Kirkjuritið - 01.06.1936, Qupperneq 11

Kirkjuritið.
Guðshugmynd nútímans.
225
fram í ræðum og ritum allskonar sérkreddumanna og
flokka, bera einungis vott um kryplað ímyndunarafl og
lakmarkaða skynjun. Jafnvel meðal hinna svokölluðu
visinda, sem ætla mætti að betri möguleika liefðu en al-
ment gerist, til að skynja „hæð og dýpt“ tilverunnar, er
hættan ekki minst á þessu. Efnisvísindin hafa að vísu
yfirleitt haft á að skipa mönnum, er aflað hafa sér til-
tölulega mikillar þekkingar og góðrar vitsmunalegrar
tamningar. En hættan hefir legið í því, að vísindamað-
urinn hefir altaf tilhneiging til að einhæfa sig við svo
takmarkað viðfangsefni, að hann missir alla stærri yfir-
sýn. Auk þess hefir fram á síðustu ár verið mjög rikj-
andi meðal vísindamanna sú kredda, sem kölluð hefir
verið raunliyggja og er í því fólgin, að viðurkenna helzt
<?kki aðra þekkingarleið en þá, sem hægt er að þreifa á,
og ekki önnur gildi en þau, sem mæld verða og vegin.
Efnishyggja 19. aldarinnar var skilgetið afkvæmi þess-
arar stefnu. En menn eru nú óðum að skilja það, að
hvorki eru þetta hinar einu hugsanlegu leiðir til þekk-
ingar, né nokkurt vit i því, að takmarka lif mannsins
eða alheimsins við liin áþreifanlegu verðmæti. Gildi lífs-
ins liggur miklu meira utan við hin áþreifanlegu verð-
mæti. Af því leiðir, að vér verðum að marka reynsiu-
grundvöllinn miklu breiðari, en tíðkast hefir i hinum
rétttrúuðu vísindum fram til þessa, og mætti sýna fram
a það með mörgum dæmum, að til þessarar niðurstöðu
eru riú ýmsir af hinum djúpskygnustu vísindamönnum
nútímans komnir og hafa þannig algerlega hafnað liin-
i<m orthodoxu vísindum efnishyggjunnar. Nægir í því
efni að benda á ummæli liins fræga enska líffræðings
J- B. S. Haldane. Hann segir: „Mig grunar, að til sé fleiri
hlutir á himni og jörð, en nokkurn mann liefir dreymt
11111, eða liæg't er að láta sig dreyma um í nokkurri heim-
speki. Það virðist geysilega ólíklegt, að hugur mannsins
se aðeins afleiðing efnisins". Faðir hans, sem einnig er
frægur vísindamaður, prófessor J. S. Haldane, kveður