Heimilisblaðið - 01.01.1982, Side 6

Rétt eins og aðrar sórborgir á Lúxem-
búrg sínar nýtízkulegu verzlunargötur —
Grand-Rue, Avenue de la Liberté, Boule-
vard Franklin Delano Roosevelt. Það, að
nafn Roosevelts forseta skuli hér haft í
fullri lengd, stafar af því, að miðnafnið,
Delano, er runnið af fornu lúxembúrsku
ættarnafni: De Lanoy. Hin fullkomna og
þekkta útvarpshljómsveit Lúxembúrgar er
til húsa í tilkomumiklum hljómleikasal. í
hinum nýtízkulegu veitingahúsum er hægt
að njóta góðrar tónlistar yfir glasi af mós-
elvíni, hinu þjóðlega plómubrennivíni, qu-
etsche, eða við glas af freyðandi lúxem-
búrgarbjór. Matsöluhúsin bjóða franska
sérrétti eins og þrastasteik og akurhænu-
steik, og matseðlarnir eru á frönsku. Þama
eru líka kabarettar með erlendum skemmti-
kröftum, og næturklúbbar sem bjóða upp
á listafólk frá París, London og Riví-
erunni.
Glæsilegar fominjar. Það sem heillar
mest og hefur hvað varanlegust áhrif við
kynni af höfuðstað Lúxembúrgar — og
hér er um enn eina andstæðuna að ræða —
er það, að maður getur rifið sig burt frá
öllu því nýtízkulega sem höfðar til manns
og heillar mann, og komizt á örfáum mín-
útum í umhverfi sem er mótað af þrett-
ándu, tólftu eða jafnvel tíundu öld. Flest-
ar byggingamar hafa staðið óbreyttar í
fjórar eða fimm aldir. Portbyggðu hellu-
þökin með gaflana fram að götunum, háar
og oddmjóar tumspírur kirknanna, virkis-
síkin með fremur lágum turnum — þetta
eru miðaldirnar umbúðalausar.
Það eru líka þúsund ár síðan — frá
pálmasunnudeginum árið 963 — að Sieg-
fried, foi'faðir lúxembúrsku aðalsættarinn-
ar, fór með lið sitt og fjölskyldu upp á
Bock-hamarinn og tók að reisa sér kastala
á rústum rómversks virkis, sem kallaðist
Lucilinburguc (Litlaborg). Ekki leið á
löngu unz hann og eftirkomendur hans
lögðu undir sig víðara landflæmi, unz ætt-
in var orðin sá aðili sem valdið hafði. Og
um skeið var þessi háborg óneitanlega viss
höfuðborg Evrópu á sinn hátt. Hér sat á
stóli hinn blindi greifi Johan, sem varð
konungur Bæheims, og á fjórtándu og
fimmtándu öld komu frá þessu konungs-
húsi fjórir keisarar hins þýzk-rómverska
ríkis.
1 aldanna rás varð hertogadæmið fyrir
hverri árásinni á fætur annarri. Spánverj-
ar, Hollendingar, Austurríkismenn, herir
Napoleons — næstum því öll stórveldin
kepptust um aðstöðu á þessu mikilvæga
svæði. Árið 1967 tókst loks með Lundúna-
sáttmálanum að tryggja hlutleysi þessa
hrjáða, aðframkomna en söguríka og
minja-auðuga svæðis um ókomna tíð.
Tímar reynslunnar. Þegar komið var
fram á tuttugustu öldina var Lúxembúrg
ófært um að keppa við næstu granna sína
í uppbyggingu hervarna, þannig að fall-
izt var á að hafa aðeins 250 manna her, —
og þar af voru 75 hljóðfæraleikarar. En
þegar Þjóðverjar rufu hlutleysi landsins
árið 1914 og ruddust í gegnum það, voru
um 1000 Lúxembúrgarar fljótir til að ger-
ast sjálfboðaliðar í franska hemum til þess
að berjast gegn árásaraðilanum. Þeir urðu
frægir að hreysti og hugprýði, en þeir
guldu líka mikið afhroð. Þegar vopnahlé
var samið, voru aðeins 372 þeirra á lífi.
Árið 1940 óðu Þjóðverjar yfir landið
öðru sinni, innlimuðu það í þýzka ríkið
og lögðu bann við notkun franskrar tungu.
Ibúarnir voru meðhöndlaðir sem borgarar
Þriðja ríkisins og þvingaðir til skrásetn-
ingar í þýzka herinn. Þeim sem reyndu
að komast undan var stranglega refsað.
En hinir hraustu Lúxembúrgarar neituðu
að láta skrásetja sig, og árið 1942 mynd-
uðu þeir hið fyrsta alþjóðar-verkfall á her-
6
HEIMILISB LAÐ I Ð