðsíða 9

a óafmáanlega meðal nafna dýrlinga heil-
aBrar kirkju.
lítilli hliðarkapellu með fábreytilegu
ari og róðu, getur að líta steinkistu við
^Sginn. Á loki hennar er krans úr eilífðar-
^0tÖUm, auk nokkurra afskorinna blóma.
a>na er einnig lárviðarkrans, bundinn með
°udum úr dönsku fánalitunum. Marmara-
a á veggnum segir oss, að þarna séu
y*íidar jarðneskar leifar Nicolaus Stenonis,
a0ris, sem var fylltur anda Guðs.
k r maður setzt í hinni kyrru kapellu,
maður ekki hjá að verða snortinn af
e 11111 algeru þögn og ró, er þar ríkir. Kyrrðin
a®eiris rofin af flöktandi bjarma lampans,
oss°gar V1® altarlð- Bjarma lampans, er tjáir
að bak við hið sýnilega líf sé annað og
^ugra líf, hið eilífa líf.
^ ver er hann annars, þessi vísindamaður
u ' alclarinnar, sem enn er geymdur og fræg-
0tri víða veröld?
s..atln er fæddur í Kaupmannahöfn um
boaisleytið 1638 og er sonur gullsmiðs þar í
l Hann var snemma í uppvexti sínum
le Uur fyrir námshæfileika sína og sérstak-
sók yrir hæfileika sinn til hvers konar rann-
á sviði náttúruvísinda. í Arno var þá
bar ð Um Þvers konar vísindarannsóknir, og
^ék hann sér bólfestu og blómgaðist
Ruðrænni sól. Hér var það, sem hann
að teim niðurstöðum, er hann komst
gj UtT1 jarðfræði og sögu jarðarinnar. Hann
v;s- ar Því þó aldrei, fremur en aðrir góðir
'^fiíenn, að allt það, er hann uppgötv-
■ hef
••*Ur sel:1; Þarna, og því leiða allar
j^°tvanir hans hann æ nær Guði.
aitri lætur sér þetta þó alls ekki nægja.
sllkaminn verður einnig rannsóknar-
við v. afts' Hann gerist líkskurðarmaður, og
Það
starf verður margt kunnugt, er áður
Sv hulÍð‘ Hann sviptir blæju alls konar
fið . Uurna til hliðar og verður þannig sam-
l&p81.11111 °g framtíð til mikils gagns á sviði
j^lslistar.
á söauu Þlýtur þarna margs konar þekkingu
beki^U lar^arinnar og íbúa hennar, og þessa
111 1)0'-lar Þann meðbræðrum sínum,
w „ auka skilning þeirra á dásemdarverk-
T0GsUðs-
sók^SCana virðist eins og sköpuð til rann-
sijj lyrir jarðfræðinga, og þar á Niels ein
artlingjuríkustu ár, þar sem hann fer um
fjöll og firnindi og les jarðsöguna sem opna
bók fyrir fótum sínum. Hann gerir fjölda
athugana, og þróunarsagan verður ekki að-
eins honum ljós, heldur öllum þeim, er vilja
kynna sér boðskap þann, er vísindamaður-
inn hefur að flytja. Á torgi í þorpinu Vol-
terra í Apenninafjöllunum vekja steingerf-
ingar á götusteinunum athygli hans. Fyrir-
finnst sá maður, er staddur væri í Volterra
og hefði heyrt um starf og ævi Nielsar, að
hann líti ekki á steingerfinga ýmissa skel-
fiska í götusteinum torgsins, er enn í dag
má greina, með undrun og lotningu fyrir
sköpunarverki Guðs og anda þeim, er hann
gæddi mann þennan?
I Ufizimálverkasafninu í Flórens er mál-
verk af Niels Stensen. Mynd, sem veitti
danska skáldinu og lækninum Aage Bernt-
sen innblástur, svo honum varð eftirfarandi
ljóð á munni, sem hér er aðeins þýtt í
óbundnu máli:
Þessi mynd frá æsku þinni sýnir oss bros-
andi mann. Brosið og gleðin grafa um sig í
munnsvipnum. En glóð augna þinna, Niels
Stensen, er djúp, þótt sá dagur kæmi, að
þér sýndist heimurinn kaldur og dauður., Því
Leita ég svo oft til myndar þinnar, þú, sem
ert svo dölckur yfirlitum, að bros og gleði
birtast mér í munnsvipnum.
Árið 1667 gerðist svo Niels Stensen ka-
þólskur. Þetta var af mörgum álitið óheilla-
spor, því að nú yrði hann að leggja vísinda-
störf sín á hilluna. Það var þó engan veginn
rétt, því að ekki ávaxtaði hann pund sitt
sem vísindamaður síður eftir að hann varð
kaþólskur.
Árið 1669 kemur svo út hin fræga bók
hans, „Um steingerfinga". Þetta varð fyrsta
sporið í áttina að uppkastið til nútímalegs
skilnings náttúruvísinda. í bók þessari tekst
honum að skilja hið rétta eðli steingerfinga,
auk þess sem hann gefur rétta skýringu á
því, hvernig kristallar myndast og vaxa, og
leyfir þar með heiminum að gægjast inn í
nýja tegund vísinda.
I bókinni gerir hann auk þessa fyrstu til-
raun til að skrifa jarðfræðiþróunarsögu ein-
staks héraðs, Toscana. Hann gerir þetta allt
saman hægt og hljóðlega, það er aHt of dá-
samlegt og stórkostlegt til að gera' nokkurn
hávaða í kringum það, en þó svo satt.
Nokkrum árum eftir útkomu bókarinnar
HEIMILISBLAÐIÐ — 7